UBND tỉnh Lạng Sơn vừa có văn bản gửi Bộ NN&PTNT, đề nghị hỗ trợ tháo gỡ những vướng mắc trong xuất khẩu thạch đen. Văn bản của UBND tỉnh Lạng Sơn nêu rõ: Từ ngày 1/5/2018, phía Trung Quốc đã áp dụng tiêu chuẩn quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc nông sản, hoa quả, trái cây nhập khẩu (NK).
Các container chở hàng hóa tập kết tại bãi xe ở cửa khẩu Tân Thanh chờ làm thủ tục để xuất khẩu qua biên giới. Ảnh: Thái Thuần-TTXVN
Lâu nay, cây thạch đen của tỉnh Lạng Sơn chủ yếu được xuất khẩu sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch. Giờ đây, việc xuất khẩu đã bị "siết" chặt lại. Theo đó, các DN phía Trung Quốc muốn nhập khẩu nông sản, trái cây từ Việt Nam phải có giấy phép của cơ quan chức năng, với đầy đủ thông tin sản phẩm, nguồn gốc, xuất xứ, tên hoặc mã số nhà xưởng đóng gói.
Trong khi đó, mặt hàng cây thạch đen của chúng ta chưa đăng ký mã hàng để xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc, cũng chưa được nhận được thông tin yêu cầu về chuẩn mực kiểm dịch thực vật của Trung Quốc; nên lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn cũng như các DN xuất khẩu đang vô cùng lúng túng.
Bên cạnh mặt hàng cây thạch đen, các sản phẩm trái cây khác cũng chịu sự siết chặt về tiêu chuẩn nhập khẩu vào thị trường Trung Quốc. Cuối tháng 1/2019, theo thông tin từ Chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Nam Ninh, Quảng Tây, Hải quan Quảng Tây đã chính thức yêu cầu các DN NK trái cây trên địa bàn thay đổi vật liệu đệm, lót dưa hấu bằng các chất liệu không gây hại, không có sinh vật truyền nhiễm từ tháng 5/2019. Trước đây, Việt Nam chủ yếu sử dụng rơm, với quy định hiện tại, vật liệu này đã không còn được chấp nhận.
Về quy định truy xuất nguồn gốc, Bộ Công Thương cho biết, kể từ tháng 5/2018, Trung Quốc đã tăng cường quản lý, truy xuất nguồn gốc đối với trái cây NK nói chung thông qua các quy định yêu cầu DN NK của Trung Quốc tiến hành đăng ký mẫu tem nhãn truy xuất nguồn gốc tại cơ quan Hải quan Trung Quốc và dán tem nhãn này trên các sản phẩm,bao bì trái cây NK.
Thực tế, đây không phải là quy định mới mà là các quy định đã có từ trước, phù hợp với thông lệ quốc tế, nhưng trước đây Trung Quốc thực hiện chưa nghiêm. Hiện nay, trước nhu cầu của người tiêu dùng, các cơ quan chức năng của Trung Quốc đã lưu ý và thực hiện nghiêm túc hơn.
Về mặt hàng gạo, từ giữa năm 2019, Trung Quốc sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn đối với việc NK gạo từ Việt Nam và các nước ASEAN. Cụ thể như, gạo Việt Nam muốn vào thị trường này phải đảm bảo các quy định thời gian xông trùng đạt 120 giờ, mẫu kiểm tra phải được đưa đến cơ sở của Trung Quốc kiểm nghiệm…
Theo Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), DN khi xuất hàng sang Trung Quốc cần tăng cường áp dụng mô hình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap và GlobalGap, nhằm đáp ứng đầy đủ các quy định về kiểm nghiệm, kiểm dịch ngày càng nghiêm ngặt của Chính phủ Trung Quốc.
Bên cạnh đó, trước khi xuất khẩu, DN cần phân loại rõ ràng phẩm cấp, quy cách của từng loại hàng cụ thể; nghiên cứu thiết kế bao bì riêng cho thị trường Trung Quốc, trong đó nên ưu tiên các thông tin trên bao bì bằng tiếng Trung Quốc.
Theo ông Nguyễn Quốc Toản - quyền Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT), nếu còn xuất khẩu qua đường tiểu ngạch, thì vẫn còn ách tắc hàng hóa ở biên giới. Việt Nam phải nhìn về dài hạn, làm ăn chính ngạch thì mới bền vững.
“Trong năm 2018, Bộ NN&PTNT đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan giải quyết nhiều vướng mắc liên quan đến biên giới, sản xuất và tiêu chuẩn về XNK nông sản giữa Việt Nam và Trung Quốc”, ông Nguyễn Quốc Toản cho biết thêm.
Còn theo TS. Võ Trí Thành -Viện trưởng Viện Nghiên Cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh đánh giá, DN Việt Nam còn khá yếu trong tận dụng các kênh phân phối hàng của Trung Quốc. Nông sản Việt chưa kết nối tốt với các công ty, tập đoàn phân phối lớn của Trung Quốc nên hàng Việt Nam tại các siêu thị nước này rất ít.
TS. Võ Trí Thành ví dụ: Tại Bắc Kinh, trên các kệ hàng siêu thị, gạo Thái Lan chiếm vị trí áp đảo so với gạo Việt Nam. Vai trò của các DN đầu tàu trong việc dẫn dắt xuất khẩu nông sản rất quan trọng. Để giải quyết bài toán căn cơ liên quan đến thị trường Trung Quốc, các DN lớn không chỉ tập trung xây dựng kênh phân phối trong nước mà còn phải đứng ra liên kết với các DN khác để làm cầu nối đưa nông sản Việt ra nước ngoài.