Tuy nhiên, để đến được đích, khai thác hiệu quả các ưu đãi mà hiệp định mang lại các doanh nghiệp Việt Nam nói chung, các tỉnh phía Nam nói riêng cũng phải trở thành những “cỗ xe” có đủ năng lực đáp ứng các tiêu chuẩn mà thị trường này đặt ra.
Sản xuất sản phẩm may mặc tại Công ty cổ phần may và dịch vụ Hưng Long (huyện Mỹ Hào, Hưng Yên). Ảnh minh họa: TTXVN
Dỡ bỏ hàng rào thuế quan
Việt Nam là nước đang phát triển đầu tiên ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương có hiệp định thương mại tự do với EU. Trong khi đó, EU là thị trường có kim ngạch nhập khẩu đứng thứ 2 thế giới, chiếm 14,9% tổng giá trị nhập khẩu toàn cầu.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, mặc dù EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam, nhưng kim ngạch hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào EU mới chiếm khoảng 2% trong tổng giá trị nhập khẩu hàng năm của EU. Hiệp định EVFTA có hiệu lực tạo điều kiện giúp hàng hóa của Việt Nam tiếp cận được một thị trường đầy tiềm năng với dân số hơn 500 triệu người.
Phân tích về cơ hội mà EVFTA mang lại cho kinh tế Việt Nam, ông Phạm Bình An, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ hội nhập Thành phố Hồ Chí Minh thông tin, tính tới thời điểm này, EU là đối tác dành mức cắt giảm thuế quan cao nhất cho Việt Nam trong các hiệp định thương mại tự do cả song phương và đa phương. Cụ thể, ngay khi EVFTA có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ ngay 85,6% số dòng thuế đối với hàng hóa Việt Nam, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU.
Trong vòng 7 năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực, EU cam kết xóa bỏ 99,2% số dòng thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Đối với 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại (bao gồm: 1 số sản phẩm gạo, ngô ngọt, tỏi, nấm, đường và các sản phẩm chứa hàm lượng đường cao, tinh bột sắn, cá ngừ đóng hộp), EU cam kết mở cửa cho Việt Nam theo hạn ngạch thuế quan với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%.
Ở chiều ngược lại Việt Nam có lộ trình cắt giảm thuế chậm hơn, cụ thể Việt Nam xóa bỏ 48,5% số dòng thuế cho hàng hóa của EU tương đương 64,5% kim ngạch xuất khẩu của EU sang Việt Nam ngay khi hiệp định có hiệu lực. Trong vòng 10 năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực, Việt Nam cam kết sẽ xóa bỏ khoảng 98,3% số dòng thuế trong biểu thuế, chiếm 99,8% kim ngạch xuất khẩu của EU sang Việt Nam. Đối với khoảng 1,7% số dòng thuế còn lại của EU, Việt Nam cam kết dành hạn ngạch thuế quan như cam kết của WTO, hoặc áp dụng lộ trình xóa bỏ đặc biệt (như thuốc lá, xăng dầu, bia, linh kiện ô tô, xe máy).
Theo ông Phạm Bình An, sở dĩ Việt Nam được EU dành một số ưu ái trong các điều khoản cam kết bởi xét trên tương quan Việt Nam vẫn một nền kinh tế có quy mô khá nhỏ, đang phát triển còn EU lại là liên minh gồm 27 quốc gia có lịch sử phát triển lâu đời. Việc EU cam kết cắt giảm thuế quan sâu hơn với lộ trình cắt giảm nhanh hơn là một cách thể hiện thiện chí của EU trong việc tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam tiếp cận sâu hơn vào thị trường của khối.
Tiến sỹ Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đánh giá: Việc thực thi EVFTA, đặc biệt là các cam kết cắt giảm thuế quan sẽ giúp Việt Nam tham gia vào một thị trường có lợi thế và nhu cầu mang tính bổ sung, mang lại giá trị gia tăng lớn hơn cho Việt Nam so với các thị trường khác.
Bên cạnh đó, EVFTA có lợi ích tích cực giúp Việt Nam thâm nhập thị trường mua sắm của Chính phủ, tham gia vào các dự án cung ứng hàng hóa, vật tư, thiết bị của các quốc gia EU. Ngược lại, các doanh nghiệp EU cũng có thể tham gia đấu thầu cho các dự án của Chính phủ Việt Nam, nhờ đó nâng cao hiệu quả và chất lượng trong đấu thầu nước ngoài.
Tạo cơ chế thu hút đầu tư
Tiến sỹ Lê Xuân Sang cho rằng EVFTA đặc biệt giúp Việt Nam hoàn thiện khung pháp lý khi đấu thầu nước ngoài, đảm bảo công khai, minh bạch, có kèm trách nhiệm giải trình, từ đó giúp hiệu quả đấu thầu ở Việt Nam cao hơn, mời gọi được các nhà đầu tư chuyên nghiệp, chất lượng hơn.
Trong khi đó, ông Chu Tiến Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh, EVFTA đi vào thực thi đồng nghĩa với việc mọi doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam đều có thể tiếp cận với mạng lưới đầu tư kinh doanh toàn cầu. Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đang chịu thiệt hại lớn do dịch COVID-19, các chuỗi cung ứng và hoạt động thương mại bị gián đoạn, các nhà đầu tư phải tìm cách dịch chuyển dòng vốn và thiết lập lại chuỗi cung ứng thì EVFTA sẽ là đòn bẩy giúp Việt Nam thu hút được các luồng đầu tư mới, chất lượng cao.
Theo ông Chu Tiến Dũng, EVFTA sẽ mở ra cơ hội lớn cho các ngành hàng như nông sản, chế biến lương thực thực phẩm, đồ gỗ, dệt may, da giày của Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, tiếp cận sâu hơn và chiếm giữ thị phần lớn hơn tại thị trường EU. Trong khi đó, hoạt động thương mại sôi động sẽ là động lực để các doanh nghiệp, nhà đầu tư EU đẩy mạnh hoạt động hợp tác, đầu tư vào Việt Nam. Ngoài vấn đề tiếp thêm nguồn vốn, doanh nghiệp Việt Nam còn có thể hấp thụ các công nghệ mới, các thiết bị, máy móc hiện đại.
Đồng Nai là một trong những địa phương phát triển nhanh tại vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Chia sẻ về tiềm năng thu hút đầu tư từ EVFTA, ông Cao Tiến Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai thông tin, tính đến nay Đồng Nai đã thu hút đầu tư FDI từ 44 quốc gia, vùng lãnh thổ với hơn 1.500 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký gần 31 tỷ USD; trong đó, có 10 quốc gia thuộc EU với nguồn vốn gần 2,3 tỷ USD.
Nhờ hiệu ứng từ EVFTA, gần đây, nhiều doanh nghiệp đang đầu tư tại Đồng Nai như Tập đoàn Bosch, Tập đoàn Meggitt, Tập đoàn Schaeffer đã nâng vốn đầu tư thêm hàng chục triệu USD để mở rộng sản xuất. Bên cạnh đó, nhà đầu tư EU mới cũng đến Đồng Nai tìm kiếm cơ hội đầu tư mới để đón đầu cơ hội. Ngoài ra, một số tập đoàn lớn của EU trong lĩnh vực công nghiệp hiện đại như sản xuất linh kiện ô tô, máy bay, dược phẩm cũng đã đặt nhà máy ở Đồng Nai.
EVFTA có hiệu lực sẽ tác động tích cực, tạo một làn sóng đầu tư mới từ các nhà đầu tư EU vào Việt Nam, đặc biệt là các địa phương còn dư địa phát triển các khu công nghiệp. Đồng Nai hiện có 31 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động, có hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ; có nhiều tiềm năng thu hút đầu tư các lĩnh vực như, dệt may, giày da, đồ gỗ, điện tử và các ngành công nghiệp công nghệ cao.
Là một trong những tỉnh phát triển công nghiệp đầu tiên của cả nước, Đồng Nai có lực lượng lao động rất dồi dào, bên cạnh nguồn cung lao động tại chỗ còn thu hút một lượng lớn lao động khắp các tỉnh thành trong cả nước. Người lao động ở Đồng Nai đã quen với tác phong làm việc trong môi trường công nghiệp, ý thức kỷ luật, tuân thủ giờ giấc rất tốt.
“Khi nhà đầu tư từ EU vào Đồng Nai sẽ tạo ra nhiều hiệu ứng tích cực, không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, thúc đẩy phát triển công nghiệp phụ trợ mà người lao động cũng được làm việc trong môi trường chuyên nghiệp, chất lượng cao. Hơn nữa người lao động cũng có cơ hội tiếp xúc, làm quen với máy móc, trang thiết bị mới, hiện đại, từ đó nâng cao trình độ tay nghề.”, ông Cao Tiến Dũng nhấn mạnh.
Bài 2: Cơ hội cho nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực