Nghị định 08/2023/NĐ-CP: Những tác động lên thị trường chứng khoán và bất động sản

Giới phân tích nhận định, việc Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP nhằm sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế (Nghị định 08/2023/NĐ-CP) là những giải pháp tình thế để bình ổn những vấn đề cấp thiết trong ngắn hạn đối với thị trường trái phiếu nói riêng và thị trường tài chính nói riêng.

Tuy nhiên theo ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó Tổng giám đốc CTCP Chứng khoán Kiến Thiết Việt Nam (CSI), việc Nghị định 08/2023/NĐ-CP được chính thức ban hành sẽ tác động tới thị trường trái phiếu theo hướng tích cực là tạo khuôn khổ pháp lý để tổ chức phát hành và trái chủ có thêm thời gian và có thêm lựa chọn mới cho việc đàm phán thanh toán gốc và lãi vay.

Tổ chức phát hành có thêm thời gian để tài cấu trúc tài chính nếu đàm phán gia hạn nợ thành công với trái chủ và có thêm phương án hoán đổi tài sản để trả nợ cho trái chủ hợp pháp. Với trái chủ thì họ có thêm cơ hội được thanh toán gốc và lãi vay bằng những tài sản khác có giá trị tương xứng. Quyền lợi của trái chủ vẫn được đề cao trong Nghị định 08/2023/NĐ-CP.

“Trái chủ có chấp thuận phương án gia hạn nợ hoặc hoán đổi tài sản của tổ chức phát hành đưa ra hay không thì quyền lợi của trái chủ vẫn phải được tổ chức phát hành đảm bảo, đây là điểm mà tôi cho rằng đúng với bản chất của quan hệ vay nợ trên thị trường trái phiếu hiện nay”, ông Ngọc nói.

Theo ông Ngọc, nếu các bên có thể đi đến thống nhất được theo một trong các phương án là gia hạn nợ hoặc hoán đổi tài sản thì sẽ giảm đáng kể nguy cơ vỡ nợ trái phiếu của nhiều tổ chức phát hành hiện tại, khi trong thời gian qua nhiều đơn vị đã không thể thanh toán được gốc và lãi đến hạn và trong hạn…

Với thị trường chứng khoán thì sự ra đời của Nghị định 08/2023/NĐ-CP có thể chỉ tác động tích cực trong ngắn hạn, khi nhiều tổ chức phát hành sẽ giảm nguy cơ vỡ nợ trong ngắn hạn, có thể thời gian để cấu trúc tài chính, thanh khoản tài sản khi có thể đàm phán thành công với trái chủ trong thời gian tới. Còn về dài hạn, Nghị định 08/2023/NĐ-CP không phải là giải pháp chính cho quá trình xử lý dứt điểm những vấn đề của thị trường trái phiếu và rộng hơn là bất động sản trong tương lai.

Để thực sự tạo ra được những chuyển biến tích cực thì ở đây sau khi Nghị định 08/2023/NĐ-CP được ban hành, tổ chức phát hành trái phiếu phải thực sự có thiện chí trong việc đàm phán với trái chủ để có được phương án gia hạn nợ hợp lý, hoặc hoán đổi tài sản với giá thị trường, đảm bảo được quyền lợi của trái chủ, qua đó giá trị của Nghị định 08/2023/NĐ-CP mới thực sự đi vào cuộc sống, còn nếu không thì cuối cùng cũng không thể thống nhất được giải pháp nào thì rõ ràng là sẽ không có gì thay đổi so với thực tế hiện tại.

Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh (HoREA), ông Lê Hoàng Châu cho biết, HoREA cùng cộng đồng doanh nghiệp hoan nghênh và cảm ơn Bộ Tài chính, Chính phủ đã ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP để xây dựng được khuôn khổ pháp lý nhằm xử lý vấn đề trái phiếu doanh nghiệp; trong đó, có trái phiếu doanh nghiệp bất động sản.

Ông Châu cho rằng, Nghị định số 08 vừa tháo gỡ được vướng mắc, khó khăn, vừa xác định lộ trình xây dựng thị trường trái phiếu doanh nghiệp theo hướng minh bạch, lành mạnh, an toàn, bền vững và trở thành kênh huy động vốn xã hội hóa trung hạn, dài hạn quan trọng của nền kinh tế; trong đó có lĩnh vực bất động sản.

Nghị định 08/2023/NĐ-CP là căn cứ pháp luật để doanh nghiệp phát hành trái phiếu thực hiện đàm phán với nhà đầu tư trái phiếu, nhất là nhà đầu tư cá nhân về kéo dài kỳ hạn của trái phiếu trong thời gian tối đa không quá 2 năm, hoặc thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác trên cơ sở thỏa thuận tự nguyện, tuân thủ quy định của pháp luật dân sự và bảo vệ quyền lựa chọn của trái chủ thiểu số, kể cả trường hợp việc thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu đã được người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu trở lên chấp thuận.

Nghị định 08/2023/NĐ-CP quyết định ngưng hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2023 đối với 3 quy định gồm: Quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân; quy định về thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành; quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu.

Theo ông Châu, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp bất động sản đáo hạn trong 2 năm 2023-2024 rất lớn, khoảng 230.000 tỷ đồng; trong đó, năm 2023 khoảng 119.000 tỷ đồng, năm 2024 khoảng 111.000 tỷ đồng, nên Nghị định số 08 sẽ tác động rất tích cực và hiệu quả đến việc xử lý 119.000 tỷ đồng trái phiếu đến hạn trong năm 2023.

Tuy nhiên, việc xử lý trái phiếu đến hạn phải được sự đồng thuận của các trái chủ với doanh nghiệp thông qua đàm phán thỏa thuận nên mất rất nhiều thời gian, mà hiện nay chỉ còn gần 9 tháng để thực hiện Nghị định 08/2023/NĐ-CP.

Do vậy, hiệp hội đề nghị Bộ Tài chính và Thủ tướng Chính phủ xem xét cho phép sơ kết đánh giá kết quả thực hiện Nghị định số 08 vào khoảng đầu quý IV/2023 để tiếp tục xây dựng thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển theo hướng minh bạch, lành mạnh, an toàn và bền vững trong năm 2024 và những năm tiếp theo.

Dù đánh giá Nghị định 08/2023/NĐ-CP về phát hành trái phiếu riêng lẻ là tích cực, có thể giải quyết được các vấn đề trước mắt, nhưng ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó Tổng giám đốc CTCP Chứng khoán Kiến Thiết Việt Nam (CSI) cho rằng,

Nghị định 08 không phải là giải pháp để xử lý dứt điểm được vấn đề của thị trường trái phiếu và những khúc mắc về tình hình tài chính của nhiều tổ chức phát hành lớn; trong đó có nhiều doanh nghiệp bất động sản.

Cơ chế để các bên thoả thuận giãn nợ, hoán đổi tài sản chỉ là giảm áp lực hiện tại, nhưng sẽ đẩy áp lực đó về tương lai trong 1-2 năm tới và trong 1-2 năm đó là lúc để các tổ chức phát hành điều chỉnh lại hoạt động, cơ cấu lại tài chính, quy hoạch lại phương án kinh doanh, thanh lý bớt tài sản để có nguồn lực thanh khoản nợ vay trong tương lai. “Hơn ai hết chính các tổ chức phát hành phải tìm ra giải pháp để cứu chính mình”, ông Ngọc nói.

Cùng đó, thị trường bất động sản và trái phiếu cần có những giải pháp thực chất để xử lý được các vấn đề lớn về pháp lý, về khơi thông nguồn vốn, về định hướng phát triển thị trường của Chính phủ. Điều này cần sự tham gia sâu của các bộ, ban, ngành liên quan để minh bạch thị trường, khơi thông các nguồn lực, phát triển đúng hướng. Qua đó, thị trường phát triển lành mạnh, tạo chơ hội gỡ khó cho doanh nghiệp, giúp họ xử lý được thanh khoản chung, giải phóng tài sản theo cơ chế thị trường và có nguồn tài chính để thanh khoản nợ vay cho chủ nợ.

Còn ông Trần Xuân Bách, chuyên gia phân tích và chiến lược thị trường, Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho rằng, Chính phủ đã chính thức ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP về cơ bản là giống như dự thảo trong tháng 2/2023, vì vậy có thể sẽ không có tác động bất ngờ lên thị trường.

Nghị định 08/2023/NĐ-CP cho phép doanh nghiệp phát hành trái phiếu đàm phán với trái chủ để thực hiện giãn nợ, nhưng không quá 2 năm, hoặc thanh toán gốc/lãi bằng tài sản khác.

Ông Bách cho biết, BVSC cũng lưu ý là nghị định chính thức cũng như dự thảo hồi tháng 2/2023 đều theo hướng phải được trái chủ chấp thuận, trong trường hợp trái chủ không chấp thuận thì doanh nghiệp phát hành phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ.

Ngoài ra, Nghị định 08/2023/NĐ-CP còn một số điểm khác như giãn thời gian quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp và quy định xếp hạng tín dụng đến cuối năm 2023. BVSC cho rằng đối với trái phiếu mà ngân hàng nắm giữ nhiều khả năng sẽ vẫn cần một quy định riêng từ Ngân hàng Nhà nước (SBV) để có thể giãn nợ trái phiếu mà không làm "nhảy" nhóm phân loại nợ.

BVSC đánh giá đây là thông tin tích cực khi nghị định này tạo ra hành lang pháp lý giúp cho hoạt động đàm phán giãn nợ, hoặc thanh toán gốc/tài sản có thể diễn ra thuận lợi hơn so với trước, từ đó hỗ trợ cho khả năng phục hồi của doanh nghiệp, cũng như phần nào đó giảm nguy cơ nợ xấu lên ngành ngân hàng.