Nắm rõ quy định xuất xứ hàng hoá để tận dụng cơ hội trong CPTPP

Thông tư này hứa hẹn sẽ đem đến nhiều lợi ích cho doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu tới thị trường 10 nước theo Hiệp định. Để tận dụng tối đa lợi ích từ CPTPP, nhiều chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu để nắm rõ và tuân thủ chặt chẽ những quy định liên quan tới xuất xứ của ngành hàng mình. 

Theo ông Đào Phan Long, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam (VAMI), Thông tư số 03/2019/TT-BCT (Thông tư 03) hướng dẫn nhiều điểm mới trong thực hiện Hiệp định CPTPP so với các Hiệp định thương mại Việt Nam đã ký và tham gia trước đây. 

Có thể kể đến như: Quy tắc xuất xứ bộ hàng hóa; Quy tắc xuất xứ hàng tân trang, hàng tái chế tạo; công thức tính RVC (là hàm lượng giá trị khu vực FTA, là một ngưỡng (tính theo tỷ lệ phần trăm) mà hàng hóa phải đạt được đủ để coi là có xuất xứ); danh mục PSR (quy tắc cụ thể mặt hàng) được quy định chi tiết theo công đoạn sản xuất cụ thể. 

Ông Long cho hay, khác với các hiệp định thương mại tự do khác, doanh nghiệp muốn được hưởng thuế quan ưu đãi, phải đảm bảo nguyên liệu đầu vào 100% được sản xuất từ nước xuất khẩu, thì quy tắc trong CPTPP linh hoạt hơn, cho phép nguyên liệu đầu vào được quyền nhập khẩu từ các thành viên của khối. 

Ví dụ như: sản phẩm phụ tùng, sản phẩm cơ khí cho ô tô xuất khẩu, doanh nghiệp có thể được nhập các nguyên liệu từ những nước trong khối CPTPP với giá hợp lý hơn, chất lượng..., để sản xuất và xuất khẩu, hưởng ưu đãi trong khối. Ngoài ra, quy tắc cộng gộp trong CPTPP cũng mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. 

Theo đó, nguyên phụ liệu nhập khẩu không đạt xuất xứ CPTPP nhưng có giá trị gia tăng trong khối, dù chỉ 1% sẽ được cộng gộp để tính hàm lượng CPTPP trong sản phẩm để được cấp ưu đãi C/O. 

Ví dụ, khi doanh nghiệp cơ khí Việt sản xuất thiết bị, phụ tùng với nguyên phụ liệu nhập khẩu từ một nước ngoài khối CPTPP, nhưng doanh nghiệp có tham gia các công đoạn để gia tăng giá trị sản phẩm xuất khẩu, thì sẽ được cộng gộp tỷ lệ % này để tính hàm lượng xuất xứ trong CPTPP. 

CPTPP cũng đưa ra quy định "De Minimis" - đây là điều khoản cho phép linh hoạt 10% nguyên liệu không đáp ứng quy tắc xuất xứ nhưng thành phẩm vẫn được coi là có xuất xứ, các ngành khác có thể linh hoạt 10% theo trị giá; riêng ngành dệt may có thể lựa chọn 10% trị giá hoặc trọng lượng. 

“Những quy định rất mở này sẽ giúp thúc đẩy chuỗi phát triển cung ứng của Việt Nam, giúp Việt Nam tận dụng tốt hơn ưu đãi ở từng công đoạn nhỏ nhất, để từ đó có thể tăng cơ hội tham gia các chuỗi sản xuất toàn cầu.”, ông Long nói. 

Tuy nhiên, ông Long cũng cho rằng, trong bối cảnh các nước nhập khẩu đưa ra rất nhiều hàng rào phi thuế quan, hàng rào kỹ thuật để bảo vệ hàng hoá trong nước, thì việc xác minh xuất xứ hàng hoá là rất quan trọng. Doanh nghiệp cần phải hiểu thông tin từng ngành hàng và thực hiện tuân thủ chặt chẽ. Việc này sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng được lợi ích từ Hiệp định CPTPP. 

Mặc dù các thông tư, hướng dẫn và khuyến cáo từ phía các bộ, ngành đã được đưa ra, nhưng thực tế, vẫn còn những doanh nghiệp chưa nắm rõ được những ưu đãi mà mình sẽ được hưởng. 

Theo đại diện Công ty Cơ khí SKD Việt Nam, CPTPP đã được ký kết, song vẫn còn ở đâu đó rất xa. Doanh nghiệp vẫn chủ yếu sản xuất hàng gia công cho các doanh nghiệp khác xuất khẩu đảm bảo đúng yêu cầu đặt ra. Do vậy, SKD chỉ quan tâm nâng cao chất lượng và độ chính xác của các chi tiết hơn nữa để vào sâu hơn các chuỗi sản xuất và chưa nghĩ đến việc cạnh tranh xuất khẩu từ các thị trường thuộc CPTPP. 

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trên thực tế, phần lớn năng lực của doanh nghiệp Việt Nam còn yếu cả về vốn và công nghệ, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp vẫn rất khó hiểu rõ về các quy định, cũng như đáp ứng yêu cầu khi tham gia xuất khẩu sang các thị trường CPTPP. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp ngại thay đổi và nhận thấy khó đáp ứng được những quy định nên còn thờ ơ với Hiệp định CPTPP. 

Theo ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ thành phố Hà Nội, thực tế, có nhiều doanh nghiệp, với nền tảng tài chính và quản trị còn hạn chế, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, xuất khẩu không phải là thế mạnh nên am hiểu về CPTPP, quy định xuất xứ từ hiệp định này còn hạn chế. Điều này sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp Việt khi hội nhập, thực hiện các cam kết của CPTPP. 

Do vậy, bản thân doanh nghiệp trước hết phải nhận thức được tầm quan trọng của các quy tắc xuất xứ, tìm hiểu những quy định liên quan đến ngành hàng của chính mình, ông Mạc Quốc Anh cho hay. 

Theo Bộ Công Thương, có trên 86% doanh nghiệp biết đến CPTPP qua các phương tiện truyền thông đại chúng. Nhưng thực tế, các doanh nghiệp vẫn chưa thực sự sẵn sàng cho hội nhập quốc tế, chưa hiểu cam kết CPTPP sẽ tác động thế nào tới hoạt động sản xuất, kinh doanh. 

Vì vậy, để hỗ trợ hơn nữa cho doanh nghiệp, trong năm 2019, Bộ Công Thương sẽ tổ chức triển khai Kế hoạch thực hiện Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); phổ biến, hướng dẫn doanh nghiệp và người dân nhận diện cơ hội và thách thức của Hiệp định CPTPP và các FTA song phương.

Kết thúc năm 2018, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và các thành viên CPTPP đạt 74,478 tỷ USD, chiếm 15,5% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các nước thành viên trong Hiệp định đạt 37,6 tỷ USD.