Hàng năm, tại đây có trên 50.000 lượt tàu biển (trong đó có gần 5.000 lượt tàu có trọng tải toàn phần trên 80.000 tấn) hành trình qua vịnh để vào, rời các cảng biển khu vực thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai… Ngoài ra, mỗi năm còn có khoảng 60.000 lượt tàu khách cao tốc, tàu cá, tàu dịch vụ dầu khí, tàu dịch vụ hậu cần… qua vịnh tạo nên mật độ phương tiện rất lớn, chủng loại đa dạng, có nhiều tuyến hàng hải giao cắt, luôn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.
Mặt khác, sự tăng trưởng về kích thước đội tàu container “siêu lớn” hàng tuần vào khu vực Cái Mép (cỡ tàu lớn nhất đang khai thác có trọng tải lên đến 233.000 tấn; sức chở 24.000 teus; chiều dài lớn nhất 400m) khiến việc duy trì một luồng hàng hải chung cho tất cả mọi loại tàu thuyền không còn phù hợp. Trước thực trạng trên, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã chỉ đạo Cục Hàng hải Việt Nam nghiên cứu, triển khai đề án thiết lập Hệ thống phân luồng hàng hải tại vịnh Gành Rái nhằm đảm bảo an toàn và nâng cao hiệu quả khai thác cho tuyến luồng quan trọng này.
“Thắp đèn, kẻ vạch” cho tuyến luồng
Theo Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh, biện pháp kỹ thuật phân luồng hàng hải tại vịnh Gành Rái đã được Bộ Xây dựng phê duyệt và hiện nay Cục Hàng hải và Đường thuỷ Việt Nam đã chỉ đạo Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất kế hoạch thực hiện và chủ trì tổ chức phân luồng hàng hải tại vịnh Gành Rái.
Theo đó, Hệ thống phân luồng hàng hải được thiết lập gồm: Tuyến đường nước sâu (bề rộng 350 m) nằm ở giữa luồng, sử dụng cho các tàu có trọng tải toàn phần trên 50.000 tấn (đặc biệt đối với tàu trọng tải trên 80.000 DWT) hoặc các tàu có mớn nước sâu mà không thể hành trình an toàn trên các làn giao thông ở hai bên. Hai bên tuyến nước sâu là làn giao thông một chiều với bề rộng mỗi làn 170m dành cho tàu có trọng tải không quá 50.000 DWT hành trình; trong đó, làn bên phải cho tàu hướng vào cảng, làn bên trái dành cho tàu hướng từ cảng ra phao số “0”.
Tại nơi hội tụ giao thông từ các hướng luồng sông Dinh, sông Cái Mép, sông Ngã Bảy và luồng chuyên dùng vào cảng Khu dịch vụ công nghiệp Long Sơn là “Vòng xoay” có đường kính 1.030m, yêu cầu tàu thuyền hành trình qua vòng xoay di chuyển theo hướng ngược chiều kim đồng hồ xung quanh tiêu điểm. Trên Hệ thống phân luồng, thiết lập ba “Khu vực cảnh báo” (mỗi khu vực có bề rộng 690m; chiều dài từ 1000m-1.500m) cho phép tàu thuyền được chạy cắt ngang hệ thống phân luồng trong điều kiện không gây cản trở cho tàu thuyền khác hành trình an toàn trên luồng; thiết lập vùng nước giao thông ven bờ là khu vực giữa đường giới hạn của đường bờ và Vùng đón trả hoa tiêu số 1 - Khu neo đậu) để sử dụng cho tàu cá hành trình.
Quy chế quản lý, điều phối tàu thuyền trên hệ thống phân luồng đã được Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì nghiên cứu, xây dựng, ngoài việc quy định về thông tin liên lạc, hải đồ, nội dung và vị trí bắt buộc tàu thuyền báo cáo, nguyên tắc điều phối giao thông, trách nhiệm phối hợp cụ thể của các đơn vị, cá nhân liên quan, còn đưa ra 11 Quy tắc cơ bản làm cơ sở quản lý, điều phối tàu thuyền hoạt động trên hệ thống (quy định về làn chạy tàu; cân hoa tiêu; chế độ trực cảnh giới; duy trì hoạt động của trang thiết bị tự động nhận dạng AIS; quy định về trách nhiệm tàu thuyền vượt; vai trò điều phối của Trung tâm VTS (Hệ thống kiểm soát lưu thông tàu thuyền trên biển); xử lý khi tàu thuyền bị tai nạn, sự cố …)
Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Bảo đảm an toàn hàng hải Việt Nam Vũ Cao Đàm đánh giá, hệ thống phân luồng mới trên vịnh Gành Rái được thiết kế theo đúng các chuẩn mực của Tổ chức Hàng hải Quốc tế IMO cũng như Ủy ban An toàn hàng hải MSC. Hệ thống mới này giúp tích hợp dễ dàng vào hải đồ điện tử quốc tế và các hệ thống định vị AIS/VTS hiện đại. Số liệu trên hải đồ được cập nhật liên tục đảm bảo hướng dẫn cho tàu thuyền hành hải tại khu vực phân luồng tại vịnh Gành Rái an toàn, thuận lợi. Hệ thống báo hiệu hàng hải tại khu vực phân luồng vịnh Gành Rái được đơn vị nâng cấp để đạt yêu cầu cao nhất, trong đó sử dụng các báo hiệu hàng hải vật lý kết hợp với báo hiệu hàng hải điện tử áp dụng công nghệ chớp đồng bộ, tích hợp AIS giúp công tác quản lý vận hành hệ thống báo hiệu hàng hải trên khu vực phân luồng theo thời gian thực, không bị ảnh hưởng khi thời tiết xấu.
Còn ông Vũ Ngọc An, Giám đốc Xí nghiệp Hoa tiêu Vũng Tàu thuộc Công ty Cổ phần Dịch vụ và Vận tải biển Vũng Tàu (VungTauship) cho biết, khu vực vịnh Gành Rái có mật độ tàu bè rất lớn nên việc phân luồng đặc biệt là đối với hoa tiêu đã có nhu cầu từ rất lâu. Các tàu có làn đi riêng sẽ giảm thiểu tối đa xung đột giao thông trên luồng. Sau 2 tháng chạy thử nghiệm, việc phân luồng chi tiết đã cho thấy hiệu quả tích cực, nhất là đối với các tàu lớn. VungtauShip đã quán triệt cho tất cả cán bộ, công nhân viên từ hoa tiêu, nhân viên trực điều hành, trực ban, tất cả các nội dung liên quan đến quy định, quy chế của hệ thống phân luồng để thực hiện chính xác nhất.
Nâng tầm cạnh tranh quốc tế của cảng biển Việt Nam
Theo Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh, việc thiết lập, triển khai hệ thống phân luồng hàng hải đầu tiên của Việt Nam tại vịnh Gành Rái là một bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa hạ tầng công cộng cảng biển, điều chỉnh phương thức quản lý - tổ chức điều phối trực tiếp giao thông tại khu vực giao thông hàng hải huyết mạch quan trọng bậc nhất của Việt Nam này. Hệ thống được thiết lập tương thích với mô hình vận hành luồng hàng hải đang được các nước phát triển về ngành hàng hải áp dụng tại các tuyến luồng quốc tế có mật độ tàu thuyền cao, tính chất hoạt động hàng hải phức tạp, từ đó giúp nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trên bản đồ hàng hải thế giới.
Trên vịnh Gành Rái, Hệ thống phân luồng sẽ giúp phân tuyến hành trình của tàu để tách các luồng giao thông ngược chiều, giảm tần suất tàu hành trình đối hướng, kiểm soát xung đột và nguy cơ đâm va, nâng cao hiệu quả khai thác kết cấu hạ tầng công cộng cảng biển, đồng thời phù hợp với các quy định liên quan của Tổ chức hàng hải Thế giới (IMO).
Ông Văn Trí Quang, Phó Giám đốc Xí nghiệp Vận tải biển và Công tác lặn-Liên doanh Việt-Nga Vietsovpetro đánh giá, việc phân luồng trên vịnh Gành Rái đã tạo ra một trật tự hành trình an toàn, tránh những điểm giao cắt nguy hiểm, nâng cao tầm hoạt động của các tàu trên tuyến luồng.
Anh Phạm Thành Trung, cán bộ Trung tâm VTS cho biết thêm, khi thuyền trưởng, hoa tiêu điều động tàu tiếp cận hay hành trình trên hệ thống phân luồng, trường hợp có yêu cầu cung cấp thêm thông tin hay đề nghị hướng dẫn an toàn hàng hải, điều hành viên Trung tâm VTS sẽ kịp thời hỗ trợ theo yêu cầu của Thuyền trưởng, hoa tiêu dẫn tàu. Trung tâm VTS ngoài chỉ định làn giao thông phù hợp cho mỗi tàu trên hệ thống phân luồng còn có nhiệm vụ cảnh báo, khuyến cáo an toàn, cung cấp thông tin về điều kiện hàng hải khu vực.
Là người thường xuyên điều khiển tàu ra, vào trên vịnh Gành Rái, thuyền trưởng tàu SEA MEADOW 29 thuộc Công ty cổ phần Hàng hải Dầu khí Hải Dương (HADUCO) Nguyễn Thanh Vũ cho biết, với hệ thống phân luồng mới cùng sự hỗ trợ tích cực của Trung tâm VTS và hoa tiêu đang được Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh chạy thử nghiệm nhưng bước đầu đã giúp cho thuyền trưởng điều khiển tàu vào, ra trên vịnh Gành Rái rất tự tin và khi tàu dịch vụ dầu khí được chỉ định chạy trên làn giao thông một chiều thì chắc chắn an toàn hơn so với trước khi phân luồng hàng hải.
Còn Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Hàng hải Dầu khí Hải Dương (HADUCO) Hồ Nhật Quang cho biết thêm, hệ thống phân luồng mới rất khoa học, giúp cho doanh nghiệp tiết kiệm về thời gian, tiết kiệm về chi phí, an toàn trong lưu thông và giúp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh trong việc khai thác tàu dịch vụ dầu khí của đơn vị.
Tại Hội nghị về phân luồng hàng hải tại Vịnh Gành Rái tổ chức ngày 18/12/2025 giữa Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh với hơn 150 đơn vị gồm đại diện các hãng tàu, chủ tàu, hoa tiêu, doanh nghiệp cảng, đại lý hàng hải, đơn vị tư vấn hàng hải… trong khu vực đã nhất trí cao với dự thảo Quy chế quản lý, điều phối tàu thuyền trên hệ thống phân luồng; Kế hoạch phối hợp triển khai, tổ chức phân luồng hàng hải trên vịnh Gành Rái được Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng, trình Cục Hàng hải và Đường thuỷ nội địa Việt Nam phê duyệt. Hiện, Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh đang tổ chức huấn luyện thực hành cho các điều phối viên của Trung tâm giám sát, hỗ trợ và điều phối giao thông hàng hải (Trung tâm VTS) và tổ chức phổ biến, quán triệt đến các tổ chức, cá nhân liên quan. Cảng vụ Hàng hải Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, dự kiến sẽ chủ trì, phối hợp với các tổ chức hoa tiêu, thuyền trưởng, chủ tàu, đại lý hàng hải, doanh nghiệp cảng… vận hành thử nghiệm phân luồng hàng hải tại Vịnh Gành Rái từ đầu năm 2026.
Cũng tại Hội nghị này, các đơn vị đều có nhận xét chung là việc thiết lập hệ thống phân luồng hàng hải tại vịnh Gành Rái là một bước đi đột phá và căn cơ, giải quyết triệt để vấn đề xung đột giao thông, nguy cơ mất an toàn hàng hải tồn tại nhiều năm qua và tối ưu hóa năng lực khai thác cửa ngõ hàng hải quan trọng bậc nhất phía Nam này. Đây cũng chính là cơ sở để cảng biển Thành phố Hồ Chí Minh củng cố, khẳng định vai trò cửa ngõ chiến lược, tăng sức hấp dẫn và cạnh tranh của cụm cảng biển Cái Mép-Thị Vải và các cảng lân cận, góp phần đưa khu vực phát triển đúng định hướng trở thành trung tâm logistics quốc tế trong tương lai.