Tàu đánh bắt xa bờ neo đậu tại cảng cá Mỹ Tân ở xã Thanh Hải (huyện Ninh Hải, Ninh Thuận). Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN
Tiếp tục thực hiện các khuyến nghị của Liên minh châu Âu (EC), ngành nông nghiệp phối hợp cùng địa phương sẽ thắt chặt quản lý các tàu cá, đảm bảo tàu cá hoạt động khai thác đủ điều kiện, khai thác đúng vùng, đảm bảo nhật ký khai thác đầy đủ, chất lượng.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thực hiện cắt giảm số lượng tàu cá, cường lực khai thác, đến nay cả nước đã giảm gần 10.000 tàu so với năm 2019. Việc cấp hạn ngạch khai thác đã và đang được ngành tiếp tục xem xét, điều chỉnh giảm. Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) đã triển khai tại 31 địa phương có liên quan.
Hiện tỷ lệ tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên cập nhật trên phần mềm VNFishbase đạt 82,7%. Tàu cá từ 15m trở lên đã được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) đạt 97,7%. Với những tàu cá chưa được lắp đặt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có văn bản yêu cầu các địa phương rà soát từng trường hợp, nêu lý do, nguyên nhân, giao cho đơn vị quản lý chặt chẽ và định kỳ báo cáo về Bộ. Đến nay, các địa phương có báo cáo nguyên nhân và quản lý, giám sát chặt chẽ.
Quản lý, giám sát tàu cá toàn quốc, ông Hà Lê, Giám đốc Trung tâm Thông tin thủy sản, Cục Thủy sản cho biết, trung tâm đã tổ chức trực vận hành đảm bảo duy trì hoạt động Hệ thống Giám sát tàu cá 24/7. Qua theo dõi, giám sát, trung tâm vẫn còn phát hiện tình trạng tàu cá mất kết nối thường xuyên, mất kết nối trên 10 ngày trên biển. Qua đó, trung tâm thông tin kịp thời cho các cơ quan, đơn vị có liên quan xác minh, xử lý.
Từ đầu năm đến cuối tháng 7, Trung tâm Thông tin thủy sản đã phát hiện và xử lý thông báo cho các địa phương trên 240 lượt tàu (tàu 24m trở lên) mất kết nối trên 10 ngày trên biển. Từ thông tin này, các địa phương cũng đã tích cực phối hợp thông tin lại cụ thể các trường hợp này.
Cùng với việc lập biên bản cảnh cáo, thông báo nhắc nhở và yêu cầu ngư dân ký cam kết không tái phạm, các địa phương cũng tiến hành xử phạt vi phạm hành chính trên 3,8 tỷ đồng như: Hải Phòng, Quảng Nam, Bến Tre, Kiên Giang, Cà Mau. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp Trung tâm Thông tin thủy sản không nhận được thông tin phản hồi của các địa phương như: Quảng Ninh, Thái Bình, Thanh Hóa, Phú Yên…
Theo ông Hà Lê, số lượng tàu cá mất kết nối ngoài khơi trên 6 giờ hàng ngày và tàu cá mất kết nối hơn 10 ngày trên biển có chiều hướng giảm so với thời gian cùng kỳ năm trước. Các địa phương cũng đã tích cực hơn trong việc xử lý vi phạm hành chính đối với các tàu mất kết nối trên 10 ngày. Tuy nhiên, tỷ lệ số vụ bị xử phạt vi phạm hành chính vẫn còn thấp (khoảng 5%). Đa số các vụ chỉ xử lý ở mức độ lập biên bản cảnh cáo, nhắc nhở, cam kết không tái phạm.
Để hạn chế tối đa tình trạng tàu cá bị mất kết nối, ông Hà Lê đề nghị các địa phương cần tăng cường tuyền truyền, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm hành chính. Đặc biệt, xử lý thật nghiêm các tàu cá vi phạm quy định về VMS nhằm răn đe.
Các lực lượng quản lý tại cửa biển (cảng cá, biên phòng) cần giám sát chặt chẽ việc niêm phong kẹp chì thiết bị trước khi ra/vào cảng. Tuyệt đối không cho ra khơi đối với các tàu không duy trì hoạt động của thiết bị.
Các trường hợp tàu có dấu hiệu vi phạm quy định VMS khi nhận thông tin từ Cục Thủy sản cần được xử lý triệt để và báo cáo định kỳ theo quy định. Các cảng cá, văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát cần sử dụng Hệ thống Giám sát tàu cá để kiểm soát một cách hiệu quả trong việc ra vào cảng, truy xuất nguồn gốc và xử lý vi phạm.
Để giám sát chặt chẽ các tàu cá trên biển, đồng thời đảm bảo chuẩn bị tốt cho việc tiếp, làm việc với Đoàn Thanh tra của EC lần thứ 4 trong tháng 10/2023 với quyết tâm gỡ cảnh báo “thẻ vàng”, ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư đề nghị các địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm túc các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; Trưởng Ban chỉ đạo quốc gia về IUU. Các địa phương cần bố trí đủ cán bộ có năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm thực hiện công việc và có cơ chế, chính sách, chế độ đãi ngộ phù hợp.
Các địa phương thực hiện các biện pháp mạnh, kiên quyết ngăn chặn từ nay trở đi không để tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Đồng thời, nghiêm túc kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng; tuân thủ quy định xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Nghị định số 42/2019/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản đã quy định rất cụ thể, ông Nguyễn Quang Hùng đề nghị địa phương cần tập trung điều tra, xác minh, xử lý triệt để các hành vi vi phạm theo quy định tại nghị định.