Cơ sở nào để tăng giá điện lên 8,36% ?

Dự kiến giá bán lẻ điện bình quân năm 2019 sẽ tăng khoảng 8,36% so với giá bán điện bình quân hiện hành là 1.720,65 đồng/kWh.

Xung quanh vấn đề này, đại diện Bộ Công Thương đã có những giải đáp, làm rõ các tính toán để đảm bảo việc tăng giá không ảnh hưởng tới chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và tăng trưởng kinh tế trong năm 2019. 

Cơ sở để tăng giá

Trao đổi về những yếu tố để quyết định tăng giá điện trong năm nay, đại diện Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, việc điều hành giá điện năm 2019 được thực hiện theo quy định tại Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân, đảm bảo nguyên tắc giá điện được thực hiện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước và phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Bộ Công Thương đã chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) xây dựng các phương án giá điện cho năm 2019 dựa trên các yếu tố đầu vào.

Trên cơ sở dự báo tốc độ tăng trưởng GDP năm 2019, dự kiến khoảng 6,8%, Bộ Công Thương đã dự báo tổng sản lượng điện thương phẩm năm 2019 toàn quốc sẽ đạt 211,9 tỷ kWh và ban hành Quyết định số 4677/QĐ-BCT ngày 18/12/2018 về Kế hoạch cung cấp điện và vận hành hệ thống điện năm 2019 với cơ cấu các loại hình nhà máy thủy điện, nhiệt điện than, tuabin khí, nhiệt điện dầu, các nhà máy điện mặt trời, gió, điện sinh khối.

Trong phương án tính giá điện, Bộ Công Thương đã chỉ đạo EVN cập nhật tình hình thủy văn, mực nước các hồ thủy điện, tiến độ các nhà máy điện theo thực tế đến hết tháng 1/2019.

Cơ sở tiếp theo là tính toán các chi phí đầu vào của giá điện 2019. Cụ thể trong phương án giá điện năm 2019 đã đưa vào tính toán các chi phí đầu vào có tác động đến giá điện bao gồm giá than, khí và thuế bảo vệ môi trường.

Về giá than, có giá than nội địa; giá than pha trộn giữa than nhập khẩu với than sản xuất trong nước của một số nhà máy điện. Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới về giá than nhập khẩu cung cấp cho các nhà máy điện, giá than thế giới năm 2019 sẽ giảm khoảng 7,41% so với năm 2018.

Về giá khí cung cấp cho các nhà máy điện cũng theo dự báo của Ngân hàng Thế giới và điều chỉnh giá khí một số nhà máy điện để 100% các nhà máy tuabin khí sẽ thực hiện mua khí theo giá thị trường.

Việc tăng giá diện có tính toán đến thuế bảo vệ môi trường đối với than và dầu tăng thêm kể từ ngày 01/01/2019 theo Nghị quyết 579/2018/UBTVQH14 ngày 26/9/2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ngoài ra, việc tăng giá điện cũng dựa trên dự báo về tỷ giá năm 2019 giữa VND với các ngoại tệ như USD, Euro, Yên Nhật… trên cơ sở số liệu thực tế của năm 2018 và dự báo tỷ giá năm 2019.

Theo Cục Điều tiết Điện lực, trong phương án giá điện năm 2019 cũng đưa vào tính toán các khoản chi phí còn treo chưa được đưa vào giá điện trong các năm trước như chênh lệch tỷ giá. Mức độ phân bổ sẽ được xem xét, trên cơ sở đánh giá ảnh hưởng của điều chỉnh giá điện đến ảnh hưởng các chỉ số giá tiêu dùng (CPI), chỉ số giá sản xuất (PPI) và tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) cũng như đánh giá ảnh hưởng của việc điều chỉnh giá điện đến các ngành sản xuất và các hộ sinh hoạt.

Riêng đối với các hộ nghèo, hộ chính sách, nhằm thực hiện chủ trương của Chính phủ về việc hỗ trợ các hộ nghèo, hộ chính sách, Bộ Công Thương tiếp tục thực hiện theo quy định tại Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg ngày 07/4/2014 của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện. Theo đó, hộ nghèo được hỗ trợ với mức hỗ trợ hàng tháng tương đương số lượng điện sử dụng 30 kWh/hộ/tháng. Hộ chính sách xã hội có lượng điện sử dụng không quá 50 kWh/ tháng được hỗ trợ với mức hỗ trợ hàng tháng, tương đương số lượng điện sử dụng 30 kWh/hộ/tháng.

Với các thông số đầu vào nêu trên, Bộ Công Thương cho biết, phương án giá điện đã được xây dựng theo nhiều kịch bản khác nhau. Các phương án được cân nhắc với mục tiêu là đưa vào dần các chi phí về giá điện còn treo chưa được tính vào giá điện trong các năm trước, đồng thời đảm bảo phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, có xem xét đến tình hình kinh tế vĩ mô. Các phương án giá điện đã được báo cáo Ban Chỉ đạo điều hành giá trước khi báo cáo Chính phủ xem xét và quyết định.  

Kịch bản điều hành

Trao đổi về mức tăng 8,36% vào thời điểm cuối tháng 3 này có ảnh hưởng tới nền kinh tế, doanh nghiệp và đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát 4% trong năm nay như Quốc hội giao, đại diện Cục Điều tiết Điện lực cho rằng, việc điều chỉnh giá điện sẽ tác động đến các mặt hàng có liên quan đầu vào là điện và như vậy sẽ ảnh hưởng đến chỉ số CPI, chỉ số PPI và tốc độ tăng trưởng GDP.

Do đó, Bộ Công Thương đã phối hợp chặt chẽ với Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) để đánh giá tác động của các phương án điều chỉnh giá điện đến các chỉ số trên.

Cụ thể, các phương án điều chỉnh giá điện làm tăng CPI trong khoảng từ 0,26 - 0,31%, làm tăng PPI trong khoảng từ 0,15 - 0,19% và làm giảm GDP trong khoảng từ 0,22 - 0,25%. 

Về mức độ phân bổ các khoản chênh lệch tỷ giá còn treo sẽ được xem xét trên cơ sở đánh giá ảnh hưởng của điều chỉnh giá điện đến các chỉ số CPI, PPI, GDP cũng như đến các ngành nghề sản xuất và các hộ sinh hoạt.

Trên cơ sở mức giá bán lẻ điện bình quân điều chỉnh được phê duyệt, Bộ Công Thương sẽ có những điều chỉnh cụ thể đối với từng nhóm khách hàng theo thẩm quyền theo quy định tại Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg ngày 07/4/2014 về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện cho phù hợp. 

Trên cơ sở kết quả các tính toán, Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo điều hành giá để xem xét, phân tích liều lượng điều chỉnh giá điện ở mức phù hợp. Mức giá điện được điều chỉnh cũng sẽ phù hợp với kịch bản điều hành giá chung trong năm 2019 của Chính phủ nhằm đảm bảo thực hiện các chỉ tiêu CPI và GDP đã được Quốc hội thông qua.

Công khai minh bạch hoạt động kinh doanh điện

Theo Bộ Công Thương, để công khai minh bạch về hoạt động kinh doanh điện, ngày 22/4/2014, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành Chỉ thị số 11/CT-BCT về việc tăng cường công khai, minh bạch đối với hoạt động kinh doanh điện.

Kể từ khi ban hành Chỉ thị số 11/CT-BCT đến nay, định kỳ hàng tháng, hàng quý, Bộ Công Thương đã thực hiện công khai trên trang thông tin điện tử của Bộ Công Thương về tỷ giá USD, giá than, giá dầu trong nước và thế giới, giá khí, cơ cấu sản lượng điện mua, giá mua điện bình quân hàng tháng, phụ tải cực đại và công suất khả dụng của hệ thống điện....

Trong năm 2018, trên cơ sở báo cáo chi phí và giá thành sản xuất kinh doanh điện năm 2017 của EVN được kiểm toán, Bộ Công Thương đã thành lập đoàn kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2017 của EVN với sự tham gia của đại diện: Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, Hội Điện lực Việt Nam, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam.

Ngày 30/11/2018, Bộ Công Thương đã chủ trì tổ chức họp báo để công khai kết quả kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2017 của EVN. Tại cuộc họp, Bộ Công Thương đã công bố công khai các thông tin như sản lượng điện, chi phí từng khâu (phát điện, truyền tải điện, phân phối - bán lẻ điện, phụ trợ - quản lý ngành), chi phí sản xuất kinh doanh điện tại các huyện, xã đảo khu vực chưa nối lưới điện quốc gia, thu nhập từ các hoạt động có liên quan đến sản xuất kinh doanh điện và các khoản chi phí chưa tính vào giá thành sản xuất, kinh doanh điện năm 2017. Bộ Công Thương cũng cung cấp kịp thời cho các cơ quan báo chí và đăng tải trên trang thông tin điện tử của Bộ Công Thương để mọi người được biết.

Sau khi EVN có báo cáo chi phí và giá thành sản xuất kinh doanh điện năm 2018 được kiểm toán, Bộ Công Thương tiếp tục thành lập đoàn kiểm tra liên Bộ ngành để thực hiện kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2018 của EVN và tổ chức họp báo để công bố kết quả kiểm tra đúng quy định.

So với các nước trong khu vực 

Cục Điều tiết Điện lực cho biết, thống kê giá điện 25 nước trong năm 2018 bao gồm cả các nước phát triển và đang phát triển; trong đó, có các nước trong khu vực như Lào, Philippines, Indonesia, Campuchia, Trung Quốc, Ấn Độ, thì giá điện của Việt Nam năm 2018 đang ở mức 0,074 USD/kWh, thấp nhất trong số các nước được thống kê.

Do đó, so sánh giá điện năm 2018 của Việt Nam so với các nước trong khu vực được thống kê cho thấy, giá điện của Việt Nam ở mức 91,9% so với giá điện của Trung Quốc, Ấn Độ; 81,7% so với giá điện của Lào; 73,5% so với giá điện của Indonesia; 50,4% so với giá điện của Philippines và 38,7% so với giá điện của Campuchia.

Nếu giá điện lần này được Chính phủ cho phép điều chỉnh tăng ở mức 8,36% so với giá điện bình quân hiện hành thì giá điện của Việt Nam sẽ ở mức 0,080 USD/kWh (tỷ giá ngày 5/3/2019), mức giá này tương đương so với các nước như Trung Quốc, Ấn Độ...