Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh tạo động lực tăng trưởng bền vững

Chuyển đổi kép diễn ra mạnh mẽ ở khu vực sản xuất

Phát biểu tại diễn đàn, Phó Chủ tịch Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) Hoàng Quang Phòng cho rằng: Trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi kép - bao gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh - đang trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững.

Theo Bộ Công Thương, việc ứng dụng công nghệ số và hệ thống quản lý năng lượng thông minh có thể giúp doanh nghiệp giảm 10 - 15% chi phí vận hành, tăng 20% năng suất và giảm 5 - 8% phát thải CO₂ mỗi năm. McKinsey & Company cũng ước tính rằng chuyển đổi số trong sản xuất có thể nâng năng suất lao động lên tới 30% và cắt giảm chi phí chuỗi cung ứng từ 15 - 20%.

Thực tế cho thấy, quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đang diễn ra mạnh mẽ trong khu vực sản xuất, không chỉ giúp tăng năng lực nội tại của doanh nghiệp mà còn đóng góp vào việc thực hiện các cam kết quốc gia về phát triển bền vững và mục tiêu Net Zero.

“Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị (năm 2024) khẳng định: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính của tăng trưởng năng suất”, ông Phòng cho biết.

Đến năm 2030, Nghị quyết đặt ra các mục tiêu rất cụ thể: Năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) đóng góp trên 55% vào tăng trưởng GDP; Kinh tế số chiếm tối thiểu 30% GDP; Trên 40% doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo; Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á, nằm trong top 50 quốc gia thế giới về năng lực cạnh tranh số.

Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam phấn đấu đạt quy mô kinh tế số tối thiểu 50% GDP, thuộc nhóm 30 quốc gia dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Dự thảo văn kiện Đại XIV đang lấy ý kiến các tầng lớp nhân dân cũng nhấn mạnh cần xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là động lực chính; hoàn thiện thể chế phát triển gắn với thực hiện đồng bộ 4 chuyển đổi: chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực.

Ông Nguyễn Hồng Hiển, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho biết, bài học của nhiều doanh nghiệp cho thấy tốc độ tăng trưởng chỉ thực sự có giá trị khi được nâng đỡ bởi nền tảng bền vững thông qua "chìa khoá" chuyển đổi kép.

Ông Hiển nhấn mạnh, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh giúp Việt Nam không chỉ tăng tốc, mà còn phát triển vững chắc, hướng tới tăng trưởng hai con số một cách bền vững dựa trên năng suất, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Với doanh nghiệp, chuyển đổi số là công cụ để tăng hiệu suất, giảm chi phí, mở rộng thị trường và nâng cao trải nghiệm khách hàng; trong khi chuyển đổi xanh giúp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, tối ưu tài nguyên và đáp ứng các tiêu chuẩn ESG đang ngày càng khắt khe của thị trường toàn cầu.

Ở cấp độ ngành, sự kết này tạo ra hiệu ứng lan tỏa, giúp hình thành các chuỗi sản xuất, logistic và năng lượng thông minh, giảm chi phí đầu vào, nâng chất lượng đầu ra và gia tăng khả năng cạnh tranh xuất khẩu.

Ở cấp độ quốc gia, chuyển đổi kép mở ra cơ hội nâng tầm năng lực cạnh tranh quốc gia. Khi doanh nghiệp Việt Nam đồng thời số hóa và xanh hóa, chúng ta không chỉ sản xuất hiệu quả hơn, mà còn tiến gần hơn đến chuẩn mực toàn cầu về quản trị, môi trường và công nghệ.

Ông Hiển cho biết: Chuyển đổi kép - số hoá và xanh hoá - không chỉ là khẩu hiệu, mà là hướng đi tất yếu để doanh nghiệp Việt Nam đạt tăng trưởng hai con số và vươn ra toàn cầu; đồng thời giúp doanh nghiệp tăng năng suất, giảm chi phí, mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời góp phần thực hiện cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.

Ở góc độ quốc gia, đó cũng chính là tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết 57, phát triển nhanh, bền vững dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, động lực đột phá để GDP Việt Nam có thể tăng trưởng hai con số bền vững trong kỷ nguyên mới.

Yếu tố con người lên hàng đầu

Còn ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đồng thuận với quan điểm: chuyển đổi kép trong doanh nghiệp cần thực hiện song hành 4 nội dung quan trọng liên quan đến cơ chế, nhân lực, giải pháp và tài chính.

Đề cập đến những cơ chế, chính sách cho chuyển đổi kép, theo Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, Chính phủ đã ban hành Chiến lược chuyển đổi xanh, Chương trình chuyển đổi số quốc gia. Thực tế cho thấy, hai chuyển đổi số - xanh cần thực hiện song hành mới đạt được mục tiêu tối ưu hoá nguồn lực tăng trưởng và phát triển bền vững. Trên nhiều diễn đàn hiện nay, chuyển đổi kép được đề cập rất nhiều nhưng về mặt thể chế, chưa có cơ chế, chính sách cho chuyển đổi song hành này.

Chuyển đổi xanh và chuyển đổi số gắn liền với đổi mới sáng tạo. Theo ông Phạm Hồng Quất, thực hiện chuyển đổi kép thực chất là chuyển đổi mô hình kinh doanh, chứ không đơn giản chỉ là ứng dụng công nghệ. Đặc biệt, chuyển đổi số hiện nay chuyển dịch sang chuyển đổi AI - công nghệ nền tảng, mô hình kinh doanh hệ sinh thái, đặt ra nhiều vấn đề về mô hình kinh doanh tăng trưởng trong doanh nghiệp, đòi hỏi phải thay đổi trước hết là tư duy, quan điểm, mô hình kinh doanh mới nâng cao năng lực nội tại, đáp ứng yêu cầu cạnh tranh khu vực và toàn cầu ngày càng gay gắt.

Với quan điểm như vậy, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ nhấn mạnh đến yếu tố con người đóng vai trò quan trọng, có tính quyết định trong chuyển đổi kép, trong khi công nghệ chỉ đóng vai trò là công cụ thực hiện. Vì vậy, trước khi nói đến chuyển đổi kép ở doanh nghiệp, phải đề cập đến những chuyển đổi trong tư duy, nhận thức của doanh nhân. Từ thực tế gọi vốn của các doanh nghiệp khởi nghiệp thời gian qua. Ông Phạm Hồng Quất chia sẻ: các nhà đầu tư nhìn vào tư duy, năng lực của doanh nhân, những người đứng đầu doanh nghiệp để rót vốn.

Tại diễn đàn, đại diện các hiệp hội, doanh nghiệp cho rằng, về mặt chính sách, Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định rõ định hướng thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân thông qua đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và kinh doanh bền vững - nhằm hướng tới mục tiêu Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Các nghị quyết này đã và đang được cụ thể hóa bằng nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến tại diễn đàn cũng cho rằng khoảng cách giữa chủ trương, chính sách và việc triển khai thực tế vẫn còn tồn tại. Để chuyển đổi kép thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ hơn từ cộng đồng doanh nghiệp - không chỉ với vai trò thực thi mà còn là chủ thể kiến tạo và đổi mới.

“Những kiến nghị, đề xuất từ sự kiện sẽ được VCCI tổng hợp, trình lên Chính phủ và các bộ ngành liên quan nhằm hoàn thiện chính sách, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong tiến trình phát triển bền vững”, ông Hoàng Quang Phòng cho biết.