Tọa đàm “Hàng giả, hàng nhập lậu và gian lận thương mại: Thực trạng và giải pháp" được tổ chức theo hình thức trực tuyến.
Thời gian qua, mặc dù các cơ quan nhà nước đã có những chỉ đạo kịp thời, đưa ra nhiều giải pháp quyết liệt, nhưng vấn nạn buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả vẫn âm thầm diễn ra, gây rất nhiều hệ lụy cho doanh nghiệp, ảnh hưởng xấu đến quyền lợi người tiêu dùng, tác động xấu tới toàn xã hội.
Chia sẻ tại Tọa đàm “Hàng giả, hàng nhập lậu và gian lận thương mại: Thực trạng và giải pháp" do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp – Cơ quan của Phòng Thương Mại và Công Nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức chiều 28/10, bà Đỗ Thị Minh Thủy, Văn Phòng thường trực Ban chỉ đạo 389 quốc gia cho biết, thống kê 9 tháng đầu năm 2021, các lực lượng phát hiện hơn 100.000 vụ việc, giảm gần 300% so với cùng kỳ, thu ngân sách Nhà nước qua hoạt động đấu tranh chống nhập lậu và gian lận hàng giả đạt 7.500 tỷ đồng, giảm khoảng 350%.
Tuy nhiên, những vụ việc phức tạp có dấu hiệu hình sự, khởi tố thì lại tăng với 1.615 vụ án khởi tố hình sự, tăng so với cùng kỳ năm ngoái là 90%. Theo bà Thủy, do ảnh hưởng của dịch bệnh và thực hiện giãn cách xã hội ở một số địa phương và sự vào cuộc quyết liệt của các lực lượng chức năng thì số lượng vụ việc giảm, tuy nhiên tính phức tạp tăng hơn, đặc biệt diễn biến trên thương mại điện tử gia tăng và phức tạp hơn rất nhiều.
“Trên môi trường thương mại điện tử, hàng giả xuất hiện nhanh chóng, ví dụ như vừa rồi, khi thuốc điều trị COVID-19 vừa chính thức đưa ra thị trường thì có ngay hàng giả, cùng với đó là các mặt hàng phòng chống dịch như khẩu trang, găng tay y tế…, đặc biệt phức tạp ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh”, đại diện Văn Phòng thường trực Ban chỉ đạo 389 quốc gia cho biết.
Bà Đỗ Thị Minh Thủy dự báo, thời gian tới, khi Chính phủ từng bước mở cửa kinh tế và khôi phục sản xuất kinh doanh, những tháng cuối năm, đặc biệt khi Tết Nguyên đán tới gần, thực trạng buôn lậu sẽ diễn ra phức tạp, nhiều khả năng hàng tồn, hàng kém chất lượng sẽ được đưa vào thị trường.
Thông tin tại tọa đàm, ông Nguyễn Xuân Khương, Cục điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) cho biết, không chỉ có tình trạng buôn lậu hàng giả, hàng nhái, mà tình trạng gian lận xuất xứ cũng diễn biến phức tạp. Nhiều doanh nghiệp tìm cách hưởng ưu đãi thuế quan với hàng hóa xuất xứ Việt Nam, một số hình thức được các đối tượng sử dụng như nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài vào Việt Nam, sau đó dán nhãn hàng hóa xuất xứ Việt Nam rồi xuất đi nước ngoài. Hoặc hàng hóa được đặt làm sẵn ở nước ngoài và ghi xuất xứ Việt Nam để xuất đi nước khác.
Một hình thức khác là doanh nghiệp đăng ký nhập khẩu linh kiện, nguyên vật liệu để sản xuất trong nước, nhưng thực chất sản phẩm nhập gần như hoàn chỉnh, sau đó xuất khẩu đi nước ngoài và mang xuất xứ Việt Nam.
Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp lợi dụng loại hình hàng quá cảnh nhập hàng lậu theo đường mòn, lối mở ở biên giới. Theo đại diện Cục Quản lý thị trường Lào Cai, thời gian qua, nhiều đối tượng đã trà trộn hàng hóa buôn lậu vào hàng hóa khác và kê khai sai nhãn hàng, cũng như số lượng, lợi dụng luồng hàng xanh đỏ để trà trộn vào Viêt Nam.
“Các đối tượng vi phạm cũng lợi dụng thương mại điện tử buôn lậu hàng giả, gian lận nguồn gốc xuất xứ. Có những vụ việc qua thương mại điện tử, chúng tôi lần theo thì hàng hóa lại được các đối tượng tập kết ở cách đường biên giới 1 km nên rất khó khăn trong xử lý. Dự báo, tình hình buôn lậu cuối năm sẽ diễn biến phức tạp khi mở cửa nền kinh tế trở lại”, đại diện Cục Quản lý thị trường Lào Cai chia sẻ.
Từ góc độ doanh nghiệp, đại diện Công ty CP Nhựa Tiền Phong cho rằng, các đối tượng sản xuất, kinh doanh hàng giả cũng nắm bắt công nghệ rất nhanh. Khi doanh nghiệp thay đổi công nghệ họ dễ dàng sao chép chỉ trong 1 thời gian ngắn.
Theo đại diện doanh nghiệp, hiện nay quy định của luật và chế tài xử lý hàng giả còn nhẹ, chưa đủ tính răn đe để các đối tượng kinh doanh hàng giả cảm thấy rủi ro. Do đó, các doanh nghiệp đề nghị nên xây dựng văn bản hoặc quy định để xác định được việc xâm phạm quyền như thế nào.
"Doanh nghiệp đang rất vướng trong xác định xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Ví dụ sản phẩm có thương hiệu là nhựa Tiền Phong, nhưng đối tượng chỉ cần thêm 1 chữ nào đó trước chữ nhựa Tiền Phong hoặc phía sau thì lại không còn là hàng giả nữa, mà lại quy ra là xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Trong khi đó, để xác định được xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ thì rất nhiêu khê nhiều thủ tục, doanh nghiệp theo được các vụ kiện rất tốn kém công sức thời gian và tiền của", đại diện Công ty CP Nhựa Tiền Phong cho biết.