Ảnh minh họa: TTXVN
Báo cáo tiến độ thực hiện đề án, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Đề án đã được triển khai thí điểm 3 vụ sản xuất lúa liên tiếp tại Cần Thơ, Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang và Đồng Tháp.
Mô hình rộng 50 ha thực hiện ở Hợp tác xã Tiến Thuận, huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ cho thấy, nông dân giảm sử dụng lượng lúa giống từ 140 kg xuống còn 60 kg/ha, giảm lần bón phân từ 3-4 lần còn 2 lần mỗi vụ, giảm tối thiểu 20% lượng phân bón vô cơ, cây lúa ít bị ngã, giảm dịch bệnh và tổn thất sau thu hoạch...
Ngoài ra, lúa sau khi thu hoạch được bao tiêu với giá cao hơn 200-300 đồng/kg so với canh tác bình thường. Việc giảm lượng lúa giống còn 60 kg/ha giúp tiết kiệm chi phí về giống 1,2 triệu đồng, phân bón giảm 0,7 triệu đồng; năng suất đạt từ 6,3-6,5 tấn mỗi ha so với 5,8-6,1 tấn mỗi ha ở cách làm truyền thống...
Tại buổi gặp mặt Bà Hà Thị Nga, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Ủy viên Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp khẳng định: Đề án này rất có ý nghĩa. Đề án sẽ giúp sản xuất lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long không còn manh mún, nhỏ lẻ mà tập trung vùng rộng lớn phát triển đồng bộ. Bên cạnh đó, thực hiện thành công đề án này còn giúp khai thác được chuỗi giá trị lúa gạo; trong đó có tận dụng được các phụ phẩm nông nghiệp.
Theo bà Hà Thị Nga, mục tiêu kép của đề án này là giúp người nông dân sản xuất giảm lượng khí nhà kính phát thải. Thực hành đúng, bà con có thể có thêm một nguồn thu nữa từ tín chỉ carbon. Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn giúp gạo của Việt Nam có được sự ưu tiên hơn khi xuất khẩu vào các thị trường trên thế giới. Việc thực hiện thành công đề án này sẽ giúp nâng tầm lúa gạo của Việt Nam. Đồng thời, giúp người nông dân tăng thêm thu nhập, đặc biệt thu hút các lao động trẻ trở về sản xuất ngay trên chính đồng đất quê hương.
Tuy nhiên, để đạt được kết quả đó bà Hà Thị Nga cho rằng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, lãnh đạo 12 tỉnh, thành phố và các hợp tác xã, nông dân cần có quyết tâm chính trị rất lớn. Bởi, nông dân vẫn quen với sản xuất truyền thống và đây là rào cản lớn nhất họ cần thay đổi.
Qua theo dõi thực hiện đề án, Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh Thạch Phước Bình bày tỏ sự băn khoăn khi hiện việc quy hoạch và phát triển hạ tầng (thủy lợi, giao thông, kho bãi...) còn chưa đồng bộ, chưa có sự kết nối.
Bên cạnh đó, vấn đề nguồn nhân lực, kỹ thuật viên, chuyên gia nông nghiệp ở địa phương còn yếu và thiếu về trình độ, số lượng. Điều này sẽ ảnh hưởng đến việc chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, tiên tiến cho nông dân. Ngoài ra, sự phối hợp giữa 12 tỉnh thành phố Đồng bằng sông Cửu Long cần được đặt ra như thế nào để có sự nhịp nhàng, chặt chẽ.
Chia sẻ và giải đáp những băn khoăn của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho hay, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đang đứng trước thách thức rất lớn của biến đổi khí hậu. Bởi vậy, việc xây dựng đề án một triệu ha lúa chất lượng cao ở Đồng bằng sông Cửu Long sẽ giải quyết hàng loạt vấn đề của ngành hàng lúa gạo như: tổ chức lại sản xuất, tư duy canh tác, thị trường...
Hàng chục năm qua, cấu trúc ngành hàng lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long rất rời rạc, thiếu sự liên kết... Tất cả điều đó xuất phát từ tư duy manh mún, nhỏ lẻ, mùa vụ của người nông dân.
"Nếu đề án được thực hiện thành công ở Đồng bằng sông Cửu Long sẽ nhân rộng ra các vùng khác và có thể thực hiện tương tự đối với các ngành khác: chăn nuôi, thủy sản...", Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng cho rằng, nông dân đóng vai trò nòng cốt trong thực hiện đề án. Nếu nông dân không thay đổi thì sẽ không thay đổi được gì. Đề án sẽ "khởi nguồn", "kiến tạo" và tổ chức lại một ngành hàng lúa gạo phát triển bền vững.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng cho biết: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Công Thương đã đề xuất Chính phủ đưa "thương lái" vào hệ thống ngành hàng lúa gạo. Ngành hàng lúa gạo muốn bền vững phải có hệ sinh thái với sự tham gia của tất cả các bên: nông dân, thương lái, doanh nghiệp, nhà nước. Đặc biệt, lãnh đạo các địa phương phải coi đây là một cuộc "cách mạng" thì đề án mới thành công.