Sao Thổ đã bỏ xa Sao Mộc, với tổng cộng 274 mặt trăng, gần gấp đôi số lượng mặt trăng của tất cả các hành tinh khác cộng lại. Ảnh: NASA
Theo trang The Guardian (Anh), trước đây, sao Mộc vốn giữ danh hiệu “vua mặt trăng”, nhưng giờ đây, với số lượng mặt trăng vượt trội, sao Thổ đã chiếm ưu thế. Nhóm nghiên cứu đứng sau phát hiện này trước đó đã xác định được 62 mặt trăng của sao Thổ bằng kính viễn vọng Canada-France-Hawaii. Sau khi nhận thấy có dấu hiệu cho thấy vẫn còn nhiều mặt trăng chưa được phát hiện, nhóm đã tiến hành quan sát thêm vào năm 2023.
Tiến sĩ Edward Ashton, nhà nghiên cứu tại Viện Thiên văn học và Vật lý thiên văn ở Đài Loan, cho biết: “Chúng tôi chắc chắn đã phát hiện ra 128 mặt trăng mới. Dựa trên các dự đoán của chúng tôi, tôi không nghĩ sao Mộc có thể bắt kịp được nữa”.
Tính đến ngày 5/2/2024, sao Mộc đã có 95 mặt trăng được xác nhận quỹ đạo. Những mặt trăng này vừa được Liên minh Thiên văn Quốc tế chính thức công nhận và đang được đánh số và gán tên theo các vị thần trong truyền thuyết của Gallic, Norse và Inuit. Đặc biệt, hầu hết các mặt trăng mới của sao Thổ thuộc nhóm Norse, nghĩa là các nhà thiên văn học hiện đang tìm hiểu về hàng chục vị thần Viking.
Tiến sĩ Ashton nói: “Có thể trong tương lai, chúng tôi sẽ phải nới lỏng các tiêu chí về mặt trăng”.
Các mặt trăng mới được phát hiện chủ yếu là những vật thể nhỏ, có hình dáng giống củ khoai tây, với đường kính chỉ vài km. Việc số lượng mặt trăng nhỏ này gia tăng khiến các nhà khoa học bắt đầu xem xét lại định nghĩa về mặt trăng.
Ông Ashton chia sẻ hiện tại, ông không nghĩ có một định nghĩa chính xác nào về mặt trăng, nhưng các nhà khoa học vẫn cần một tiêu chuẩn rõ ràng.
Mặc dù vậy, ông tin rằng nhóm nghiên cứu có thể đã đến gần giới hạn khả năng phát hiện mặt trăng với công nghệ hiện tại. Ông nói: “Với công nghệ hiện nay, tôi không nghĩ chúng ta có thể đạt được kết quả tốt hơn so với những gì đã làm đối với các mặt trăng quanh sao Thổ, sao Thiên Vương và sao Hải Vương”.
Các nhà khoa học cho rằng việc quan sát kỹ hơn các mặt trăng nhỏ này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giai đoạn hỗn loạn trong hệ Mặt Trời sơ khai, khi các hành tinh có quỹ đạo không ổn định và các vụ va chạm xảy ra thường xuyên. Các mặt trăng mới thường tụ lại thành nhóm, cho thấy chúng có thể là tàn tích của các vật thể lớn hơn đã vỡ vụn trong vòng 100 triệu năm qua. Tất cả các mặt trăng này đều có quỹ đạo hình elip, nghiêng so với quỹ đạo của các mặt trăng gần hành tinh hơn.
Một số mặt trăng trước đây của Sao Thổ, được phát hiện trong các hình ảnh từ sứ mệnh Cassini-Huygens của NASA. Ảnh: NASA
Giáo sư Brett Gladman, nhà thiên văn học tại Đại học British Columbia, giải thích: “Có khả năng tất cả chúng đều là mảnh vỡ của những mặt trăng lớn ban đầu bị phá vỡ do va chạm mạnh, có thể là do các mặt trăng khác của sao Thổ hoặc các sao chổi”.
Việc nghiên cứu các mặt trăng của sao Thổ cũng giúp giải đáp nhiều câu hỏi về nguồn gốc của vành đai sao Thổ, mà các nhà khoa học cho rằng có thể là dấu vết của một mặt trăng bị xé toạc bởi lực hấp dẫn của sao Thổ.
Hôm nay, ngày 12/3, tàu vũ trụ Hera của Cơ quan Vũ trụ châu Âu sẽ bay ngang qua sao Hỏa và đến gần Deimos, một trong những vệ tinh nhỏ nhất và xa nhất của sao Hỏa, cách khoảng 300 km. Vệ tinh này, có đường kính chỉ khoảng 11,2 km, được cho là kết quả của một vụ va chạm lớn trên sao Hỏa hoặc một tiểu hành tinhđã bị cuốn vào quỹ đạo của hành tinh đỏ. Hera cũng sẽ chụp ảnh vệ tinh lớn hơn của sao Hỏa, Phobos, trước khi tiếp tục sứ mệnh khảo sát tiểu hành tinh Dimorphos, đã bị một tàu thăm dò của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) đâm vào cách đây ba năm.
Cuối cùng, sứ mệnh Hera sẽ thực hiện một khảo sát chi tiết về tiểu hành tinh Dimorphos sau vụ va chạm, nhằm phát triển công nghệ có thể giúp bảo vệ Trái Đất khỏi những tiểu hành tinh có nguy cơ va chạm trong tương lai.