Du lịch nông thôn, làng nghề: Cần vượt qua tư duy khai thác đơn lẻ

Du lịch thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm làng nghề 

Theo thống kê của Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, cả nước có 5.400 làng nghề và làng có nghề, trong đó có 263 nghề truyền thống, 1.975 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được công nhận. Du lịch đã góp phần đưa hệ thống các làng nghề trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách. Ngoài việc thu hút hàng triệu lao động nông thôn, các làng nghề còn đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế, xã hội địa phương, còn giữ vai trò quan trọng trong bảo tồn gìn giữ không gian, cảnh quan làng nghề, nét đẹp văn hóa truyền thống và có tiềm năng lớn phát triển du lịch, dịch vụ.

Theo bà Trần Thị Loan, Trưởng phòng Ngành nghề nông thôn (Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn), làng nghề cùng đội ngũ nghệ nhân không chỉ tạo ra các sản phẩm mang giá trị thương mại mà còn hàm chứa những giá trị văn hóa, lịch sử, phản ánh sự sáng tạo và bản sắc của cộng đồng địa phương.

Chính những giá trị này đã trở thành yếu tố quan trọng, hấp dẫn du khách tìm đến các làng nghề. Thực tế cho thấy, nhiều điểm đến làng nghề mỗi năm đón từ vài chục nghìn đến hàng triệu lượt khách, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, đồng thời thúc đẩy bảo tồn văn hóa truyền thống và gia tăng sức hấp dẫn của du lịch địa phương.

Ông Võ Phạm Tân, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp nhận định, du lịch và làng nghề có mối liên kết chặt chẽ. Đối với các doanh nghiệp du lịch, lữ hành, phát triển du lịch làng nghề không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm mà còn đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của du khách trong xu hướng phát triển mới.

Tại thành phố Cần Thơ, sau khi hợp nhất đơn vị hành chính, tài nguyên du lịch ngày càng phong phú, đa dạng. Các loại hình và dịch vụ du lịch ngày càng phong phú, đa dạng. Trong đó, thế mạnh về du lịch sinh thái sông nước, du lịch nông nghiệp nông thôn, du lịch cộng đồng và du lịch văn hóa gắn với di tích lịch sử, tâm linh đang được phát huy. Thành phố tập trung khai thác các giá trị tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn đặc trưng, trong đó làng nghề truyền thống giữ vai trò quan trọng trong phát triển sản phẩm du lịch, mang đến cho du khách những trải nghiệm văn hóa bản địa đặc sắc, góp phần gia tăng lượng khách du lịch.

Ông Nguyễn Thiện Thành, Trưởng phòng Quản lý du lịch (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Cần Thơ) cho biết: Thành phố phấn đấu đến năm 2030 trở thành trung tâm du lịch của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Trong đó, Cần Thơ tập trung khai thác hiệu quả các làng nghề gắn với phát triển du lịch, tập trung nguồn lực khai thác các sản phẩm du lịch đặc thù như du lịch sinh thái sông nước, du lịch văn hóa - lịch sử và du lịch cộng đồng; chú trọng bảo tồn các giá trị văn hóa, di tích lịch sử, đặc biệt là bảo tồn, khôi phục các làng nghề truyền thống có giá trị gắn với phát triển du lịch bền vững của thành phố.

Theo Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, du lịch còn góp phần thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm làng nghề thông qua hoạt động tiêu dùng du lịch. Để đáp ứng nhu cầu của du khách, nhiều doanh nghiệp kinh doanh quà tặng, lưu niệm đã phối hợp với các làng nghề, doanh nghiệp lữ hành và cơ sở lưu trú nâng cao chất lượng sản phẩm, mẫu mã, bao bì; qua đó, góp phần thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm làng nghề, sản phẩm OCOP, hình thành các điểm mua sắm phục vụ du lịch ngay tại các làng nghề.

Cần vượt qua tư duy khai thác đơn lẻ

Bên cạnh những thuận lợi, phát triển du lịch làng nghề đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức đòi hỏi cách tiếp cận tổng thể, đồng bộ giữa bảo tồn văn hóa và hiệu quả kinh tế xã hội.

Theo Cục du lịch Quốc gia, hiện nay, nhiều sản phẩm du lịch làng nghề chưa thực sự hấp dẫn du khách, phần lớn mới đáp ứng nhu cầu tham quan, mua sắm. Mặt khác, phần lớn các chủ thể làng nghề mới tập trung làm tốt kỹ thuật sản xuất nghề truyền thống, còn thiếu kinh nghiệm, kỹ năng phục vụ khách du lịch, ít được bồi dưỡng, đào tạo về kỹ năng du lịch, thiếu kỹ năng trình diễn, năng lực vận hành tổ chức các mô hình quản lý quản trị du lịch cộng đồng chưa chuyên nghiệp.

Bà Lại Thúy Hà, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ du lịch doanh nhân trẻ cho rằng: Việt Nam có tiềm năng lớn về phát triển du lịch nông nghiệp nông thôn cũng như du lịch làng nghề. Tuy nhiên, sự phát triển chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có. Muốn du lịch nông thôn, du lịch làng nghề phát triển thành ngành kinh tế văn hóa, cần vượt qua được tư duy khai thác đơn lẻ.

Theo các chuyên gia và doanh nghiệp lữ hành, mối liên kết giữa làng nghề với các công ty lữ hành, trung tâm du lịch hiện vẫn còn hạn chế trong việc tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mới, có giá trị trải nghiệm cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường khách trong nước và quốc tế. Việc tổ chức tour, tuyến du lịch làng nghề còn mang tính phân tán, thiếu sự kết nối chặt chẽ với các điểm du lịch văn hóa, sinh thái, ẩm thực, hoạt động trải nghiệm và dịch vụ lưu trú... Điều này khiến thời gian lưu trú cũng như mức chi tiêu của du khách còn thấp. Bên cạnh đó, công tác tổ chức không gian du lịch, quản lý và nâng cao chất lượng dịch vụ tại nhiều làng nghề vẫn chưa được quan tâm đúng mức, ảnh hưởng đến khả năng khai thác bền vững và sức hấp dẫn lâu dài của du lịch làng nghề.

Du lịch làng nghề cần phải chuyển từ mô hình tham quan mua hàng sang mô hình trải nghiệm tương tác, sáng tạo, tiêu dùng tại chỗ và hàng hóa mang về. Để phát triển du lịch làng nghề một cách bài bản, việc nâng cao chất lượng phải đi đôi với việc chuyên nghiệp hóa dịch vụ, chuẩn hóa sản phẩm và xây dựng câu chuyện thương hiệu, xây dựng bộ tiêu chuẩn cho các làng nghề làm du lịch.

Ông Hà Văn Siêu, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho rằng: Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển làng nghề gắn với du lịch. Thực tế, nhiều làng nghề đã trở thành điểm đến hấp dẫn nhờ giá trị văn hóa bản địa, sản vật địa phương, phản ánh sinh kế và tinh hoa của nghề truyền thống.

Du lịch làng nghề được xem là một trong những giải pháp phát triển bền vững, góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị của làng nghề truyền thống.

Trên cơ sở đánh giá những thuận lợi, khó khăn trong phát triển du lịch làng nghề hiện nay, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam sẽ tổng hợp, đề xuất các nội dung vào Chương trình hành động phát triển du lịch, trong đó có du lịch làng nghề, giai đoạn 2026 - 2030, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển du lịch nói chung và du lịch làng nghề nói riêng.

Theo Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, thời gian tới, để khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch làng nghề, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cụ thể và bền vững. Trong đó, các cơ quan quản lý tiếp tục hoàn thiện, bổ sung và ban hành cơ chế, chính sách về phát triển du lịch nông thôn nói chung và du lịch làng nghề nói riêng; tăng cường quản lý, phát triển bền vững các điểm đến và nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ du lịch làng nghề ngay từ cấp cơ sở; chú trọng giữ gìn cảnh quan làng quê, không gian và bản sắc văn hóa truyền thống.

Bên cạnh đó, các địa phương cần đẩy mạnh công tác truyền thông, quảng bá du lịch làng nghề thông qua các hoạt động như tuần lễ du lịch làng nghề, festival du lịch làng nghề, lễ hội làng nghề, hội chợ thủ công mỹ nghệ gắn với hoạt động du lịch.

Đồng thời, các địa phương lồng ghép các sự kiện, điểm đến và sản phẩm du lịch làng nghề vào các chương trình xúc tiến, quảng bá, hội chợ du lịch trong nước và quốc tế, tăng cường truyền thông trên mạng xã hội và các nền tảng du lịch số...