IRRD được thành lập trên cơ sở nâng cấp Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Vùng theo Quyết định số 3398/QĐ-BKHCN ngày 12/12/2012 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ về việc phê duyệt Đề án đổi mới tổ chức và hoạt động của Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Vùng theo hình thức tổ chức khoa học công nghệ tự trang trải kinh phí hoạt động thường xuyên.
Viện Nghiên cứu và Phát triển vùng tiếp nối hành trình, kiến tạo tương lai.
Trải qua 28 năm thăng trầm cùng với sự nghiệp nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ trong nước, nhiều thế hệ cán bộ, viên chức và người lao động của Viện đã khắc phục khó khăn, nỗ lực lao động và đóng góp nhiều công sức xây dựng và phát triển Viện. Với sự nỗ lực lao động và sáng tạo, Viện hoàn thành xuất sắc những mục tiêu do Bộ đề ra, ngày càng lớn mạnh và có uy tín trong giới khoa học công nghệ.
Bên cạnh đó, Viện cũng gặt hái được nhiều thành tích và khen thưởng như: Thành tích trong công tác ổn định bộ máy tổ chức và nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, trong đó tập trung đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ nhân viên và xây dựng thành công Trạm Thực nghiệm và Ươm tạo công nghệ tại huyện Thạch Thành (Thanh Hóa); xây dựng thành công cơ sở pháp lý tư vấn về quy hoạch, phân tích và hoạt động trong lĩnh vực môi trường.
Viện cũng đã triển khai hơn 20 nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia, 75 nhiệm vụ cấp Bộ, 50 nhiệm vụ cấp cơ sở và khai thác được trên 70 nhiệm vụ theo đơn đặt hàng và tham gia tuyển chọn từ các địa phương. Các nhiệm vụ này tập trung đánh giá tiềm lực KH&CN, nghiên cứu đề xuất các giải pháp phát triển KH&CN, phát triển các sản phẩm chủ lực của các vùng, các địa phương.
Bên cạnh đó, Viện đạt được những thành quả của Công tác dịch vụ khoa học công nghệ, thông qua dịch vụ môi trường và dịch vụ tư vấn xây dựng quy hoạch nông thôn mới, đo vẽ, chỉnh lý bản đồ và cấp đổi Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất. Ngoài ra, Viện đã duy trì và tăng cường hợp tác với các đối tác truyền thống: Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Úc, Đài Loan, Thái Lan, Lào, Mexico và Cu Ba, nhằm trao đổi kinh nghiệm hoạt động KH&CN; phối hợp nghiên cứu, tiếp thu và hoàn thiện công nghệ, làm cầu nối giới thiệu công nghệ mới vào Việt Nam.
Với những thành tích trên,Viện vinh dự nhận được những khen thưởng của Bộ Khoa học và Công nghệ cũng như của Nhà nước. Cụ thể: Đạt danh hiệu "Tập thể Lao động xuất sắc” 8 năm liên tục (từ năm 2016 đến năm 2023), “Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ năm 2011, 2017, 2019, 2021, 2023”; “Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vì đã có thành tích trong công tác từ năm 2009 đến năm 2011”, “Cờ thi đua của Chính phủ” năm 2017, “Cờ thi đua của Bộ” năm 2016, 2021,2022,2023.
Vinh dự nhất của IRRD chính là khi được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương lao động hạng Ba năm 2014 với thành tích xuất sắc trong công tác từ năm 2009 – 2013, góp phần vào sự nghiệp xây dựng Chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc (theo Quyết định số 867/QĐ-CTN ngày 22/04/2014 của Chủ tịch nước).
Trải qua 28 năm xây dựng và phát triển, IRRD không ngừng phấn đấu để xây dựng tập thể đoàn kết, vững mạnh để nghiên cứu, triển khai chuyển giao và ứng dụng các thành tựu về khoa học và công nghệ, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa cũng như quá trình phát triển kinh tế xã hội bền vững của đất nước.