Quy định vấn đề có tính nguyên tắc về Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban cơ bản tán thành các nội dung Tòa án nhân dân tối cao đã tiếp thu, chỉnh lý trong dự thảo Luật. Cụ thể, quy định tổ chức Tòa án nhân dân theo mô hình 3 cấp, gồm Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân khu vực; phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân các cấp; bổ sung nhiệm vụ quyền hạn của Chánh án Tòa án nhân dân cấp tỉnh trả lời chất vấn, kiến nghị của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh để cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 và thống nhất với quy định dự kiến chỉnh lý của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi)...
Về Tòa án chuyên biệt, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam là vấn đề mới, khó, chưa có tiền lệ ở Việt Nam. Hơn nữa, để bảo đảm tính cạnh tranh và theo thông lệ quốc tế, các quy định về tổ chức, hoạt động, thẩm quyền tố tụng và pháp luật áp dụng của Tòa án chuyên biệt này dự kiến hoàn toàn khác với các Tòa án nhân dân hiện nay (như: việc áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật; xét xử, tranh tụng bằng tiếng Anh; có thể mời Thẩm phán nước ngoài tham gia xét xử...) và phải do Quốc hội quy định vì liên quan đến trình tự, thủ tục tố tụng tư pháp, quyền con người, quyền tài sản của các bên. Trong khi đó, Tòa án nhân dân tối cao mới bắt đầu triển khai nghiên cứu vấn đề này theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; đồng thời, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo trình tự, thủ tục rút gọn; thời gian từ nay đến khi Quốc hội xem xét, thông qua không còn nhiều.
Vì vậy, để kịp thời thể chế hóa ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản thống nhất với đề xuất của Tòa án nhân dân tối cao chỉ quy định trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân một số vấn đề cơ bản có tính nguyên tắc, định hướng về Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế, còn các nội dung cụ thể sẽ được Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục nghiên cứu, trình Quốc hội quy định sau.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân lần này để phục vụ cho việc tinh gọn bộ máy, nên cần làm rõ các quy định về thẩm quyền của Tòa án nhân dân khu vực, đặc biệt là quy định chuyển tiếp để đảm bảo quá trình chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn về hồ sơ diễn ra thông suốt, không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các tổ chức, cá nhân.
Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần chú trọng xử lý tài sản, cơ sở vật chất hiện có, cũng như quan tâm đầu tư cơ sở trang thiết bị hiện đại và đội ngũ thẩm phán ở địa phương cho giai đoạn sắp xếp. "Đội ngũ thẩm phán, cán bộ Tòa án nếu có tâm, có tầm, có tài, có đức sẽ đáp ứng được yêu cầu xử án trong tình hình hiện nay, tạo được niềm tin của người dân, doanh nghiệp", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị, trong quá trình sắp xếp tổ chức tới đây, không chỉ riêng với Tòa án mà các cơ quan chức năng phải có kế hoạch chủ động sử dụng ngay cơ sở hiện có để tránh lãng phí, tránh xảy ra tình trạng "chỗ mới thiếu mà chỗ cũ không sử dụng hết".
Bảo đảm rõ ràng, minh bạch về thẩm quyền của các Tòa chuyên trách
Sáng 3/6, cho ý kiến vào dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao tinh thần làm việc của cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo; nhất trí với nội dung tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật.
Theo Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, về thẩm quyền của Tòa chuyên trách Tòa án nhân dân khu vực, Tòa chuyên trách Tòa án nhân dân cấp tỉnh (sửa đổi, bổ sung Điều 36, Điều 38 Bộ luật Tố tụng dân sự, bổ sung Điều 31a Luật Tố tụng hành chính; sửa đổi, bổ sung Điều 8 Luật Phá sản), Thường trực Ủy ban đã phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao và các cơ quan chỉnh lý dự thảo Luật để bảo đảm rõ ràng, minh bạch hơn về thẩm quyền của các Tòa chuyên trách.
Cụ thể, Tòa Dân sự thuộc Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết, xét xử sơ thẩm vụ việc về lao động. Tòa Sở hữu trí tuệ thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm những vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ; khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính về sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ.
Tòa Phá sản thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết yêu cầu phá sản. Tòa Phá sản có thẩm quyền giải quyết là Tòa án nơi doanh nghiệp, hợp tác xã có trụ sở chính trong phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa Phá sản.
Giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể Tòa Sở hữu trí tuệ, Tòa Phá sản thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực; quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa Sở hữu trí tuệ, Tòa Phá sản thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực.
Tòa Kinh tế thuộc Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục phúc thẩm những vụ việc mà bản án, quyết định dân sự về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân khu vực bị kháng cáo, kháng nghị.