Theo quy hoạch phát triển các khu công nghiệp (KCN) ở Việt Nam đến năm 2020, tổng số công nhân, lao động tại các KCN đạt khoảng 7,2 triệu người. Khi ấy sẽ có khoảng 4,2 triệu công nhân, lao động tại các KCN cả nước có nhu cầu về chỗ ở, tương đương với 33,6 triệu m2 nhà ở. Vì vậy, phát triển nhà ở cho công nhân là một chính sách đúng hướng nhằm ổn định và nâng cao chất lượng nguồn lao động phục vụ sản xuất kinh doanh.
Nhu cầu cấp bách
Để phục vụ cho các KCN, hiện có trên 2,2 triệu công nhân lao động trực tiếp đang làm việc. Trong số này, lao động Việt Nam gần 2,16 triệu người - chiếm 98,5%, lao động nước ngoài là 33,7 nghìn người - chiếm 1,5%. Tuy nhiên, trên thực tế, tại các KCN hiện mới chỉ có khoảng 20% công nhân lao động có chỗ ở ổn định, số còn lại vẫn đang phải thuê chỗ ở tạm. Đa số công nhân ngoại tỉnh làm việc tại các KCN trên cả nước đều phải thuê nhà trọ của tư nhân với giá thuê từ 200.000 - 300.000 đồng/người/tháng. Các phòng trọ thuê của tư nhân hầu hết đều rất chật hẹp (diện tích sử dụng bình quân từ 2 - 3 m2/người), điều kiện vệ sinh, môi trường không đảm bảo.
Một khu nhà ở của công nhân tại Khu công nghiệp Tiên Sơn (Bắc Ninh). Ảnh: Tuấn Anh – TTXVN |
Trong khi đó, mức thu nhập bình quân hàng tháng của công nhân lao động làm việc tại các KCN còn thấp, bình quân chỉ từ 3-4 triệu đồng/người/tháng. Chỗ ở tạm bợ, không đảm bảo điều kiện sống tối thiểu đã gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, đời sống của công nhân và làm xáo trộn tình hình trật tự, an toàn xã hội tại nhiều KCN. Chính vì vậy, việc giải quyết đáp ứng chỗ ở ổn định cho công nhân lao động tại các KCN là rất cấp bách và cần thiết.
Nguyên nhân khiến việc phát triển nhà ở cho công nhân KCN chưa được như kỳ vọng là do thiếu quỹ đất để đầu tư xây dựng tại vị trí thuận lợi. Nhiều KCN hình thành nhưng chưa bố trí quỹ đất để xây dựng nhà ở cho công nhân. Mặt khác, đầu tư nhà ở cho công nhân thuê đòi hỏi chi phí lớn và dài hạn, trong khi lãi suất vay để đầu tư cao, thời gian thu hồi vốn dài nên các doanh nghiệp không mặn mà đầu tư - Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản Nguyễn Mạnh Hà nhận xét.
Ưu tiên từ thủ tục đến nguồn vốn
Trên thực tế, một số cơ chế ưu đãi như hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài hàng rào dự án và hỗ trợ từ nguồn ngân sách địa phương... chưa được quan tâm đúng mức. Mức độ ưu đãi phụ thuộc vào điều kiện của từng địa phương nên chưa thu hút được doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân KCN. Mặc dù đã có các quy định liên quan đến việc đơn giản hóa và rút gọn trình tự, thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch xây dựng và dự án đầu tư cũng như thủ tục chấp thuận đầu tư, cho phép chuyển đổi cơ cấu dự án… nhưng việc tổ chức triển khai thực hiện ở một số địa phương còn chậm; chưa tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư triển khai dự án mới cũng như thực hiện việc chuyển đổi, cơ cấu lại dự án.
Sau gần 5 năm triển khai phát triển nhà ở cho công nhân tại các KCN, đến nay trên địa bàn cả nước đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 64 dự án NOXH cho công nhân, với quy mô xây dựng khoảng 20.277 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 4.440 tỷ đồng. Hiện còn 59 dự án NOXH cho công nhân KCN đang tiếp tục được triển khai với quy mô xây dựng khoảng 66.753 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 18.100 tỷ đồng. Chủ trương phát triển NOXH cho công nhân KCN đã nhận được được sự đồng thuận cao, tuy nhiên kết quả đạt được chưa như mong đợi. |
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cho biết: Để đẩy mạnh việc phát triển nhà ở xã hội (NOXH), Bộ Xây dựng đã chủ trì phối hợp với các bộ, ngành xây dựng trình Chính phủ ban hành Nghị định số 188 về phát triển và quản lý NOXH. Theo đó chủ đầu tư các dự án, kể cả các hộ gia đình cá nhân tham gia phát triển nhà ở để bán, cho thuê, cho thuê mua đối với công nhân đều được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; giảm 50% mức thuế suất thuế giá trị gia tăng; miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với thu nhập từ hoạt động đầu tư, kinh doanh nhà ở cho công nhân; được vay vốn tín dụng ưu đãi hoặc được bù lãi suất theo quy định; được cung cấp miễn phí các thiết kế mẫu, thiết kế điển hình; được hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật ngoài hàng rào (hoặc trong hàng rào) dự án... Ngoài ra, Nghị định 188 cũng đã bổ sung quy định công nhân, người lao động tại KCN được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội thay vì chỉ được thuê như các quy định trước.
Tuy nhiên, để đạt mục tiêu đề ra, Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng cho rằng cần đẩy mạnh việc phát triển và tạo điều kiện rút ngắn thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt dự án phát triển NOXH, kể cả dự án nhà ở thương mại chuyển đổi sang NOXH và dự án điều chỉnh cơ cấu căn hộ thương mại để đáp ứng nguồn cung. Hiện việc bổ sung đối tượng được vay vốn ưu đãi từ gói tín dụng 30.000 tỷ đồng theo NQ 02 đối với hộ gia đình, cá nhân tham gia đầu tư xây dựng NOXH để cho thuê, cho thuê mua và để bán cho các đối tượng là công nhân, người lao động tại các KCN được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy quỹ nhà này phát triển.
Thu Hằng