Dạy nghề năm 2011- đầu tư ngành mũi nhọn

“Đào tạo nghề trình độ cao đáp ứng nhu cầu của các ngành kinh tế mũi nhọn là một trong hai nhiệm vụ chiến lược về đào tạo nghề sẽ được triển khai đồng bộ trong năm 2011”, Phó tổng cục Trưởng Tổng cục Dạy nghề Cao Văn Sâm khẳng định như vậy khi nói đến kế hoạch công tác dạy nghề năm 2011.

Năm 2010 nỗ lực vẫn khó tuyển sinh

Theo đánh giá của Tổng cục Dạy nghề, năm 2010 đã hoàn thành kế hoạch tuyển sinh dạy nghề cho 1.748.000 người. Trong đó tuyển sinh cao đẳng nghề, trung cấp nghề tăng 17% so với năm 2009. Các giải pháp để quản lý chất lượng dạy nghề cũng được tăng cường: Thực hiện đăng ký hoạt động dạy nghề cho 142 trường cao đẳng nghề, trường cao đẳng, đại học; triển khai kiểm định chất lượng dạy nghề cho 30 trường cao đẳng nghề, trung cấp nghề và 10 trung tâm dạy nghề.

Năm 2010 là năm tốt nghiệp khóa cao đẳng nghề đầu tiên, nhiều trường đã thí điểm thi tốt nghiệp theo ngân hàng đề thi chung với sự tham gia của các chuyên gia đến từ DN từ khâu tổ chức ra đề thi, coi thi, chấm thi. Theo báo cáo của các trường, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm đạt trên 80%, có nghề đạt 100% ngay sau khi tốt nghiệp.

Năm 2010 cũng là năm đầu tiên triển khai thực hiện Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020”, với sự nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị. Tổng cục Dạy nghề đã thành lập các Tổ công tác đi hướng dẫn, đôn đốc triển khai Đề án tại 63 tỉnh, thành phố và nhiều huyện, xã; chỉ đạo các địa phương lấy cấp huyện, cấp xã là cấp cơ sở trong triển khai thực hiện, gắn thực hiện Đề án với mục tiêu “Giải quyết việc làm và chuyển dịch nhanh cơ cấu lao động nông thôn” trong Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Đến hết tháng 12/2010, đề án đã triển khai dạy nghề cho hơn 8 nghìn lớp với khoảng 277 nghìn lao động nông thôn.

Tuy nhiên theo ông Sâm, cho dù đã rất nỗ lực nhưng tuyển sinh học nghề vẫn còn khó khăn. Một trong những lý do cơ bản là chưa có chính sách tiền lương đối với người tốt nghiệp cao đẳng nghề, trung cấp nghề; nhận thức, tâm lý xã hội vẫn sính bằng cấp đại học. “Chưa kể các trường đại học, cao đẳng hạ điểm sàn, mở rộng chỉ tiêu tuyển sinh đào tạo năm 2010 đã ảnh hưởng rất lớn đến nguồn tuyển sinh trung cấp nghề, cao đẳng nghề”, ông Sâm cho biết.

Ông Sâm cũng cho rằng việc tổ chức dạy nghề theo chính sách hỗ trợ của Quyết định số 1956/QĐ-TTg yêu cầu cao về tỷ lệ có việc làm sau khi học nghề nên nhiều địa phương lúng túng trong triển khai… Bên cạnh đó, các cơ sở dạy nghề chưa được quy hoạch theo nghề; quy mô đào tạo nhỏ; một số trường đào tạo nghề chuyên sâu bị mai một, mới có rất ít các trường có năng lực đào tạo những nghề chất lượng cao, tiếp cận trình độ phát triển của các nước trong khu vực và thế giới.

Bộ máy, cán bộ quản lý nhà nước về dạy nghề còn thiếu về số lượng và bất cập về cơ cấu, chất lượng; chưa có cán bộ chuyên trách quản lý dạy nghề ở cấp huyện, còn 10 tỉnh chưa có Phòng quản lý dạy nghề thuộc Sở LĐ-TB&XH, một số sở khác tuy đã có phòng quản lý dạy nghề nhưng lực lượng rất mỏng (chỉ có từ 3-5 biên chế) và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ còn hạn chế, do đó việc triển khai các hoạt động dạy nghề gặp nhiều khó khăn.

Đầu tư mũi nhọn theo nhu cầu thị trường

Năm 2011, Tổng cục Dạy nghề xác định công tác dạy nghề sẽ cơ bản chuyển từ đào tạo theo năng lực sẵn có của cơ sở dạy nghề sang dạy nghề theo nhu cầu của thị trường và xã hội. Thêm vào đó, sẽ gắn dạy nghề kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của cả nước, của từng lĩnh vực, của từng vùng, địa phương và của các DN với nhu cầu việc làm của người lao động.

Ông Cao Văn Sâm nhận định: “Nhóm ngành nghề có nhu cầu tuyển dụng cao trong năm 2011 sẽ là nghề có liên quan đến kỹ thuật như cơ điện tử, lắp máy, xúc ủi hoặc nghề hàn bậc cao, lập trình viên, kỹ thuật viên máy tính. Tiếp theo là nhóm nghề điện tử, dệt may - da giày, tài chính - ngân hàng, chế biến thực phẩm, quản lý điều hành, nhân sự, mộc - mỹ nghệ, trang trí nội thất, xây dựng- kiến trúc. Dự báo nhu cầu sử dụng lao động cũng sẽ tăng mạnh đối với các nhóm công việc mang tính thời vụ như giúp việc gia đình, chăm sóc người già, vệ sinh công nghiệp, bán hàng…”.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ đó đào tạo đáp ứng nhu cầu các ngành kinh tế, Tổng cục Dạy nghề cũng đang hướng tới hình thức liên kết giữa các trường với DN để cùng hỗ trợ đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực tại chỗ nhất là việc đáp ứng nhu cầu nhân lực cho những ngành nghề trên.

Với những ngành nghề mũi nhọn, công nghệ cao, Tổng cục dự định sẽ đào tạo theo hình thức đáp ứng hợp đồng đặt hàng. Để làm điều này, hệ thống 123 trường cao đẳng nghề, 301 trường trung cấp nghề và 760 trung tâm dạy nghề sẽ tiếp tục được rà soát điều chỉnh bổ sung quy về quy mô, cơ cấu cấp trình độ, ngành nghề đến năm 2020 sao cho phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

“Đặc biệt, Tổng cục Dạy nghề cũng sẽ chỉ đạo mỗi tỉnh có một trường có năng lực đào tạo ít nhất 2 nghề đạt chuẩn quốc gia phục vụ nhu cầu của thị trường lao động của địa phương bằng cách đầu tư cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên”, ông Cao Văn Sâm cho biết.

“Vấn đề năng lực quản lý dạy nghề của cán bộ các cấp cũng sẽ được ngành quan tâm bổ sung”, ông Sâm nói. Theo đó, Phòng Quản lý dạy nghề ở các Sở LĐ-TB&XH chưa có sẽ được thành lập. Cán bộ có năng lực cho phòng quản lý dạy nghề ở các sở sẽ được bổ sung. Đặc biệt, sẽ có cán bộ chuyên trách quản lý dạy nghề ở Phòng LĐ-TB&XH các huyện. Tất nhiên việc đa dạng hóa các hình thức, các phương pháp dạy nghề phù hợp với đối tượng học nghề cũng sẽ được chú ý.

Mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2011 của ngành dạy nghề: - Tổ chức triển khai có hiệu quả đồng thời thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược về dạy nghề là: Đào tạo nghề trình độ cao đáp ứng nhu cầu của các ngành kinh tế mũi nhọn, những vùng kinh tế trọng điểm; đào tạo nghề cho lao động nông thôn để góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động trong nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới. - Tuyển sinh dạy nghề cho 1.860.000 người, trong đó: Cao đẳng nghề, trung cấp nghề tăng 16,5% so với kế hoạch năm 2010, hỗ trợ dạy nghề cho khoảng 800.000 lao động nông thôn theo chính sách của Quyết định 1956/QĐ-TTg. - Tiếp tục nâng cao chất lượng dạy nghề qua việc tăng cường các điều kiện đảm bảo chất lượng và quản lý chất lượng đào tạo nghề theo quy chuẩn của các cấp dạy nghề đáp ứng nhu cầu lao động kỹ thuật chất lượng cao cho thị trường lao động trong nước, xuất khẩu lao động và yêu cầu chuyển dịch cơ cấu lao động.

Mặt khác, ngành cũng có kế hoạch phát triển các trường cao đẳng nghề, trung cấp nghề của các ngành, địa phương mà nhất là các tỉnh ở vùng Tây Nam bộ, Tây Nguyên, Tây Bắc, các tỉnh khó khăn nhằm chuyển dịch cơ cấu lao động, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xóa đói giảm nghèo và giảm khoảng cách phát triển kinh tế - xã hội giữa các vùng, miền, địa phương.

Theo kế hoạch của ngành đào tạo dạy nghề, trong năm 2011 sẽ đào tạo tuyển sinh dạy nghề cho hơn 1.860.000 người; trong đó hệ cao đẳng nghề, trung cấp nghề là 420.000 người (tăng 16,5% so với thực hiện năm 2010); hỗ trợ dạy nghề cho khoảng 800.000 lao động nông thôn. Tuy nhiên trong năm 2011, sẽ chọn ra những ngành nghề có tính cạnh tranh cao, xã hội đang thiếu để tập trung nâng cao chất lượng.

Theo số liệu dự báo từ “Đề án đổi mới và phát triển dạy nghề từ nay tới năm 2020”, nhu cầu nhân lực qua đào tạo nghề của một số ngành mũi nhọn sẽ khoảng 800.000 người. Nhân lực đào tạo tập trung vào một số ngành như: Dệt - may 530.000 người, điện lực 151.000 người, công nghiệp tàu thủy 50.000 người, lắp máy 15.000 người...

Để từng bước đáp ứng nhu cầu trên, ngành đã đề ra nhiều giải pháp quan trọng chú ý tới nhu cầu cấp thiết trước mắt cũng như nhu cầu lao động chất lượng cao cho các ngành kinh tế mũi nhọn, các vùng kinh tế, các khu công nghiệp, khu chế xuất, xuất khẩu lao động.

Với việc hợp tác quốc tế về dạy nghề ngày càng được mở rộng với nhiều quốc gia trên thế giới, nhất là với những quốc gia đang nhận lao động Việt Nam có chất lượng cao thì đây cũng là một hướng khả thi để ngành đào tạo nghề có thêm nguồn lực nhằm nâng cao chất lượng dạy nghề. Sự kết hợp đào tạo giữa một số trường trong nước được đầu tư về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên với các cơ sở đào tạo tiên tiến của nước ngoài nhất là một số ngành mũi nhọn là một hướng đi đúng hiện nay.

Lý Hà