Ngày 14/2, tin nhà văn Nguyễn Quang Sáng qua đời ở tuổi 82 đã khiến bao triệu con tim từng mến mộ tài năng và phẩm chất của ông đau xót, tiếc nuối. Nhiều nhà văn, nhà thơ, văn nghệ sĩ đã đến chia buồn cùng gia quyến và chia sẻ cảm xúc với tác giả của những tác phẩm nổi tiếng như: “Đất lửa”, “Chiếc lược ngà”, “Mùa gió chướng”… Cuộc đời và sự nghiệp của "cây đại thụ làng văn học Việt" gắn liền với giai đoạn lịch sử của dân tộc qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống Pháp, chống Mỹ. Từ năm 1946, ông xung phong vào bộ đội, làm liên lạc viên. Đến năm 1948, ông được đi học văn hóa tại trường Trung học kháng chiến Nguyễn Văn Tố.
Nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Ảnh: Nguyễn Đình Toán |
Sau đó, ông về công tác tại Phòng chính trị Bộ Tư lệnh phân khu miền Tây Nam bộ. Từ năm 1955 đến năm 1966, Nguyễn Quang Sáng tập kết ra Bắc, rồi làm biên tập viên Tuần báo Văn nghệ của Hội Nhà văn Việt Nam và khi vào chiến trường miền Nam ông làm cán bộ sáng tác của Hội Văn nghệ Giải phóng.
Trong giai đoạn này, nhiều tác phẩm văn xuôi được xuất bản như: Con chim vàng (1957), Người quê hương (1958), Đất lửa (1963), Nhật ký người ở lại (1962)… đã ghi dấu ấn của ông trong làng văn Việt Nam . Ông cũng được vinh danh với nhiều giải thưởng văn học như: truyện ngắn “Ông Năm Hạng”, giải thưởng Cuộc thi truyện ngắn báo Thống Nhất (1959) truyện ngắn “Tư Quắn”, giải thưởng Cuộc thi truyện ngắn tạp chí Văn nghệ Quân đội (1959)…
Không chỉ dừng ở đó, ông còn là nhà biên kịch xuất sắc với các kịch bản phim: Mùa gió chướng, Cánh đồng hoang, Pho tượng, Mùa nước nổi, Thời thơ ấu… Và khi đất nước hòa bình, nhà văn Nguyễn Quang Sáng trở về thành phố Hồ Chí Minh và giữ chức Tổng thư ký (sau gọi là Chủ tịch) của Hội Nhà văn thành phố các khóa 1,2,3.
Vĩnh biệt cuộc đời ở tuổi 82, nhà văn Nguyễn Quang Sáng, hay nhiều người vẫn gọi tên thân mật là anh Năm Sáng đã để lại một sự nghiệp văn chương đồ sộ, thắm đượm tình đất, tình người Việt Nam, đặc biệt là sự dung dị, mộc mạc của nhà văn miền đất phương Nam. Một cây đại thụ của làng văn học Việt Nam đã nằm xuống, để lại bao nhớ tiếc cho nhiều thế hệ, trong đó có cả những thế hệ trẻ.
Trước sự ra đi lặng lẽ và đột ngột của nhà văn Nguyễn Quang Sáng, nhà thơ Vũ Trọng Quang chia sẻ: Sự ra đi của nhà văn là một sự mất mát rất lớn cho nền văn học nước nhà. Ông là một trong những nhà văn gắn bó cả cuộc đời mình với văn chương qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ của dân tộc. Đến khi đất nước hòa bình, nhà văn Nguyễn Quang Sáng vẫn là một người anh luôn tận tâm dẫn dắt nhiệt tình cho đàn em trên con đường văn chương.
Nhà thơ Vũ Trọng Quang bồi hồi nhớ lại: “Cách đây cũng đã hơn 10 năm, trong lần kết nạp vào Hội Nhà văn thành phố Hồ Chí Minh, tôi gặp nhà văn khi ông đã ở tuổi mà người xưa gọi là “thất thập cổ lai hy”. Người già không tránh khỏi bệnh tật nhưng tinh thần ông vẫn lạc quan, vẫn tươi cười, nhiệt tình chỉ dẫn thấu đáo”.
Còn đối với nhà thơ Trần Hữu Dũng, dù là thế hệ đàn em, nhưng trước sự ra đi của nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã vô vàn tiếc nuối. Nhà thơ Trần Hữu Dũng bộc bạch: “Bệnh nặng, thế mà anh Sáng vẫn lai rai cùng giới văn nghệ. Biết tin anh mất, tôi không ngạc nhiên nhiều, chỉ tiếc là sau này, sẽ không còn được đọc những trang viết mới của anh nữa. Mong anh sớm gặp lại những người bạn chí cốt như Trịnh Công Sơn, Bảo Phúc... cũng giống như con anh, đạo diễn Nguyễn Quang Dũng mong muốn: “Chúc ba vui vẻ nơi ấy!”.
Kể về những ấn tượng về nhà văn trong những lần gặp gỡ, nhà thơ Trần Hữu Dũng khẳng định cùng với các nhà văn Phi Vân, Trang Thế Hy, Sơn Nam, Anh Đức…: Nguyễn Quang Sáng là nhà văn tiêu biểu của đồng bằng miền Tây Nam bộ. Ông nổi danh về truyện ngắn, kịch bản phim thời kháng chiến chống Mỹ… và cũng khá đa đoan về “tình trường”, gây nhiều sóng gió trong làng văn nghệ. Ông cũng là người quảng giao, thích hội hè. Trong nhiều dịp cùng nhà văn Nguyễn Quang Sáng “cụng ly, tán gẫu” tại nhiều nơi ở thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh miền Tây, nhà thơ Trần Hữu Dũng rất ấn tượng về khiếu kể chuyện của nhà văn. Thậm chí, một vị lão thành đã gọi Nguyễn Quang Sáng là “tay chơi miệt vườn” khá đúng với tính chất và con người ông.
Gặp nhà văn Triệu Xuân tại Lễ viếng trong chiều 14/2, ông xúc động chia sẻ: “Chiều ngày 13/2, khi đang chơi bóng ở câu lạc bộ 114 Đinh Tiên Hoàng thì nhận được hung tin. Nghe người nhà kể: Sức khỏe ông Năm Sáng suy giảm nhiều từ hai tháng nay, nhưng vẫn tỉnh táo. Trưa nay, ông vẫn nhấm nháp ly rượu, ăn xong, đi ngủ, rồi… ông ngủ luôn, thanh thản, không đau đớn gì!”