Người đồng tính (MSM) không phải là người bệnh hoạn, họ chỉ khác số đông ở xu hướng tình dục. Nhưng nhiều người trong xã hội vẫn kỳ thị, xa lánh thậm chí lên án những MSM. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến nhiều MSM không dám lộ diện, hạn chế tiếp cận với các dịch vụ tư vấn, xét nghiệm HIV…
Trong công tác tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS, cần chú ý tới người đồng tính. Ảnh: Dương ngọc - TTXVN |
Góc khuất
“Tôi bị bệnh lây nhiễm qua đường tình dục nhưng khi đi khám, các bác sĩ (BS) nhìn tôi với vẻ mặt rất thiếu thiện cảm, nơi thì “đẩy” tôi sang khu vực khám bệnh cho nữ giới, nơi thì “đẩy” tôi sang khu vực dành cho nam giới. Kết quả là tôi đành phải tìm đến một phòng khám dành cho MSM tại Hà Nội. Nhưng, những nơi như thế thì ở Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung chưa nhiều và không thể đáp ứng được nhu cầu của MSM hiện nay”, S - một MSM nam ở Hà Nội tâm sự.
Anh Nguyễn Sơn Minh, Trưởng mạng lưới MSM Hà Nội, cũng chia sẻ: “Một số nhân viên y tế đã hỏi tôi rằng: Làm việc nhiều với những MSM, anh có sợ không? Đến ngay người công tác trong ngành y còn có thái độ kỳ thị như vậy thì làm sao những thành viên khác trong xã hội sớm có cái nhìn thiện cảm đối với những MSM. Thái độ kỳ thị của xã hội đang khiến MSM cố gắng che giấu bản thân, không dám lộ diện, hạn chế tiếp xúc với dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện”.
Không được tiếp cận với những dịch vụ tư vấn, xét nghiệm HIV tự nguyện, nhiều MSM chỉ còn cách tìm đến với các CLB đồng tính, nơi lồng ghép phổ biến kiến thức về HIV/AIDS, cung cấp chút ít bao cao su và chất bôi trơn. Tuy nhiên, số lượng những CLB kiểu này trên toàn quốc hiện chỉ đếm trên đầu ngón tay. Hơn nữa, do thiếu kinh phí, phương tiện hoạt động, các CLB này mới chỉ tiếp cận được số lượng MSM nhất định. Cũng bởi vậy, phần lớn MSM nam ít hiểu biết về tình dục an toàn. Nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS đối với MSM là luôn thường trực.
Điều đáng lo lắng hơn cả là hành vi quan hệ tình dục không an toàn của MSM có thể là nguyên nhân lây lan HIV/AIDS ra cộng đồng. Bởi lẽ, trước mặt mọi người, nhiều MSM nam vẫn có gia đình, nhưng họ vẫn kín đáo đi tìm “trai trẻ”. Những cuộc tình bí mật rất có thể là nguyên nhân khiến họ lây truyền virus HIV cho vợ, bạn gái và con cái của chính họ.
Theo một số nghiên cứu viên, không ít người trong nhóm MSM nam (hay còn gọi là gay) có quan niệm “tình cho không biếu không”. Nhiều MSM hôm trước quan hệ với nhau, hôm sau đã coi nhau như người xa lạ, có thể chia tay chỉ vì những lý do rất đơn giản. “Sự chung thủy của trong thế giới MSM là rất hiếm. Gay có thể yêu nhau sau cái liếc mắt đầu tiên. “Bãi đáp” của họ có khi ở nhà riêng, hay khách sạn hoặc nhà nghỉ… thậm chí một góc khuất trong công viên ít người qua lại...
Một số trường hợp đã nhiễm HIV nhưng không sử dụng bao cao su khi quan hệ với bạn tình. Nguyên nhân có thể do số ít MSM chưa được tư vấn về tình dục an toàn nhưng cũng do một số MSM sợ mất bạn tình, sợ bị “tẩy chay” trong cộng đồng của mình”, anh Minh lý giải.
Gia tăng MSM nhiễm HIV?
Kết quả nghiên cứu trên 600 MSM năm 2004 tại TP Hồ Chí Minh cho thấy tỷ lệ nhiễm HIV trên nhóm này là 8%. Nghiên cứu lồng ghép hành vi và các chỉ số sinh học năm 2005 tiến hành điều tra nhóm MSM tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cũng cho kết quả tương ứng là 9,4% và 5,3% MSM nhiễm HIV.Năm 2009, kết quả nghiên cứu vòng II trên nhóm MSM tại 4 tỉnh, thành: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng và Cần Thơ cũng cho thấy, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM Hà Nội là 17,4%, TP Hồ Chí Minh là 16,7%, Hải Phòng là 16,3% và Cần Thơ là 5,9% (như vậy, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM Hà Nội và TP.HCM đang có xu hướng tăng mạnh từ 2005 - 2009).
“Một trong những phát hiện tương đối đặc biệt về hành vi nguy cơ cao gây nhiễm HIV trên nhóm MSM là tiêm chích ma túy. Ngoài ra, cũng có một tỷ lệ tương đối cao các MSM bán dâm. Tỷ lệ MSM sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục thấp, thường thay đổi theo bạn tình, theo mối quan hệ: Ví dụ với bạn tình là nữ, tỷ lệ MSM ở Hà Nội, Hải Phòng sử dụng bao cao su là 32%; ở TP Hồ Chí Minh là 24%, Cần Thơ là 25%. Đặc biệt, tỷ lệ MSM sử dụng dịch vụ tư vấn xét nghiệm tự nguyện duy trì ở mức rất thấp, dưới 20% ở tất cả các tỉnh”, TS Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng phòng HIV, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết.
Ngày 30/11, Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE) đã công bố kết quả cuộc điều tra trực tuyến nam quan hệ tình dục đồng giới trên quy mô toàn quốc. Kết quả điều tra từ 2.640 người cho thấy, việc tiếp cận các dịch vụ phòng chống HIV trong nhóm tham gia nghiên cứu còn hạn chế: Chỉ có 27% nhận thông tin các dịch vụ, 14% nhận bao cao su, 17% đã khám và xét nghiệm bệnh lây nhiễm qua đường tình dục và 32% đã từng xét nghiệm HIV. Đáng báo động là chỉ gần 46% người tham gia nghiên cứu trả lời đúng về kiến thức lây truyền HIV.
Sự kỳ thị xã hội với các MSM và với hành vi tình dục đồng giới là một trong những rào cản sử dụng các dịch vụ phòng chống HIV, giảm hiệu quả của các chương trình hỗ trợ về sức khỏe và phòng chống HIV cho MSM. Do đó, ngoài việc cung cấp thông tin và các dịch vụ sức khỏe, các chương trình dự án cần tập trung vào giảm định kiến và kỳ thị MSM, thúc đẩy xã hội có cái nhìn cởi mở hơn với hành vi quan hệ tình dục đồng giới.
Phương Liên