Ngăn chặn hiểm họa tai nạn giao thông từ gốc

Trước tình trạng xe khách không đảm bảo chất lượng vẫn được nhiều nhà xe đưa vào hoạt động, tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn giao thông (TNGT) và ùn tắc giao thông trong quá trình vận hành, Cục Đăng kiểm Việt Nam phối hợp với Thanh tra Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội đang mở đợt kiểm tra lưu động, bất ngờ “phục kích” các “đối tượng” nghi vấn, kiểm tra tất cả các hạng mục, nếu không đảm bảo sẽ yêu cầu chủ phương tiện đi bảo dưỡng, sửa chữa để kiểm định lại và giữ giấy tờ xe. Nhiều “thượng đế” mong việc kiểm tra lưu động được tiến hành thường xuyên, để ngăn chặn được hiểm họa TNGT từ gốc.

Khó quản!

Theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, đến đầu năm 2011, cả nước có hơn 10.000 xe chở hàng, chở người hết niên hạn sử dụng và phải ngừng hoạt động, tập trung chủ yếu tại các thành phố lớn là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai... Việc xử lý số lượng lớn xe này đang là thách thức không nhỏ đặt ra cho các cơ quan chức năng, nhất là trong khâu kiểm soát và thực thi các quy định loại bỏ. Nếu không được “xóa sổ”, xe khách kém chất lượng sẽ tiếp tục có cơ hội len lỏi trên những tuyến đường và chở “lậu” khách. Do đã xuống cấp, không bảo đảm an toàn kỹ thuật và môi trường, nên những chiếc xe này luôn tiềm ẩn nguy cơ về TNGT.

Việc tăng cường kiểm tra lưu động xe vận tải hành khách sẽ góp phần làm giảm tai nạn giao thông. Ảnh: Xuân Quang - TTXVN

Điều đáng báo động là tình trạng chủ xe ô tô hết niên hạn sử dụng không chịu trình diện các cơ quan chức năng hoặc chủ xe bỏ kiểm định lần cuối, rồi sau đó tìm mọi cách để chạy “dù”. Mặc dù, các trung tâm kiểm định xe cơ giới thuộc Cục Đăng kiểm Việt Nam đã áp dụng nhiều biện pháp phòng, chống như: Thu sổ chứng nhận kiểm định khi xe đến kiểm định lần cuối cùng, dán tem kiểm định có dấu hiệu đặc biệt, báo hiệu cho chủ xe, lái xe, các cơ quan kiểm soát biết số xe đó sắp hết niên hạn sử dụng, xây dựng các chương trình cảnh báo từ chối kiểm định đối với danh sách xe hết niên hạn, xây dựng cảnh báo đối với các sổ chứng nhận kiểm định của xe hết niên hạn sử dụng để chủ phương tiện, lái xe không chịu nộp lại sổ cũng không thể lợi dụng sửa chữa nhằm hợp thức hóa các xe nhập lậu hoặc xe vi phạm khác… nhưng vẫn khó quản.

Theo Nghị định 95/2009/NĐ-CP của Chính phủ (ngày 30/10/2009), kể từ ngày 1/1/2011, ô tô chở khách nguyên bản sản xuất năm 1990 (có thời gian sử dụng trên 20 năm) và ô tô chở khách chuyển đổi công năng trước ngày 1/1/2002 sản xuất năm 1993 (có thời gian sử dụng trên 17 năm) sẽ bị ngừng hoạt động. Tuy nhiên, đến thời điểm này, số lượng các xe khách hết niên hạn sử dụng đến làm thủ tục "khai tử", xóa sổ chỉ dừng lại ở con số khiêm tốn, còn khâu xử lý những chiếc xe quá hạn này hiện nay nằm ngoài khả năng của các cơ quan chuyên ngành. Bên cạnh đó, việc xử lý số lượng lớn kém chất lượng này theo Nghị định 95/CP đang gặp phải một thách thức quá lớn là các chủ phương tiện đã không chấp hành quy định của Chính phủ, cố tình chây ỳ, lẩn tránh.

Chỉ trong hai tuần đầu đợt thử nghiệm kiểm tra lưu động chất lượng xe khách tại các bến xe của Hà Nội như Mỹ Đình, Phía Nam, Nước Ngầm, Gia Lâm..., lực lượng liên ngành đã phát hiện 30% số xe không đạt tiêu chuẩn khí thải, 15% số xe không đạt tiêu chuẩn về phanh. Tất cả các xe khách bị “phục kích” đều được yêu cầu kiểm tra ngẫu nhiên các hạng mục trong vòng 20 phút/xe. Qua kiểm tra cho thấy, hầu hết xe khách không đảm bảo chất lượng về kỹ thuật và môi trường, do chủ xe không bảo trì, bảo dưỡng đúng quy định. Theo đó, các xe khách không đảm bảo yêu cầu đã được lực lượng liên ngành tạm giữ giấy tờ xe và buộc mang xe đi bảo dưỡng, sửa chữa để kiểm định lại.

Nhân rộng việc kiểm tra lưu động

Thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam cũng cho biết, thời gian gần đây, nhiều loại xe cũ nhập khẩu được nhập ồ ạt về Việt Nam rất khó xác định niên hạn do phụ tùng thay thế trôi nổi, quy định bảo dưỡng không đảm bảo, cộng với số lượng lớn xe ô tô không đảm bảo chất lượng đang tồn tại, nếu không được xử lý dứt điểm dễ phát sinh nhiều nguy cơ gây TNGT và ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, nhất là tại các khu vực đô thị. Cục Đăng kiểm Việt Nam đang đề nghị Bộ Công an, Bộ GTVT và Chính phủ ban hành chế tài xử phạt đủ mạnh để răn đe những trường hợp còn đưa phương tiện không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và môi trường vào lưu thông, cũng như quy trách nhiệm tới chính quyền các địa phương nếu để xảy ra trường hợp chủ phương tiện cố tình đưa những xe này tham gia giao thông.

Ảnh: Viết Ý

Tuy nhiên, có thể thấy việc làm trước mắt hiện nay để hạn chế từng bước số xe khách không đảm bảo chất lượng lưu thông chính là việc kiểm tra lưu động và xử lý tại chỗ các xe khách, tránh tình trạng chủ phương tiện né tránh, chây ỳ. Sau đợt kiểm tra thử nghiệm xe khách lưu động này, Cục Đăng kiểm Việt Nam sẽ tiếp tục nhân rộng việc kiểm tra lưu động đối với các tuyến vận tải hành khách trọng điểm Bắc-Nam, trên các tuyến chính như Hà Nội-Vinh, TP.HCM-Vũng Tàu, Cần Thơ… Các trạm kiểm định di động sẽ được trang bị đầy đủ thiết bị kiểm tra, kiểm định như các trạm cố định hiện nay. Trong năm 2011, Cục Đăng kiểm Việt Nam cũng đã xây dựng kế hoạch phối hợp liên ngành với Cục Cảnh sát Giao thông đường bộ, đường sắt, Thanh tra giao thông các địa phương, kiểm tra các phương tiện giao thông đường bộ, nhằm tuyên truyền, giáo dục chủ xe và lái xe nâng cao ý thức trong việc kiểm tra, bảo dưỡng phương tiện, đảm bảo an toàn khí thải và bảo vệ môi trường khi phương tiện tham gia giao thông.

Được biết, trang web của Cục Đăng kiểm Việt Nam hiện đã đăng tải rõ danh sách các xe hết niên hạn sử dụng của các địa phương, để các cơ quan chức năng chủ động tổ chức triển khai có hiệu quả Nghị định 95/CP của Chính phủ, đồng thời tập trung rà soát để không kiểm định an toàn kỹ thuật phương tiện đối với xe hết niên hạn sử dụng, yêu cầu chủ phương tiện liên hệ với các cơ sở đăng ký xe làm thủ tục xóa sổ, nộp lại biển kiểm soát.