Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (mùng mười tháng ba âm lịch) là một trong những ngày lễ trọng đại thiêng liêng nhất của nhân dân Việt Nam. Lễ hội Hùng Vương được Đảng và Nhà nước công nhận là quốc lễ, điều đó nói lên ý nghĩa đặc biệt của ngày Giỗ Tổ.
Đền Hùng là một quần thể di tích đẹp, hài hòa giữa cảnh sắc thiên nhiên hoành tráng với những công trình kiến trúc cổ kính. Cả quần thể di tích nằm trên núi Nghĩa Lĩnh (còn gọi là núi cả), cao 175m thuộc địa phận thôn Cổ Tích, xã Hy Cương, huyện Phong Châu, Phú Thọ. Từ dưới chân núi, bạn sẽ thấy cổng đền với bốn chữ đại tự “Cao sơn cảnh hoành” (Núi ngẩng cao trông, đường lớn đi tới). Bước lên 225 bậc, khách hành hương sẽ đến khu di tích đền Hạ và chùa Thiên Quang. Trước cửa đền có cây thiên tuế trên bảy trăm tuổi.
Đi tiếp lên cao, du khách sẽ đến đền Trung hay còn gọi là Hùng Vương tổ miếu. Tương truyền, đây là nơi các vua Hùng thường đến ngắm cảnh, bàn việc nước, chơi cờ, cũng là nơi Lang Liêu dâng bánh chưng bánh dày lên vua cha và được truyền ngôi. Đền Thượng còn có tên Kính thiên Lĩnh Điện (điện thờ trời trên núi Nghĩa Lĩnh) là nơi các vua Hùng tế trời đất. Đây cũng là nơi diễn ra nghi lễ tế Tổ. Bên trái có “cột đá thề” do Thục Phán dựng. Tương truyền, khi được vua Hùng thứ 18 truyền ngôi, Thục Phán An Dương Vương, đã dựng cột đá này, thề rằng sẽ mang hết sức bình sinh gìn giữ non sông đất nước.
Đỉnh núi Nghĩa Lĩnh là nơi đặt lăng vua Hùng thứ 6. Chuyện kể rằng sau khi nghe tin Thánh Gióng đánh tan giặc Ân và bay về trời, vua Hùng đã treo áo lên cành kim giao, rồi dặn dò con cháu: “Khi ta chết, hãy chôn ta trên núi Cả để ta trông coi đất nước”. Từ đỉnh núi đi xuống, du khách đừng quên ghé qua đền Giếng. Bên đền Giếng có giếng Ngọc, nơi xưa công chúa Tiên Dung và công chúa Ngọc Hoa thường đến soi gương hoặc tắm. Đền Giếng ghi lại câu nói nổi tiếng của Bác Hồ, ngày 19/9/ 1954, sau khi Người về thăm đền Hùng và nghỉ chân ở đền Giếng, Người nói: “Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
Bảo tàng Hùng Vương có qui mô khá lớn, lưu giữ nhiều di chỉ khảo cổ sớm nhất về đất nước - con người cổ đại. Bảo tàng có kiến trúc mô phỏng hình chiếc bánh chưng của hoàng tử Lang Liêu.
Tháng ba, trong nắng xuân ấm áp, du khách về đền Hùng thắp một nén hương lên bàn thờ Tổ quốc và chiêm nghiệm về những ngày đầu dựng nước của tổ tiên, sẽ cảm nhận được một cách thiêng liêng nhất hai tiếng Tổ quốc - đồng bào.
Trang Thanh