Câu chuyện “nóng nhất” ở huyện nghèo Mường Tè, tỉnh Lai Châu những ngày qua là tỷ lệ người nghiện hút rất cao ở bản Nậm Củm, xã Bum Nưa, với 32 người/172 nhân khẩu, nếu không tính một người mới chết do nghiện hút nhiều năm vào ngày 24/6 vừa qua.
Đáng buồn thay, hiện chỉ có 6 người nghiện được đưa đi cai tập trung, số còn lại vẫn đang sống trong cộng đồng và có đến 17 người là phụ nữ bị nghiện.
Có đến gần 90% nhà ở Nậm Củm được dựng tạm như thế này. |
Bà Vàng Thị Thánh, Chủ tịch UBND xã Bum Nưa cho biết: “Nậm Củm là bản 100% dân số là đồng bào nghèo dân tộc Mảng, 100% là hộ nghèo. Xã có 43 người nghiện hút, thì Nậm Củm “góp” 33 người. Chính quyền các cấp và các lực lượng đã làm mọi biện pháp, nhưng tình trạng nghiện hút vẫn không thuyên giảm. Xã đã đạt 17/19 tiêu chí nông thôn mới, nhưng do môi trường và nhà ở ở Nậm Củm chưa đạt, nên xã chưa hoàn thành xây dựng nông thôn mới được”.
Rời UBND xã, chúng tôi đến bản Nậm Củm trong lúc trời mưa tầm tã. Nậm Củm chỉ cách trung tâm xã 8 km đường nhựa, giáp với xã Pa Vệ Sử cùng huyện, giao thông khá thuận tiện, bởi bản nằm ngay bên đường. Anh cán bộ xã dẫn chúng tôi đến nhà ông Lò Y Van, có thâm niên hơn 20 năm làm trưởng bản, nhưng trong nhà không có ai. Ở nơi giữa bốn bề là đồi, rừng, không điện, không sóng điện thoại này tìm ông quả là khó. Chờ hơn 1 giờ đồng hồ, cán bộ xã cũng tìm được ông về. Nhìn thấy chúng tôi lỉnh kỉnh máy ảnh, máy quay, ông Y Van nở nụ cười miễn cưỡng.
Cảnh nghèo đói có thể bắt gặp ở khắp bản. |
Theo Trưởng bản Lò Y Van, bình quân mỗi hộ của bản chỉ có từ 2 - 3 sào ruộng để cấy lúa, còn lại là trồng ngô, sắn, nhưng năng suất cũng không cao, do thiếu nước và không được chăm sóc đúng kỹ thuật, vì vậy thường thiếu đói từ 3 - 4 tháng/năm.
Khi được hỏi về sự đầu tư, hỗ trợ từ các chương trình, dự án; ông Y Van cho biết: “Mỗi khẩu được cứu đói 30 kg gạo/2 tháng giáp hạt. Bên cạnh đó, hỗ trợ 15 triệu đồng/hộ để làm nhà; 10 triệu đồng/hộ để mua trâu. Bản cũng đã được đầu tư điểm trường mầm non, tiểu học và các công trình cơ sở hạ tầng khác như: Bể nước sinh hoạt, kênh mương thủy lợi, đường giao thông nội bản…
Trước thắc mắc của chúng tôi là tại sao chính sách đã về đến từng hộ, nhưng bản vẫn có 100% hộ nghèo, Chủ tịch UBND xã Bum Nưa, Vàng Thị Thánh buồn rầu cho biết: “Đến Trưởng bản Lò Y Van nhà có ruộng, nương, trâu, ao cá, được hỗ trợ từ Đề án Phát triển kinh tế - xã hội các dân tộc Mảng, La Hủ, Cống, cộng thêm tiền làm trưởng bản khoảng 1 triệu đồng/tháng cũng không xin thoát nghèo. Nếu xã đưa hộ của ông Y Van vào diện thoát nghèo thì ông ấy xin sẽ thôi không làm trưởng bản nữa, nên xã đành chịu, bởi ông ấy không làm thì cũng không chọn được ai”.
Nhà anh Lò Văn Chiến, sinh năm 1975, cách nhà trưởng bản không xa, nằm chênh vênh trên một bãi đất trống, dựng bởi mấy cái cột bằng những thân cây gỗ bằng 2 người vác, chặt từ trên rừng về. Xung quanh nhà được che đậy bằng những tấm phên nứa đã bị rách từng mảng to để mặc mưa hắt vào, mái nhà cũng chỉ che tạm bằng lá gianh. Kiểu nhà của anh Chiến chiếm đại đa số ở Nậm Củm. Số lượng nhà đảm bảo 2 cứng: Mái cứng (lợp bằng tôn hay proximang), vách cứng (che bằng những tấm gỗ) đếm chưa hết một bàn tay.
Anh Chiến là 1 trong những người có hoàn cảnh buồn nhất bản. Vợ anh nghiện, cô con gái năm nay tròn 18 tuổi cũng nghiện theo. Mỗi ngày, ngoài chi phí cho đại gia đình với 10 nhân khẩu, gồm: Hai vợ chồng anh, 6 đứa con và 2 người em, thì chi phí cho việc hút thuốc phiện của 2 người trong nhà cũng hết khoảng 100.000 - 200.000 đồng. “Không biết tương lai của nó như thế nào. Tuổi này, con gái người ta ở bản đã lấy chồng và có gia đình rồi…”, anh Chiến nhìn đứa con gái đang ngồi thẫn thờ bên bếp lửa, buồn rầu tâm sự.
Càng đi sâu vào bản chúng tôi càng thấy buồn hơn. Cảnh những thanh niên trai, gái với khuôn mặt vô hồn, ngồi trước cửa nhà sàn mắt nhìn vào những khoảng không vô định. Tương lai ở đâu, thoát nghèo làm sao khi họ tự trói mình vào những dải khói thuốc phiện, trong khi đó mùa mưa này, dòng suối Si Lường đang ắp nước, thuận lợi cho việc trữ nước để làm nông. Chiều muộn, trên con đường nhựa ra trung tâm xã, người dân trong bản lại mang tất cả những gì kiếm được trên rừng như thân cây chuối, rau rừng… bán kiếm vài chục nghìn đồng để có tiền mua thuốc phiện hút.