Tình cờ trong chuyến công tác đưa tin về sự kiện triển lãm ảnh và tuần phim "Việt Nam điểm hẹn thế giới" năm 2013 khá hoành tráng tại Kharcov, Ukraine, tôi có dịp ghé thăm chợ đồ cũ của thành phố chứa đựng nhiều kỷ niệm thời Xô Viết.
Ấn tượng ban đầu
Sở dĩ chúng tôi chọn chợ đồ cũ bởi trong đoàn các "nhà đài" có một phóng viên VOV (Đài Tiếng nói Việt Nam) khá đam mê sưu tầm đồ vật thời Liên Xô trước kia. Theo giải thích của anh, chợ đồ cũ ở các thành phố nhỏ ở các nước Đông Âu thuộc Liên Xô có ưu điểm so với chợ bán hàng lưu niệm và đồ cũ Vernhicas ở thủ đô Mátxcơva của Nga (được nhiều người Việt biết tới) ở chỗ nơi đây có thể “săn” những món đồ đặc sắc và thú vị với giá "mềm" hơn giá đã qua tay các tiểu thương lọc lõi trên Mátxcơva.
|
Một góc chợ đồ cũ Kharkov. |
Trí tò mò cùng những ký ức thời Xô Viết trước kia cũng trỗi dậy, thế là nhân tiện anh Nưa, một người Việt sống lâu năm tại Kharkov đưa đi thăm thành phố, ba phóng viên chúng tôi lên đường khám phá chợ đồ cũ.
Ấn tượng đầu tiên khi qua đường bước vào chợ là tấm biển xộc xệch đề "Mua lại đồng hồ cũ" nằm khiêm tốn bên trái cổng chợ. Do đã quen với những món đồ bán tại Vernhicas, tôi hiểu rằng, trọng tâm "tìm kiếm" sẽ là những món đồ như tiền xu cổ, huân huy chương, đồng hồ Liên Xô cũ, ấm Samovar truyền thống, hay nhiều món đồ cũ khác ghi lại những dấu ấn thời Xô Viết.
Chợ đồ cũ Kharkcov nằm khiêm nhường dọc một con sông nhỏ gần trung tâm thủ đô. Chợ họp tất cả các ngày trong tuần trừ thứ 2, mỗi lần chỉ họp 5-6 tiếng và phiên đông nhất là vào thứ 7 và chủ nhật. Ngay trước cổng chợ, tôi bị hút vào chiếc bàn nhỏ bày bán đủ loại tiền xu cũ, huân huy chương và đồng hồ đeo thời Liên Xô. Hỏi giá một đồng 1 rúp cũ phát hành nhân kỷ niệm 30 năm chiến tranh vệ quốc vĩ đại, tôi thực sự bất ngờ khi giá của nó chỉ là 2 grivna tiền Ukraine (tương đương hơn 5.000 đồng VN) - quá rẻ so với ở Mátxcơva.
Gợi lại ký ức
Cảm giác trong chợ đồ cũ khá đặc biệt, nó gợi lại trong tôi ký ức về thời sinh viên trai trẻ cách đây hơn 20 năm, khi lang thang cùng các bạn trong những khu chợ đơn sơ, khiêm tốn ở Lvov, Kiev, hay Mátxcơva. Chợ bán đủ loại đồ cũ, từ những đồng xu cổ Liên Xô, huân huy chương một thời oai hùng, những chiếc đĩa hát hay radio cũ từng là hàng "hot" trong khối XHCN như loại đài phát thanh VEF, đồng hồ cơ đeo tay để bàn và treo tường, ấm Samova, quân phục thời Liên Xô trước đây, chiếc bàn là Liên Xô 7,5 rúp ngày nào, hay cả những quả tạ, quần áo giày dép cũ, phụ tùng ô tô, linh kiện sửa đường ống hay đồ làm vườn...
Mải mê ngắm nghía và xem đồ, tôi như lạc vào thế giới của thập niên 1970-1980 hay thậm chí lâu hơn nữa. Hàng loạt đồ vật gợi lại ký ức ngày nào, không kém phần sống động, về cuộc sống của người dân Liên Xô. Cảm nhận về không gian văn hóa XHCN không kém phần đặc sắc ngày nào tràn về cùng một chút tiếc nuối.
Anh bạn VOV hối hả sắm cho mình vài chiếc đồng hồ cơ đeo tay cổ mà theo anh giá khá "mềm" so với ở Mátxcơva. Tôi cũng kịp sắm cho mình 2 chiếc huân chương Liên Xô mạ vàng nhìn thật oách, chiếc đồng hồ cơ đeo tay 4 kim có báo thức mà theo người đồng nghiệp là hàng "quí" thời trước kia hay chiếc đồng hồ "Chỉ huy" cũ dành cho Hải quân Nga. Chia tay Kharkov, một cảm xúc đặc biệt xuất hiện trong tôi, giống như đang sở hữu trong tay những món đồ trước kia được người dân ở các nước XHCN rất trân trọng hay xem như "hàng hiệu" vô cùng quí giá.
Bài và ảnh: Duy Trinh
(viết từ Kharkov, Ukraine)