Mỹ: Kẻ hưởng lợi
Mỹ là nước bị mất ít nhất trong ngắn hạn và thu lợi nhiều trong dài hạn. Washington đã cam kết gói viện trợ 1 tỉ USD cho chính quyền Ukraine. Đây là con số quá thấp so với những gì mà EU hay IMF cam kết. Và dường như, đó cũng là tất cả những gì mà Mỹ sẽ làm, trong bối cảnh cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kì diễn ra vào tháng 11 tới. Giữa lằn ranh mong manh về biện pháp cứng rắn - mềm dẻo nhằm vào Nga liên quan đến cuộc khủng hoảng ở Ukraine, nhiều khả năng chính quyền của Obama sẽ chọn lựa cách “đi hàng giữa”.
|
Tictor Pinchulk (thứ 2, từ trái sang) cùng cựu Thủ tướng Anh Tony Blair và các tỉ phú người Mỹ Bill Gates, Richard Branson |
Dưới góc độ kinh tế, việc Washington “thúc” EU giảm phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng từ Nga và hứa sẽ bù đắp bằng nguồn xuất khẩu từ Mỹ là một bước đi mưu mẹo. Mỹ hiện có lượng khí đốt dư thừa, nhờ vào công nghệ khai thác khí đá phiến và khai thác mỏ mới. Sự dư thừa này đã làm giá khí đốt ở Mỹ giảm, đi cùng đó là sự tụt giảm lợi nhuận của các hãng khai thác. Tìm đường xuất khẩu sang châu Âu sẽ là một mũi tên trúng hai đích: Giá khí gas và lợi nhuận ở Mỹ sẽ tăng, cùng với khoản lời thu được từ thị trường nước ngoài. Điểm mấu chốt hiện nay chính là luật chưa cho phép xuất khẩu, nhưng đó không phải là rào cản quá lớn, vì luật là do con người tạo ra.
Về thương mại, rạn nứt trong quan hệ kinh tế Nga - EU sẽ là cơ hội để Mỹ gia tăng thị phần xuất khẩu tại EU, đặc biệt là các mặt hàng nông nghiệp như ngũ cốc. Các tổ hợp, nhà thầu quân sự cũng sẽ là người hưởng lợi một cách gián tiếp. Trước sức ép buộc phải cắt giảm sản lượng vũ khí, trang bị quốc phòng trong năm tới, “nhờ” khủng hoảng ở châu Âu, các tập đoàn công nghiệp quốc phòng Mỹ giờ có thêm lý do để phản đối quyết định cắt giảm này.
Các tập tư bản đoàn xuyên quốc gia: Lời nhiều nhất
Dễ nhận thấy nền kinh tế Ukraine hiện không có sức cạnh tranh, phụ thuộc quá nhiều vào mô hình phát triển lỗi thời tập trung vào các ngành công nghiệp như khai mỏ, luyện kim. Có lẽ vì vậy mà Ukraine sẽ là “miếng bánh” hấp dẫn đối với nhiều tập đoàn xuyên quốc gia của Mỹ và châu Âu.
Từ lâu, kinh tế Ukraine đã phải phụ thuộc nhiều vào nguồn điện từ các nhà máy thủy điện và điện hạt nhân. Đây sẽ là thị trường lý tưởng đối với các tập đoàn năng lượng hạt nhân.
Cùng lúc, báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) cho thấy, Ukraine là nhà xuất khẩu các mặt hàng quân sự lớn thứ tư trên thế giới trong năm 2012, với các sản phẩm như máy bay quân sự, phương tiện vận tải, hệ thống phòng không, xe tăng hiện đại. Nước này cũng đứng thứ tư toàn cầu về nguồn nhân lực công nghệ thông tin trình độ cao, chỉ sau Mỹ, Ấn Độ và Nga. Ngành đóng tàu của Ukraine, kể cả đóng tàu chở dầu, thuộc diện hàng đầu thế giới. Cùng với đó là những cơ sở hạ tầng phát triển của ngành chế tạo xe tải, xe buýt. Nông nghiệp Ukraine có thế mạnh nổi trội, với khoảng 30% diện tích đất trồng trọt màu mỡ nhất thế giới, với các sản phẩm như ngũ cốc, đường, dầu ăn có chi phí luôn thấp hơn các nước châu Âu. Không những vậy, quốc gia Đông Âu này còn sở hữu nhiều mỏ khí đá phiến có trữ lượng lớn, chưa khai thác.
Điều mà các tập đoàn xuyên quốc gia “nhòm ngó” ở Ukraine là làm sao để nắm quyền sở hữu, chi phối các ngành trên đây, đưa chúng trở thành một bộ phận trong các kế hoạch mở rộng chuỗi sản xuất toàn cầu. Kế hoạch “xâm lấn” này sẽ được IMF và các thiết chế tài chính trợ giúp một phần dưới hình thức “đầu tư gián tiếp nước ngoài”. Quan trọng nhất, các trùm tư bản Mỹ, phương Tây đã thiết lập được mối liên kết với giới tài phiệt Ukraine. Victor Pinchulk, nhân vật giàu thứ hai ở Ukraine, luôn có quan hệ thân thiết với giới tài chính phố Wall, cũng như với các thiết chế khác của giới tư bản như Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR). Ông này là bạn của hai tỉ phú người Mỹ Bill Gates và nhà đầu tư tài ba Warren Buffet. Những nhà tài phiệt khác như Sergey Tartuta, Ihor Kolomysky - thống đốc vùng miền đông Dnepopetrovsk của Ukraine, cũng có mối liên hệ thường xuyên với các trùm tài phiệt người gốc Ba Lan và Hungary.
Hoài Thanh (Tổng hợp)