Phân tích về mối quan hệ đoàn kết giữa hai nước Việt - Lào, đồng chí Hoàng Bình Quân khẳng định: Quan hệ Việt - Lào là mối quan hệ đoàn kết đặc biệt. Hai Đảng, hai nước đã xác định: Mối quan hệ hữu nghị truyền thống, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam là tài sản chung vô giá của cả hai dân tộc, là nhân tố bảo đảm thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của mỗi nước, góp phần củng cố hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở Đông Nam Á và trên thế giới.
Quan hệ Việt - Lào là mối quan hệ đoàn kết đặc biệt vì nó được kết tinh bởi nhiều yếu tố, đó là láng giềng tự nhiên, tương đồng văn hóa, gắn bó lịch sử, cùng chung hoàn cảnh, cùng chung chí hướng, cùng chung mục tiêu, cùng chung con đường, hết mực yêu thương giúp đỡ lẫn nhau. Hai nước Việt - Lào núi liền núi, sông liền sông, cùng tựa lưng vào dãy Trường Sơn hùng vĩ, cùng uống chung dòng nước Mê Công. Cũng chính vì thế mà từ lâu đời, nhân dân hai nước đã có truyền thống đoàn kết, gắn bó keo sơn, như làng trên, xóm dưới. Nhân dân hai nước đã luôn kề vai, sát cánh bên nhau, sống chết có nhau, sẵn sàng hy sinh vì nhau trong cuộc đấu tranh giành và giữ nền độc lập, tự do. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, sau này là Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, nhân dân hai nước Việt Nam, Lào đã cùng chung một chiến hào, đồng cam cộng khổ trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung, chung tay viết nên những trang sử hào hùng, vẻ vang của hai dân tộc.
Ngày nay, trong công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc, hai Đảng, hai nước tiếp tục phối hợp, hợp tác chặt chẽ, giúp đỡ lẫn nhau, chí tình chí nghĩa trên mọi lĩnh vực, góp phần quan trọng vào những thành tựu to lớn của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở mỗi nước. Có thể nói rằng, mối quan hệ Việt - Lào do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Kaysone Phomvihane trực tiếp đặt nền móng, các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước dày công vun đắp đã thực sự trở thành mối quan hệ truyền thống, rất đặc biệt, rất mẫu mực; gian khó không làm đổi thay, đạn bom không làm lay chuyển; thủy chung, trong sáng, thương yêu, tôn trọng lẫn nhau; sẵn sàng hy sinh vì nhau, coi trọng và bảo vệ lợi ích của dân tộc bạn cũng như của dân tộc mình. Có thể nói đây là một mối quan hệ đoàn kết, gắn bó mẫu mực, hiếm có trong quan hệ quốc tế như Chủ tịch Souphanouvong đã nói “cao hơn núi, dài hơn sông, rộng hơn biển cả, sáng hơn trăng rằm và ngát thơm hơn bất cứ đóa hoa nào thơm nhất”.
Kế thừa và phát huy thành quả quan hệ đặc biệt Việt - Lào, 30 năm qua, khi hai nước bước vào giai đoạn tiến hành công cuộc đổi mới, quan hệ đoàn kết đặc biệt Việt - Lào tiếp tục được hai Đảng, hai nước, nhân dân hai nước không ngừng vun đắp, trở thành nhân tố không thể thiếu, không thể thay thế, bảo đảm để hai Đảng, hai nước, nhân dân hai nước tiếp tục giành được nhiều thắng lợi to lớn, có ý nghĩa lịch sử trong thời kỳ đổi mới. Khái quát lại, chúng ta có thể thấy: Quan hệ chính trị ngày càng gắn bó, tin cậy sâu sắc. Lãnh đạo hai bên thường xuyên gặp gỡ, tiếp xúc dưới nhiều hình thức; phối hợp chặt chẽ với nhau định hướng cho tổng thể quan hệ cũng như kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy quan hệ ngày càng rộng mở, đi vào chiều sâu và ngày càng hiệu quả. Hợp tác quốc phòng, an ninh và đối ngoại ngày càng chặt chẽ, đi vào thực chất và đạt nhiều kết quả tốt, góp phần bảo đảm ổn định chính trị, an ninh, trật tự an toàn xã hội ở mỗi nước.
Hiện có hơn 12.000 cán bộ, sinh viên Lào đang học tập tại Việt Nam và gần 500 cán bộ, sinh viên Việt Nam đang học tập tại Lào. Hai bên cũng thường xuyên trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm lãnh đạo, quản lý, điều hành đất nước. Hợp tác kinh tế, văn hóa, khoa học-kỹ thuật có nhiều chuyển biến tích cực, ngày càng đa dạng và hiệu quả; chất lượng và hiệu quả các dự án đầu tư được nâng lên. Hai bên chú trọng hơn trong việc phối hợp, hướng dẫn, kiểm tra, chủ động tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tạo hành lang pháp lý đồng bộ để thúc đẩy hợp tác kinh tế, đầu tư, thương mại. Hợp tác giữa các Ban của Đảng, các bộ, ngành, Ủy ban của Quốc hội, các đoàn thể, địa phương của hai nước ngày càng được mở rộng, phong phú, cụ thể và thiết thực.
Đánh giá về ý nghĩa chuyến thăm hữu nghị chính thức CHDCND Lào lần này của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, đồng chí Hoàng Bình Quân phân tích: Đây là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong nhiệm kỳ Đại hội XII. Việc Tổng Bí thư Đảng ta chọn Lào là nước đầu tiên đến thăm thể hiện rõ sự coi trọng cao độ của Đảng và Nhà nước ta đối với quan hệ đoàn kết đặc biệt Việt - Lào. Đây cũng là lần đầu tiên, hai Đảng tiến hành đại hội cùng vào đầu năm nay. Vì vậy, hai Đảng, hai nước cùng bước vào một nhiệm kỳ mới. Chính vì vậy, chuyến thăm hữu nghị chính thức CHDCND Lào lần này của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có ý nghĩa rất đặc biệt; là dịp để lãnh đạo cao nhất của hai Đảng, hai nước trao đổi, thống nhất các định hướng lớn về hợp tác cho cả nhiệm kỳ, xác định các trọng tâm hợp tác nhằm đưa quan hệ đặc biệt Việt - Lào ngày càng đi vào chiều sâu, chất lượng và hiệu quả.
Trong chuyến thăm này, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ có các cuộc hội đàm quan trọng với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Bunnhăng Volachít; các cuộc hội kiến với các đồng chí lãnh đạo khác của Lào; thăm một số đồng chí nguyên lãnh đạo cấp cao của Lào và đi thăm tỉnh Bôli Khamxay. Nhân dịp này, hai bên sẽ ký kết nhiều văn kiện hợp tác giữa hai Đảng, hai nước. Đặc biệt, Tổng Bí thư sẽ đến thăm và nói chuyện với cán bộ, sinh viên Trường Đại học Quốc gia Lào - Trung tâm Nghiên cứu khoa học đa ngành và đào tạo nguồn nhân lực chủ yếu của đất nước bạn. Đây là dịp để Tổng Bí thư chia sẻ với cán bộ, sinh viên của Trường Đại học Quốc gia Lào và với các bạn trẻ hai nước về sự nghiệp cách mạng vẻ vang của hai Đảng, hai nước và về mối quan hệ đoàn kết đặc biệt Việt - Lào.