Việt Nam khẳng định vị thế và dấu ấn nổi bật tại UNESCO

Không chỉ nổi bật ở lĩnh vực di sản và văn hóa, Việt Nam còn thể hiện rõ vai trò là thành viên tích cực, có trách nhiệm, chủ động đóng góp vào việc định hình chính sách của UNESCO, qua đó nâng cao vị thế, uy tín quốc gia và lan tỏa các giá trị nhân văn, hòa hiếu của dân tộc trên trường quốc tế.

Trao đổi với phóng viên TTXVN tại Paris, Đại sứ - Trưởng Phái đoàn Đại diện thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO Nguyễn Thị Vân Anh cho biết trong suốt năm 2025, Việt Nam tiếp tục triển khai nhất quán các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về đối ngoại đa phương và ngoại giao văn hóa trong tham gia, hợp tác với UNESCO. Những nỗ lực này đã mang lại nhiều kết quả tích cực, tạo dấu ấn nổi bật trên các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, khoa học và thông tin – truyền thông.

Một trong những thành tựu nổi bật nhất của Việt Nam trong năm qua là việc Ủy ban Di sản thế giới ngày 12/7/2025 đã thông qua Quyết định ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản thế giới. Đây là Di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam và là di sản mới đầu tiên được ghi danh sau 11 năm chờ đợi.

Theo Đại sứ Nguyễn Thị Vân Anh, việc ghi danh này không chỉ khẳng định sự công nhận của cộng đồng quốc tế đối với giá trị nổi bật toàn cầu của quần thể di sản, mà còn tôn vinh những tư tưởng nhân văn, hòa hiếu sâu sắc của Phật giáo Trúc Lâm do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập. Đây cũng là cơ hội quan trọng để Việt Nam tăng cường bảo tồn, phát huy giá trị di sản, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, thúc đẩy phát triển du lịch bền vững.

Bên cạnh Di sản thế giới Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc, năm 2025, Việt Nam tiếp tục đón nhận thêm 5 danh hiệu quan trọng khác của UNESCO. Cụ thể, Bộ sưu tập của nhạc sĩ Hoàng Vân được ghi danh là Di sản tư liệu thế giới (tháng 4/2025); Thành phố Hồ Chí Minh được công nhận là Thành phố sáng tạo UNESCO (tháng 10/2025); UNESCO thông qua Nghị quyết vinh danh và cùng kỷ niệm 300 năm ngày sinh danh nhân Lê Quý Đôn (tháng 10/2025); Hà Nội được công nhận là Thành phố học tập UNESCO (tháng 12/2025); và gần đây nhất, Nghệ thuật làm tranh dân gian Đông Hồ được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp (tháng 12/2025).

Việc liên tiếp có thêm các danh hiệu của UNESCO tiếp tục khẳng định sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với kho tàng di sản văn hóa nghìn năm, bề dày lịch sử và bản sắc văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam. Những ghi danh này không chỉ góp phần tạo thêm nguồn lực bảo tồn, quảng bá hình ảnh quốc gia, nâng cao sức mạnh mềm, mà còn thúc đẩy các mô hình phát triển kinh tế – xã hội bền vững tại các địa phương, thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc gìn giữ và trao truyền di sản cho các thế hệ mai sau.

Theo Đại sứ Nguyễn Thị Vân Anh, một sự kiện nổi bật khác trong năm 2025 là sáng kiến mang đậm dấu ấn Việt Nam tại UNESCO – đề xuất phát động “Thập kỷ quốc tế Văn hóa vì phát triển bền vững”. Hội đồng chấp hành UNESCO (tháng 10/2025) và Đại hội đồng UNESCO (tháng 11/2025) đã đồng thuận thông qua dự thảo Nghị quyết do Việt Nam đề xuất, khuyến nghị Đại hội đồng Liên hợp quốc (ĐHĐ LHQ) xem xét phát động Thập kỷ này trong giai đoạn ưu tiên 2027–2036.

Mục tiêu của sáng kiến là phát huy hơn nữa vai trò đặc biệt quan trọng của văn hóa trong thúc đẩy phát triển bền vững ở từng quốc gia cũng như trên phạm vi toàn cầu. Đây là bước đi cụ thể nhằm triển khai chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về văn hóa và hội nhập quốc tế trong tình hình mới, đồng thời thể hiện đúng tinh thần của Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế.

Nếu được ĐHĐ LHQ thông qua, đây sẽ là sáng kiến mang dấu ấn Việt Nam ở tầm toàn cầu, là đóng góp có ý nghĩa chiến lược của Việt Nam đối với UNESCO và cộng đồng quốc tế. Thông qua sáng kiến này, Việt Nam mong muốn gửi đi thông điệp mạnh mẽ về khát vọng chung tay xây dựng một tương lai hòa bình, thịnh vượng và nhân văn, dựa trên nền tảng tăng cường hợp tác văn hóa toàn cầu.

Cùng với những thành tựu về danh hiệu và sáng kiến, năm 2025 cũng ghi nhận vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong các cơ chế điều hành quan trọng của UNESCO. Việt Nam được tín nhiệm tái cử vào hai vị trí quan trọng gồm Phó Chủ tịch Kỳ họp 43 Đại hội đồng UNESCO (tháng 11/2025) và Thành viên Ủy ban liên chính phủ Công ước năm 2005 về Bảo vệ và phát huy sự đa dạng các biểu đạt văn hóa, nhiệm kỳ 2025–2029 (tháng 6/2025).

Như vậy, trong năm 2025, Việt Nam đồng thời đảm nhiệm vai trò tại 5 cơ chế quan trọng của UNESCO, gồm: Phó Chủ tịch Kỳ họp 40 Đại hội đồng UNESCO; Thành viên Hội đồng chấp hành UNESCO (2021–2025); Thành viên Ủy ban Di sản thế giới (2023–2027); Thành viên Ủy ban liên chính phủ Công ước năm 2003 về Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (2021–2026); và Thành viên Ủy ban liên chính phủ Công ước năm 2005 về Bảo vệ sự đa dạng các biểu đạt văn hóa (2025–2029).

Trên các cương vị này, Việt Nam đã chủ động, tích cực và có trách nhiệm đóng góp vào việc xây dựng các định hướng chiến lược của UNESCO, thúc đẩy đối thoại, hợp tác và đồng thuận trong bối cảnh tình hình thế giới nhiều biến động, chủ nghĩa đa phương đối mặt với không ít thách thức. Cách tiếp cận tích cực, xây dựng của Việt Nam được lãnh đạo UNESCO và các nước thành viên đánh giá cao.

Một dấu mốc quan trọng khác trong quan hệ hợp tác Việt Nam – UNESCO là chuyến thăm Việt Nam của Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay vào tháng 6/2025. Chuyến thăm góp phần thúc đẩy hợp tác nhiều mặt, đồng thời một lần nữa khẳng định Việt Nam là hình mẫu về hợp tác hiệu quả giữa UNESCO và các quốc gia thành viên. Trong khuôn khổ chuyến thăm, Tổng Giám đốc UNESCO đã tham dự Lễ khai mạc Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần thứ 3.

Tháng 10/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UNESCO tổ chức Cuộc họp Ban Chỉ đạo Chương trình Thủy văn Liên chính phủ (IHP) khu vực châu Á – Thái Bình Dương lần thứ 32, với sự tham gia của 17 Ủy ban quốc gia và gần 100 chuyên gia quốc tế. Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 50 năm Chương trình IHP và 60 năm chương trình khoa học về nước của UNESCO, góp phần khẳng định vai trò thành viên tích cực, có trách nhiệm của Việt Nam.

Theo Đại sứ Nguyễn Thị Vân Anh, năm 2026 là năm đầu tiên cả nước triển khai các nhiệm vụ do Đại hội Đảng lần thứ XIV đề ra về đối ngoại và ngoại giao văn hóa, đồng thời đánh dấu 50 năm Việt Nam gia nhập UNESCO (1976–2026). Trên cơ sở đó, Phái đoàn Đại diện thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO sẽ triển khai một loạt hoạt động trọng tâm.

Trước hết, Phái đoàn sẽ thúc đẩy các chuyến thăm, tiếp xúc cấp cao giữa Lãnh đạo Việt Nam và Lãnh đạo UNESCO, gắn với các hoạt động kỷ niệm 50 năm Việt Nam gia nhập UNESCO. Phái đoàn cũng tiếp tục vận động, phối hợp xây dựng và hoàn thiện các hồ sơ đề cử di sản, trong đó có hồ sơ Mo Mường, cũng như phối hợp với UNESCO và Hội đồng Di tích và Di chỉ quốc tế (ICOMOS) trong dự án phục dựng Điện Kính Thiên tại Hoàng thành Thăng Long.

Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ cùng UNESCO ký kết Bản ghi nhớ hợp tác giai đoạn 2026–2030, làm cơ sở thúc đẩy hợp tác thực chất trên các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, khoa học và truyền thông. Phái đoàn cũng tiếp tục tham gia tích cực các cơ chế của UNESCO, đóng góp vào các kỳ họp quan trọng và vận động ứng cử vào Hội đồng chấp hành UNESCO nhiệm kỳ 2027–2031.

Trong bối cảnh yêu cầu cải tổ UNESCO ngày càng cấp thiết, Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy vai trò thành viên tích cực, tham gia các cuộc thương lượng nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động của UNESCO trong hệ thống đa phương toàn cầu.

Đại sứ Nguyễn Thị Vân Anh bày tỏ tin tưởng rằng, năm 2026 sẽ tiếp nối những thành công của công tác ngoại giao văn hóa, góp phần cùng ngoại giao chính trị và ngoại giao kinh tế thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIV, nâng cao hơn nữa vai trò và vị thế của Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới.