Quân đội 'tinh, gọn, mạnh' vì hòa bình - Bài 1: Phù hợp với yêu cầu tình hình mới

Sách trắng Quốc phòng Việt Nam năm 2019 khẳng định, chính sách Quốc phòng của Việt Nam mang tính chất hòa bình và tự vệ; kiên quyết, kiên trì đấu tranh giải quyết mọi tranh chấp, bất đồng bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế; tích cực, chủ động ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, thực hiện phương châm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Là vấn đề quan trọng, được Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng hết sức quan tâm, việc xây dựng Quân đội "tinh, gọn, mạnh" nhằm không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu và chiến thắng trong mọi tình huống, tất cả hướng tới một mục tiêu tối thượng, đó là bảo vệ, gìn giữ hòa bình bền vững cho Tổ quốc.

Để làm rõ hơn những kết quả trong việc thực hiện chủ trương này, phóng viên TTXVN thực hiện chùm 4 bài viết "Quân đội "tinh, gọn, mạnh" vì hòa bình".

Bài 1: Phù hợp với yêu cầu tình hình mới 

Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng, trực tiếp là đường lối xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân cũng như yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm xây dựng Quân đội "tinh, gọn, mạnh", bước đầu đạt những kết quả quan trọng. Thông qua đó, đảm bảo cho Quân đội ta có cơ cấu tổ chức đồng bộ, hợp lý giữa các thành phần; điều chỉnh lực lượng phù hợp, linh hoạt, sẵn sàng đáp ứng nhiệm vụ trong mọi tình huống.

Giảm biên chế quân số cơ quan cấp chiến dịch, chiến lược

Quân đội nhân dân Việt Nam được xây dựng "tinh, gọn, mạnh" không chỉ góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, mà còn trực tiếp hiện thực hóa các mục tiêu, quan điểm, nguyên tắc, phương châm, phương thức, nhiệm vụ, giải pháp trong Chiến lược Quốc phòng Việt Nam, Chiến lược quân sự Việt Nam và các chủ trương của Đảng về nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế, chủ động tạo môi trường hòa bình và điều kiện thuận lợi để xây dựng, phát triển đất nước, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới.

Từ đó, vị thế, uy tín quốc tế của Quân đội và đất nước ngày càng được nâng cao, như Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã nhận định: "Việt Nam đã cho thấy những cam kết mạnh mẽ của một quốc gia luôn tích cực, nỗ lực xây dựng lòng tin và đối thoại, làm cầu nối tìm kiếm giải pháp hòa bình cho các xung đột trên thế giới thông qua Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế..."

Xây dựng Quân đội "tinh, gọn, mạnh" không ngoài mục đích thực hiện tốt chủ trương xây dựng nền quốc phòng Việt Nam hòa bình và tự vệ, tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các nước, thực hiện chính sách quốc phòng "bốn không": Không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.

Trải qua gần 80 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước, trực tiếp, thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quân đội nhân dân Việt Nam đã tiến hành điều chỉnh tổ chức, biên chế để phù hợp với đặc điểm, tình hình của đất nước, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam mỗi thời kỳ. Ngay sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và chiến tranh bảo vệ biên giới, nhiều đơn vị cấp chiến dịch, chiến thuật đã điều chỉnh sau khi hoàn thành nhiệm vụ.

Trước yêu cầu trong tình hình mới, Đảng ta đã xác định, đến năm 2025, xây dựng Quân đội nhân dân "tinh, gọn, mạnh", tạo tiền đề vững chắc đến năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân "Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại". Đây là một chủ trương lớn, quan trọng, đúng đắn, cấp thiết, thể hiện tầm nhìn, tư duy chiến lược của Đảng đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm cho Quân đội đủ sức hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Từ năm 2016 đến nay, toàn quân đã chủ động điều chỉnh tổ chức; quyết liệt chỉ đạo thực hiện giảm biên chế quân số cơ quan cấp chiến dịch, chiến lược, giảm đầu mối trung gian và đơn vị phục vụ, bảo đảm; đầu tư thích đáng cho các quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. 

Ưu tiên thành lập, nâng cấp lực lượng đặc thù 

Theo Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, đến nay, về cơ bản, tổ chức Quân đội được điều chỉnh phù hợp với quyết tâm bảo vệ Tổ quốc; đảm bảo sự cân đối, tương đối đồng bộ giữa các quân chủng, binh chủng, giữa cơ quan và đơn vị, giữa lực lượng thường trực và lực lượng dự bị động viên. Tuy nhiên, việc điều chỉnh tổ chức, lực lượng Quân đội là nhiệm vụ hết sức quan trọng, phải được tiến hành thận trọng, đúng lộ trình, bảo đảm giữ vững sự ổn định, không ngừng nâng cao sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân đội; tuyệt đối không nóng vội, phải kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa công tác tư tưởng, tổ chức và chính sách trong tổ chức thực hiện.

Với khối đơn vị, cùng với sáp nhập, rút gọn, giải thể một số bộ phận, Bộ Quốc phòng ưu tiên thành lập, nâng cấp một số đơn vị, lực lượng đặc thù, phù hợp với sự phát triển nhiệm vụ và điều chỉnh thế bố trí chiến lược trên các vùng, miền, nhất là các khu vực trọng điểm về quốc phòng, an ninh. Hệ thống nhà trường, bệnh viện, viện nghiên cứu, các cơ sở sản xuất, đoàn kinh tế - quốc phòng được điều chỉnh một bước về cơ cấu tổ chức theo hướng rút gọn đầu mối, đảm bảo phù hợp với mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ của Quân đội và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Lực lượng dự bị động viên được tổ chức, sắp xếp theo hướng gọn đầu mối, địa bàn, cân đối giữa các vùng miền, có tổ chức và quân số phù hợp, đáp ứng yêu cầu động viên cả thời bình và thời chiến.

Thực hiện chủ trương của Đảng và Quân ủy Trung ương, hai năm qua, tổ chức, biên chế từ cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng đến cấp chiến dịch, chiến thuật đã được điều chỉnh quyết liệt, chặt chẽ, có bước đi vững chắc, tạo sự thống nhất cao trong nội bộ, bảo đảm tiến độ, một số nội dung vượt kế hoạch. Quân đội đã tiến hành giải thể, sáp nhập, tổ chức lại trên 1.400 tổ chức từ cấp tiểu đoàn và tương đương đến cấp quân đoàn; đã giải thể 11 trường nghề, sáp nhập cơ quan hậu cần và kỹ thuật cấp chiến thuật, chiến dịch. Các đơn vị công nghiệp quốc phòng, đoàn kinh tế quốc phòng được điều chỉnh, giảm bớt các tổ chức trung gian, từng bước khắc phục sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ... Riêng năm 2023 - "Năm điều chỉnh tổ chức lực lượng", Bộ Quốc phòng đã giải thể Quân đoàn 1 và Quân đoàn 2, thành lập mới Quân đoàn 12 đúng kế hoạch.

Nhìn chung, việc điều chỉnh tổ chức biên chế Quân đội được tiến hành phù hợp với nghệ thuật quân sự và vũ khí, trang bị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; ưu tiên đảm bảo đủ quân số cho các đơn vị làm nhiệm vụ ở địa bàn trọng điểm, tuyến biên giới, biển, đảo. Những kết quả đó đảm bảo cho Quân đội nhân dân Việt Nam ngày càng được xây dựng vững mạnh về mọi mặt, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống.

Sẵn sàng hoàn thành nhiệm vụ trong thế bố trí mới 

Nhằm góp phần cụ thể hóa chủ trương về tổ chức, xây dựng Quân đội, ngày 21/11/2023, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ký Quyết định về việc thành lập Quân đoàn 12 - Quân đoàn chủ lực đầu tiên được tổ chức lại theo hướng "tinh, gọn, mạnh", tiến lên hiện đại. Quân đoàn 12 được thành lập trên cơ sở từ các đơn vị tiền thân có bề dày truyền thống lịch sử vẻ vang của Quân đoàn 1 và Quân đoàn 2. Sự ra đời của Quân đoàn 12 đánh dấu sự phát triển trưởng thành lớn mạnh của Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới.

Quy mô tổ chức lực lượng quân đoàn lớn hơn, chức năng, nhiệm vụ bổ sung  nhiều hơn, được trang bị nhiều loại vũ khí, phương tiện hiện đại. Với thế bố trí mới, Quân đoàn 12 phải đảm nhận nhiệm vụ mở các chiến dịch có quy mô vừa và đánh bại mọi hình thái đặc trưng mới của địch trong tương lai, đồng thời thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ theo yêu cầu của Bộ Quốc phòng. 

Một tháng sau khi thành lập, Quân đoàn 12 tổ chức cuộc diễn tập có bắn đạn thật đầu tiên, với sự phối hợp, hiệp đồng chiến đấu giữa nhiều quân binh chủng: Không quân, phòng không, pháo binh, xe tăng, thiết giáp, công binh, hóa học, thông tin liên lạc, tác chiến điện tử, đặc công... Sử dụng nhiều loại vũ khí, khí tài mới, hiện đại do Việt Nam nghiên cứu, chế tạo, sản xuất mà các cuộc diễn tập trước đây chưa xuất hiện, nhưng Quân đoàn 12 cùng các lực lượng tham gia đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Dự và theo dõi cuộc diễn tập, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao và biểu dương các cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 12 và các lực lượng tham gia đã hoàn thành xuất sắc các nội dung, bảo đảm tuyệt đối an toàn về người và vũ khí, với điểm đặc biệt là việc hiệp đồng chiến đấu của nhiều lực lượng chủ lực từ nhiều hướng, nhiều địa bàn và sử dụng nhiều trang thiết bị vũ khí, khí tài do Việt Nam cải tiến hoặc sản xuất. Đây là minh chứng cho sự trưởng thành, lớn mạnh toàn diện của Quân đội nhân dân Việt Nam; đồng thời thể hiện năng lực, trình độ tổ chức chỉ huy, phối hợp hiệp đồng của các lực lượng tham gia cuộc diễn tập, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao, xây dựng Quân đoàn 12 xứng đáng là Quân đoàn chủ lực, cơ động chiến lược của Quân đội nhân dân Việt Nam được tổ chức theo hướng "tinh, gọn, mạnh", tiến lên hiện đại.

Việc thành lập Quân đoàn 12 cũng như tổ chức thành công cuộc diễn tập quy mô đầu tiên của Quân đoàn đã góp phần khẳng định chủ trương, tư duy, tầm nhìn chiến lược của Đảng đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội "tinh, gọn, mạnh", củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Bài 2: Nhân tố tiên quyết