Quang cảnh buổi họp tổ. Ảnh: LV
Gỡ điểm nghẽn trong quy trình cấp phép
Từ thực tế tại địa phương, Trưởng Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh cho biết, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã rất nỗ lực để giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu cho các dự án trọng điểm (tức là khoáng sản nhóm III và nhóm IV). Do đó, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản lần này cần thiết phải giải quyết triệt để tình trạng khan hiếm vật liệu cho các dự án trọng điểm quốc gia.
Hiện nay, Dự thảo Luật đã đưa ra các cơ chế đặc thù đối với khoáng sản nhóm III, nhóm IV; tuy nhiên, đề nghị cần phân tích rõ hơn việc áp dụng các cơ chế đặc thù này trên phạm vi cả nước về lâu dài có các tác động như nào đến quy hoạch của các tỉnh, thành phố. Những vấn đề về bảo vệ môi trường cần nghiên cứu có thêm cơ chế để kiểm soát nếu việc áp dụng này ảnh hưởng đến môi trường trên địa bàn.
Theo dự thảo Luật, đối với khoáng sản nhóm III (vật liệu xây dựng thông thường), việc cấp phép khai thác để cung cấp cho các dự án quan trọng (đầu tư công, PPP, công trình trọng điểm quốc gia...) không phải căn cứ vào phương án quản lý về địa chất, khoáng sản (phương án này hiện đang có trong quy hoạch tỉnh). Cần làm rõ, các thay đổi này sau khi khoáng sản đã được cấp phép khai thác thì sẽ được cập nhật như thế nào trong quy hoạch tỉnh. Pháp luật về quy hoạch đã được bổ sung các quy định về nội dung này chưa, cần rà soát Luật Quy hoạch (cũng được Quốc hội xem xét tại Kỳ họp này) để bảo đảm tính thống nhất.
Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cũng đề nghị cân nhắc việc tiếp tục cắt giảm quy trình giải quyết thủ tục hành chính đối với khoáng sản nhóm III là vật liệu xây dựng thông thường. Xem xét bỏ có phạm vi quy trình cấp phép thăm dò, công nhận trữ lượng khoáng sản nhóm III, những vật liệu đang khan hiếm mà cần cung cấp cho công trình quan trọng quốc gia. Luật sửa đổi một số điều của Luật Khoáng sản năm 2005 (tức cách đây 20 năm) khi ban hành đã có quy định khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trừ cát sỏi lòng sông với công suất khai thác không quá 5.000 mét khối/năm và thời gian khai thác kể cả thời gian gia hạn không quá 5 năm thì không bắt buộc phải tiến hành thăm dò. Nhưng sau 20 năm mà bây giờ mình vẫn dùng quy định này. Gỡ được nút thắt này trong quy trình thủ tục cấp phép mới có thể giải quyết được việc khan hiếm vật liệu xây dựng hiện nay.
Phân cấp mạnh mẽ đi cùng với quản lý
Điểm nổi bật của Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản chính là phân cấp phân quyền mạnh mẽ cho địa phương. Cụ thể là giao thẩm quyền cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm I tại khu vực phân tán, nhỏ lẻ và việc cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm II, III, IV (thay vì trước đây là Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường).
Tuy nhiên, Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị, đặc biệt đối với những khoáng sản nhóm I cần phải báo cáo rõ hơn về các điều kiện cần thiết (hồ sơ, cơ sở dữ liệu, thông tin...) để bảo đảm cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện đầy đủ thẩm quyền được phân cấp này vì nhiều nội dung, thông tin trước đây do Bộ quản lý. Bên cạnh đó, cần làm rõ, trong trường hợp việc cấp phép trước đây do Bộ quản lý nay chuyển về địa phương quản lý, nếu có phát sinh vướng mắc thì sẽ được xử lý như thế nào, cần có quy định chuyển tiếp hay không? Đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ các nội dung này và bổ sung các quy định cho phù hợp.
Còn Đại biểu Đào Chí Nghĩa, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ băn khoăn khi khoáng sản nhóm II vẫn là nhóm khoáng sản có giá trị và quy trình thăm dò cũng như khai thác rất phức tạp. Do việc phân cấp triệt để có thể dẫn đến rủi ro trong quá trình điều hành ở địa phương.
Vì vậy, Đại biểu Đào Chí Nghĩa đề nghị cần phải điều chỉnh và phải có sự giám sát của Bộ Tài nguyên và Môi trường trong việc kiểm soát chất lượng kỹ thuật. Cụ thể, cần điều chỉnh lại quy định theo hướng việc cấp giấy phép thăm dò khai thác khoáng sản nhóm II phải được chấp thuận bằng văn bản của Bộ Tài nguyên Môi trường đối với đề án thăm dò, báo cáo trữ lượng cũng như thiết kế cơ sở mỏ trừ trường hợp có quy định khác.