Hoàn thiện khung pháp lý về địa chất khoáng sản và dự trữ quốc gia

Theo đó, với 421/432 đại biểu Quốc hội có mặt tham gia biểu quyết (chiếm tỷ lệ 89,01%) Quốc hội đã tán thành với việc thông  qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản.

Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản. Theo đó, Chính phủ đã tiếp thu và phối hợp với các cơ quan có liên quan rà soát, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo về các vấn đề bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, quy định đầy đủ các trường hợp chuyển tiếp và một số vấn đề cụ thể khác.

Về cơ chế cấp phép khai thác khoáng sản phục vụ công trình công cộng, dự án trọng điểm, dự thảo Luật bổ sung quy định dự án đầu tư khai thác khoáng sản hoặc phương án khai thác khoáng sản phải có nội dung về kỹ thuật an toàn trong khai thác khoáng sản, bảo vệ môi trường, xác định mức ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Quy định này là một biện pháp cắt giảm thủ tục hành chính nhằm đẩy nhanh tiến độ thi công 5 loại công trình, dự án đặc thù nhưng vẫn bảo đảm các yêu cầu về kỹ thuật, an toàn và bảo vệ môi trường.

Về quản lý đất hiếm, cơ quan chủ trì soạn thảo cho rằng, đây là nội dung rất quan trọng, các quy định về quản lý đất hiếm được thực hiện trên cơ sở chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước về chiến lược quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên đất hiếm phục vụ phát triển đất nước với những yêu cầu quản lý đặc thù và đặc biệt.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, dự thảo Luật đã quy định các cơ chế chặt chẽ trong việc quản lý đất hiếm trên nguyên tắc những nội dung mang tính chiến lược, định hướng phát triển sẽ do Chính phủ quyết định. Các nội dung kỹ thuật, nhiệm vụ quy định cụ thể trong văn bản dưới luật và giao thẩm quyền phù hợp cho các Bộ, ngành, địa phương. Bên cạnh đó, cơ quan chủ trì đã chỉnh lý quy định chung về quản lý đất hiếm với mục tiêu thăm dò, khai thác, chế biến phải đi đôi với việc hình thành chuỗi giá trị khép kín để tránh xuất khẩu như nguyên liệu thô; sử dụng công nghệ khai thác và chế biến hiện đại, ít phát thải, khẳng định vai trò quản lý thống nhất của Chính phủ trong định hướng thăm dò, khai thác đối với khoáng sản, đất hiếm.

Về tiêu chí quanh khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, dự thảo Luật đã thiết kế nguyên tắc để khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản kèm những tiêu chí cụ thể với mục tiêu tạo nguồn nguyên liệu ổn định cho nhà đầu tư thi công các công trình, dự án quan trọng, cấp bách cũng như các nhà đầu tư triển khai dự án chế biến khoáng sản có tác động lớn đến phát triển kinh tế xã hội. Đồng thời, Nghị định của Chính phủ sẽ quy định chi tiết các điều kiện, trình tự khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Cách làm này giúp kiểm soát rủi ro ngay từ khâu xác lập khu vực, không để xảy ra tình trạng lợi dụng chính sách.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản góp phần đẩy nhanh thủ tục triển khai các dự án phát triển hạ tầng, các dự án trọng điểm quốc gia cần khởi công chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và giai đoạn tiếp theo; đồng thời là giải pháp thiết thực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 và tạo nền tảng vững chắc hướng tới tốc độ tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Đoàn tỉnh Quảng Ninh) đánh giá cao tư duy quản lý mới trong dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản (sửa đổi); đặc biệt, là các quy định cho phép thăm dò mở rộng xuống sâu mà không cần điều chỉnh quy hoạch hay việc cấp trùng ranh giới bề mặt để khai thác ở các tầng địa chất khác nhau. .

Với 436/436 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 92,18% tổng số đại biểu, Quốc hội đã thông qua Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi)

Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Báo cáo tóm tắt tiếp thu, giải trình dự thảo luật.

Về dự trữ chiến lược, Chính phủ đã tiếp thu, chỉnh lý nguyên tắc quản lý hàng dự trữ quốc gia. Hàng dự trữ chiến lược thành hàng dự trữ quốc gia, hàng dự trữ chiến lược phải được quản lý chặt chẽ, an toàn, bí mật theo quy định của pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước, không để thất thoát, lãng phí, chủ động đáp ứng kịp thời mục tiêu, yêu cầu của dự trữ quốc gia.

Ngoài ra, Chỉnh lý quy định về chính sách của Nhà nước đối với dự trữ quốc gia thành Nhà nước ưu tiên đầu tư, nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực dự trữ quốc gia để hiện đại hóa hoạt động dự trữ quốc gia.

Chỉnh lý quy định về dự trữ chiến lược đối với tài nguyên thiên nhiên, khoáng sản quan trọng và tài nguyên số như sau: tài nguyên, khoáng sản chiến lược quan trọng, năng lượng quốc gia, sản phẩm công nghệ cao đáp ứng yêu cầu về chiến lược an ninh kinh tế, an ninh năng lượng và an ninh lương thực.

Về xã hội hóa dự trữ quốc gia, Chính phủ đã tiếp thu, chỉnh lý dự thảo theo hướng đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp tham gia dự trữ chiến lược được ưu đãi về thuế, tín dụng và các chính sách ưu đãi khác theo quy định của Chính phủ trong từng thời kỳ, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước và các thành phần tham gia dự trữ chiến lược.

Mua bán hàng dự trữ chiến lược có sử dụng từ nguồn ngân sách nhà nước và nguồn ngoài ngân sách nhà nước được thực hiện theo cơ chế thỏa thuận, tự nguyện, hợp đồng theo quy định của Chính phủ và quy định của pháp luật khác có liên quan.

Mua bán hàng dự trữ chiến lược từ nguồn hợp pháp của đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp do đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp thực hiện được Nhà nước hỗ trợ chi phí quản lý, bảo quản và các hỗ trợ khác theo quy định của Chính phủ.

Về phạm vi dự trữ chiến lược, dự thảo luật không đặt vấn đề dự trữ tiền, vàng, ngoại tệ vì đã được thực hiện theo quy định của pháp luật về ngân hàng và pháp luật khác có liên quan.

Về hội nhập, hợp tác quốc tế trong dự trữ, dự thảo luật đã quy định chủ động hội nhập, hợp tác quốc tế, trao đổi, chia sẻ nguồn lực trong hoạt động dự trữ quốc gia, bảo đảm lợi ích và chủ quyền quốc gia.

Về thí điểm mô hình dự trữ quay vòng sẽ được Chính phủ nghiên cứu khi xây dựng Nghị định để đảm bảo tính khả thi, hiệu quả, tránh lãng phí ngân sách nhà nước.

Về chế độ chính sách đối với người làm công tác dự trữ quốc gia, dự thảo luật kế thừa và giữ nguyên quy định hiện hành, không bổ sung các loại phụ cấp mới.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, thực tiễn trong hơn 12 năm qua chính sách này đã được thực hiện ổn định, tạo điều kiện yên tâm công tác cho cán bộ, công chức dự trữ quốc gia còn có nhiều khó khăn, thu nhập rất thấp. Đặc biệt là cán bộ, công chức dự trữ quốc gia phải thực hiện nhiệm vụ cấp bách, kịp thời xuất cấp, giao hàng dự trữ quốc gia trong điều kiện rất khó khăn, nguy hiểm do thiên tai, mưa bão, lũ lụt, sạt lở cho các địa phương cần cứu trợ khẩn cấp.

Với nguyên do trên, Chính phủ kính trình Quốc hội cho phép tiếp tục thực hiện chính sách này đối với cán bộ làm công tác dự trữ trong khi Chính phủ đang triển khai rà soát, đánh giá tổng thể chế độ phụ cấp của cán bộ, công chức, viên chức trình Quốc hội và cấp có thẩm quyền theo Kết luận 83 của Bộ Chính trị.

Luật gồm 6 Chương, 36 Điều. giảm 30 điều so với Luật Dự trữ Quốc gia 2012, sửa đổi hoàn thiện 31 điều và bổ sung 5 điều. 

Luật được đánh giá là một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao năng lực dự trữ nhà nước, chủ động ứng phó với thiên tai, dịch bệnh, an ninh phi truyền thống và biến động thị trường, đồng thời phù hợp với yêu cầu điều tiết kinh tế vĩ mô và bảo đảm quốc phòng an ninh trong tình hình mới.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho rằng, việc sửa đổi Luật Dự trữ quốc gia lần này đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, tái cấu trúc mục tiêu, bổ sung khái niệm về hàng dự trữ chiến lược và khẳng định rõ vai trò của dự trữ quốc gia như một công cụ quan trọng để điều tiết thị trường, góp phần bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả, đúng định hướng xã hội chủ nghĩa".