Quang cảnh một phiên họp Quốc hội Pháp ở Paris. Ảnh tư liệu: THX/TTXVN
Trong thời điểm chỉ còn vài ngày trước khi bước sang năm 2026, Tổng thống Emmanuel Macron và chính phủ của ông đã họp vào tối 22/12 để trình bày dự thảo luật ngắn gọn. Mục tiêu của dự luật là "đảm bảo sự liên tục của đời sống quốc gia và hoạt động của các dịch vụ công cộng", bao gồm việc thu thuế và phân bổ cho chính quyền địa phương dựa trên mức thuế và chi tiêu trong ngân sách năm 2025.
Dự luật nhiều khả năng sẽ được thông qua tại Quốc hội dù có những chia rẽ sâu sắc. Tuy nhiên, bước tiếp theo sẽ khó khăn hơn: xây dựng một ngân sách thực sự cho năm 2026 và ngăn chặn một cuộc khủng hoảng chính trị mới. Ông Macron đang rất muốn giảm mức thâm hụt ngân sách khổng lồ xuống 5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và khôi phục niềm tin của nhà đầu tư vào nền kinh tế Pháp sau thời gian dài bế tắc và hỗn loạn chính trị do cuộc bầu cử sớm vào năm ngoái.
Bộ trưởng Tài chính Roland Lescure đã nói nước Pháp cần một ngân sách sớm nhất có thể, bởi ngân sách tạm thời càng kéo dài, chi phí càng cao.
Pháp có mức chi tiêu công cao do các chương trình phúc lợi xã hội, chi phí chăm sóc sức khỏe và giáo dục hào phóng, cùng với gánh nặng thuế lớn, dù không đủ để trang trải chi phí.
Theo số liệu do Viện Thống kê và Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Pháp, nợ công của Pháp đã tăng lên mức cao kỷ lục 3.482 tỷ euro (4.078 tỷ USD), tương đương 117,4% GDP. Đây là mức cao nhất trong lịch sử nước này nếu không tính thời kỳ chiến tranh hoặc đại dịch, làm gia tăng lo ngại về nguy cơ mất ổn định tài chính trong trường hợp không sớm chấn chỉnh ngân sách.
Chỉ trong vòng 3 tháng, nợ công của Pháp đã tăng thêm 65,9 tỷ euro. So với cùng kỳ năm trước, tổng nợ tăng 181 tỷ euro, tương đương mức tăng 5,5%. Đáng chú ý, nợ công đang gia tăng nhanh hơn tốc độ tăng trưởng của cải quốc gia, khiến gánh nặng tài chính ngày càng lớn.
Theo Cơ quan thống kê Pháp, tỷ lệ nợ công hiện nay đã vượt mức 115,5% GDP dự kiến cho cuối năm 2025 và tiến sát mức đỉnh 117,8% GDP ghi nhận vào đầu năm 2021, thời điểm dịch COVID-19 bùng phát mạnh. Pháp hiện đứng thứ ba trong Liên minh châu Âu về tỷ lệ nợ công, chỉ sau Hy Lạp và Italy.
Tình trạng nợ nần kéo dài này không phải là hiện tượng mới. Kể từ năm 1975, ngân sách của Pháp liên tục rơi vào tình trạng thâm hụt, khi chi tiêu của Nhà nước, chính quyền địa phương và hệ thống an sinh xã hội luôn vượt nguồn thu. Việc vay nợ không chỉ phục vụ đầu tư hay các khoản chi đặc biệt, mà ngày càng được dùng để trang trải chi phí hoạt động thường xuyên và các khoản chi chuyển giao xã hội.
Các chuyên gia kinh tế cảnh báo, hệ quả trước mắt là ngân sách quốc gia ngày càng bị bào mòn bởi chi phí trả lãi nợ. Riêng trong năm 2025, tiền lãi nợ dự kiến lên tới khoảng 52 tỷ euro (61,3 tỷ USD), chiếm 8% ngân sách Nhà nước, gấp đôi so với năm 2020. Theo Bộ Kinh tế và Tài chính Pháp, khoản chi này có thể tăng lên 60 tỷ euro vào năm 2026 và 77 tỷ euro vào năm 2028.
Trong khi đó, mức lương tối thiểu liên ngành (SMIC) tại Pháp sẽ được điều chỉnh tăng 1,2 % kể từ ngày 1/1/2026, qua đó đưa mức lương tối thiểu trước thuế đối với lao động toàn thời gian lên 1.823 euro (khoảng 2.140 USD)/tháng, tăng khoảng 21,6 euro so với mức hiện nay.
Mức điều chỉnh này được xác định trên cơ sở các chỉ số mới nhất về lạm phát và tiền lương do Cục Nghiên cứu, Đánh giá và Thống kê (Dares – cơ quan nghiên cứu trực thuộc Bộ Lao động Pháp) và Cơ quan thống kê quốc gia Pháp (Insee) công bố mới đây. Như vậy, mức tăng thực tế thấp hơn dự báo trước đó của nhóm chuyên gia tư vấn độc lập cho Chính phủ Pháp, vốn dự đoán SMIC sẽ tăng khoảng 1,4 % trong báo cáo công bố cuối tháng 11/2025.
Theo các ước tính, mức SMIC mới tương đương 14,25 euro/giờ trước thuế. Tương tự năm trước, khi SMIC được điều chỉnh tăng 2 % sớm hơn dự kiến, mức tăng lần này vẫn cao hơn lạm phát, đúng với khuyến nghị của các chuyên gia vốn không đề xuất Chính phủ có thêm “cú hích” điều chỉnh ngoài công thức hiện hành.