Contenơ hàng Trung Quốc chờ bốc dỡ tại cảng Long Beach, Los Angeles, Mỹ ngày 29/9/2018. Ảnh: AFP/TTXVN
Các cuộc đàm phán giữa hai bên vẫn đang tiếp tục diễn ra tại thủ đô Washington trong bối cảnh căng thẳng leo thang trở lại.
Mỹ công bố mức thuế quan mới đối với sản phẩm thép và nhôm nhập khẩu
Ngày 8/3/2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố sẽ áp mức thuế quan 25% đối sản phẩm thép và 10% đối với nhôm nhập khẩu nhằm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ với các nước. Trung Quốc, nhà sản xuất lớn nhất thế giới đối với hai sản phẩm trên, cung cấp khoảng 2% sản lượng thép và 10% nhôm nhập khẩu của Mỹ.
Không miễn trừ cho Trung Quốc
Ngày 22/3/2018, trước ngày áp dụng mức thuế quan mới đối với thép và nhôm nhập khẩu, Tổng thống Trump công bố hoãn việc áp mức thuế quan trên đối với một số quốc gia, nhưng không bao gồm Trung Quốc.
Đáp trả hành động trên của Mỹ, Bắc Kinh tuyên bố sẽ áp thuế 15-25% đối với danh sách 128 sản phẩm của Mỹ, bao gồm thịt lợn và trái cây, nếu đàm phán với Washington thất bại.
Ngày 3/4/2018, Mỹ công bố danh sách hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc trị giá 50 triệu USD sẽ bị áp thuế mới, trong đó có mặt hàng điện tử, phụ tùng máy bay và thuốc với cáo buộc Trung Quốc ăn cắp sở hữu trí tuệ của Mỹ. Bắc Kinh trả đũa với kế hoạch đánh thuế vào lượng hàng hóa nhập khẩu của Mỹ có tổng giá trị tương đương, trong đó có đậu tương, ô tô và máy bay.
Dấu hiệu nhượng bộ
Ngày 19/5/2018, hai nước công bố một dự thảo thỏa thuận, theo đó Trung Quốc đồng ý giảm thặng dư thương mại "đáng kể" với Mỹ. Bắc Kinh cho biết sẽ giảm mức thuế quan đối với hàng nhập ôtô, quần áo, đồ gia dụng, mỹ phẩm và cá. Ngày 6/6, Trung Quốc đề nghị mua thêm gần 70 tỷ USD hàng hóa Mỹ nếu Washington không áp thuế quan đối với 50 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc.
Cuộc chiến tranh thương mại diễn ra
Tuy nhiên, Mỹ vẫn tiếp tục thực hiện chính sách áp thuế của mình và ngày 6/7/2018, Mỹ đã áp mức thuế 25% đối với khoảng 34 tỷ USD máy móc, thiết bị điện tử và thiết bị công nghệ cao của Trung Quốc. Đáp lại, Bắc Kinh lần lượt áp dụng mức thuế quan với quy mô và phạm vi tương đương đối với hàng nông sản, xe hơi và thủy sản của Mỹ. Trung Quốc đã khiếu nại việc Mỹ đánh thuế tại Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và cho rằng Mỹ đã vi phạm những quy định đã thống nhất của tổ chức quốc tế này.
Căng thẳng leo thang
Ngày 23/8/2018, Mỹ áp dụng thuế quan đối với 16 tỷ USD hàng hóa khác của Trung Quốc. Ngược lại, Trung Quốc áp dụng mức thuế 25% đối với 16 tỷ USD hàng hóa của Mỹ, bao gồm xe máy Harley-Davidson, rượu uýtki ngô và nước cam.
Ngày 24/9/2018, Mỹ đã đánh thuế 10% đối với 200 tỷ USD hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Đáp trả, Bắc Kinh cũng áp thuế quan đối với hàng hóa trị giá 60 tỷ USD.
Thỏa thuận đình chiến
Ngày 1/12/2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đồng ý với một thỏa thuận đình chiến thương mại. Mỹ trì hoãn việc tăng mức thuế quan từ 10% - 25% đối với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc trong ba tháng, bắt đầu từ ngày 1/1/2019. Bắc Kinh đồng ý mua một lượng sản phẩm "rất đáng kể" của Washington.
Quan hệ thương mại giữa hai nước căng thẳng trở lại khi ngày 1/12, Canada, theo yêu cầu của Mỹ, đã bắt giữ Giám đốc Tài chính tập đoàn viễn thông Huawei, bà Mạnh Vãn Châu (Meng Wanzhou) do cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran.
Tuy nhiên, ngày 14/12, Trung Quốc thông báo sẽ trì hoãn việc áp thuế quan thêm đối với ô tô và phụ tùng ô tô do Mỹ sản xuất trong ba tháng, bắt đầu từ ngày 1/1/2019. Ngày 28/12, Trung Quốc cho phép nhập khẩu gạo của Mỹ.
Tháng 1 và tháng 2/2019, Bắc Kinh và Washington bắt đầu tiến hành các vòng đàm phán thương mại.
Ngày 25/2/2019, Tổng thống Trump hoãn kế hoạch áp thuế bổ sung đối với các mặt hàng của Trung Quốc dự kiến bắt đầu ngày 1/3 do tuyên bố hai bên đạt được những tiến bộ.
Mỹ gia tăng sức ép với Trung Quốc
Ngày 5/5/2019, vài ngày trước khi các cuộc đàm phán thương mại vòng 11 bắt đầu tại thủ đô Washington, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ tăng mức thuế quan lên 25% đối với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc (có hiệu lực từ ngày 10/5), đồng thời đe dọa sẽ "sớm" áp thuế 25% đối với 325 tỷ USD hàng hóa khác của Trung Quốc với cáo buộc quá trình đàm phán vẫn "tiếp diễn, nhưng quá chậm” và khi Bắc Kinh tìm cách đàm phán lại những cam kết đạt được trong các cuộc đàm phán trước đó. Phía Bắc Kinh lên tiếng cảnh báo họ sẽ không chịu áp lực trước các cuộc đàm phán sẽ diễn ra vào ngày 9/5 và sẽ đưa ra các biện phó cần thiết.
Mỹ - Trung nỗ lực cứu vãn thỏa thuận đình chiến
Ngày 9/5, Washington và Bắc Kinh tiếp tục vòng đàm phán thương mại có tính chất quyết định “được ăn cả, ngã về không” nhằm đạt được một thỏa thuận vào phút chót sau tuyên bố sẽ áp thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc từ ngày 10/5.
Phó Thủ tướng Lưu Hạc đã quay trở lại bàn đàm phán tại thủ đô Washington trong bầu không khí căng thẳng với sức ép lớn khi các nhà đàm phán Mỹ cáo buộc Trung Quốc quay lưng với các cam kết đã đạt được trong các vòng đàm phán trước đây.
Hiện hai bên đang bước vào “cuộc đọ sức” quyết liệt để thăm dò “điểm tới hạn” của nhau và chắc chắn rằng những bất đồng, khác biệt trong những “vấn đề gai góc” giữa hai cường quốc kinh tế thế giới này khó có thể giải quyết được trong một sớm một chiều.