Người cao tuổi ngồi nghỉ trong công viên Tapgol ở Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: Bloomberg
Nhà lãnh đạo Hàn Quốc Yoon Suk Yeol ngày 9/5 cho biết ông có kế hoạch thành lập một bộ mới trong chính phủ để giải quyết “tình trạng khẩn cấp quốc gia” về tỷ lệ sinh cực kỳ thấp của đất nước khi Hàn Quốc phải vật lộn với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học ngày càng sâu sắc.
Trong bài phát biểu trên truyền hình, Tổng thống Yoon Suk Yeol cho biết ông sẽ đề nghị Quốc hội hợp tác để thành lập Bộ Kế hoạch Chống tỷ lệ sinh thấp.
Ông nói: “Chúng tôi sẽ huy động mọi khả năng của quốc gia để khắc phục tỷ lệ sinh thấp – vấn đề có thể coi là tình trạng khẩn cấp quốc gia”.
Phát biểu sau đó trong cuộc họp báo đầu tiên kể từ tháng 8/2022, nhân dịp hai năm nắm quyền, Tổng thống Yoon thừa nhận chính quyền của ông đã thất bại trong nỗ lực cải thiện cuộc sống của người dân. Ông cam kết sẽ sử dụng ba năm tiếp theo của nhiệm kỳ để cải thiện nền kinh tế và giải quyết tình trạng tỷ lệ sinh thấp.
Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol tại cuộc họp báo ở Seoul, Hàn Quốc, ngày 9/5/2024. Ảnh: CNN
Hàn Quốc có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, một tỷ lệ biểu thị số con trung bình mà một phụ nữ sinh trong đời. Nước này ghi nhận tỷ lệ chỉ 0,72 con/phụ nữ vào năm 2023 – giảm so với 0,78 của năm trước, mức giảm mới nhất trong chuỗi giảm hàng năm kéo dài.
Trong khi đó, các quốc gia cần tỷ lệ sinh là 2,1 con/phụ nữ để duy trì dân số ổn định trong trường hợp không có người nhập cư.
Dữ liệu nói trên nhấn mạnh “quả bom hẹn giờ” về nhân khẩu học mà Hàn Quốc và các quốc gia Đông Á khác đang phải đối mặt khi xã hội của họ già đi nhanh chóng chỉ trong vài thập kỷ sau quá trình công nghiệp hóa vũ bão.
Nhiều quốc gia châu Âu cũng phải đối mặt với tình trạng dân số già đi, nhưng tốc độ và tác động của sự thay đổi đó đã được giảm nhẹ do tình trạng nhập cư. Tuy nhiên, các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc đã không cho phép nhập cư ồ ạt để giải quyết tình trạng suy giảm dân số trong độ tuổi lao động.
Các chuyên gia cho biết lý do dẫn đến những thay đổi về nhân khẩu học trong khu vực bao gồm những yêu cầu cao về văn hóa làm việc, tiền lương trì trệ, chi phí sinh hoạt tăng cao, thay đổi thái độ đối với hôn nhân và bình đẳng giới cũng như tâm lý “vỡ mộng” gia tăng trong thế hệ trẻ.
Nhưng bất chấp các yếu tố kinh tế đang tác động, việc rót tiền nhằm cải thiện tỷ lên sinh vẫn tỏ ra không hiệu quả. Vào năm 2022, ông Yoon thừa nhận rằng hơn 200 tỷ USD đã được chi trong nỗ lực tăng dân số trong 16 năm qua.
Các sáng kiến như kéo dài thời gian nghỉ thai sản có lương, cung cấp phiếu tiền mặt cho những người mới làm cha mẹ và các chiến dịch xã hội khuyến khích nam giới đóng góp vào việc chăm sóc con cái và việc nhà, cho đến nay vẫn chưa thể đảo ngược xu hướng ngại sinh con.
Hàn Quốc chỉ ghi nhận tỷ lệ sinh là 0,72 con/phụ nữ vào năm 2023, trong khi tỷ lệ cần để duy trì dân số ổn định là 2,1. Ảnh: CNN
Thay vào đó, các chuyên gia và người dân đã chỉ ra một số vấn đề xã hội có nguồn gốc sâu xa hơn - ví dụ như sự kỳ thị đối với cha mẹ đơn thân, sự phân biệt đối xử với các mối quan hệ phi truyền thống và các rào cản đối với các cặp đồng giới.
Tại Nhật Bản, chính phủ cũng đã thử áp dụng chính sách tương tự để khuyến khích các cặp vợ chồng sinh con nhưng không có kết quả, khiến nhà lãnh đạo nước này phải hành động khẩn cấp trong những năm gần đây.
Vào tháng 1/2023, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cảnh báo Nhật Bản “đang trên bờ vực không thể duy trì các chức năng xã hội” do tỷ lệ sinh giảm, đồng thời công bố kế hoạch thành lập một cơ quan chính phủ mới để tập trung vào vấn đề này.
Theo trang web của cơ quan này, Cơ quan Trẻ em và Gia đình, được thành lập vài tháng sau đó – nhằm giải quyết một loạt vấn đề, từ cải thiện sức khỏe và phúc lợi của trẻ em đến hỗ trợ gia đình và cha mẹ.
Trang web cho biết những biện pháp, từ tăng cường dịch vụ chăm sóc trẻ em đến cung cấp nơi vui chơi và sinh hoạt cho trẻ em, nhằm mục đích “khắc phục tỷ lệ sinh giảm” và tạo ra một xã hội nơi mọi người “cảm thấy đầy hy vọng về việc kết hôn, sinh con và nuôi dạy chúng”.