Tôi xa quê trên bốn mươi năm. Do bận nhiều việc nên ít về chốn cũ.
Quê tôi giờ khác xưa nhiều quá. Nhà cửa khang trang, đường phố to rộng, phương tiện lưu thông đông đúc, nhà hàng khách sạn khá nhiều. Vậy mà có một nơi không mới, đó là chùa Phật chỉ cách thị trấn vài trăm mét, vẫn mái ngói rêu phong cũ kỹ, vẫn tiếng chuông chùa trầm mặc sớm chiều ngân nga siêu thoát dưới hàng cây sao, cây dương cổ kính hàng trăm tuổi.
Tuổi thơ chúng tôi gắn bó với chùa như chính ngôi nhà của mình. Vui lắm khi xúm xít sau chánh điện để làm diều muôn màu, muôn vẻ rồi chạy ù ù ra bãi đất trống sau chùa thả diều bay cao trong gió lộng. Nhóm khác thì đánh đáo, bắn cu li, nhảy lò cò dưới bóng mát hàng cây. Nhóm thì tụ tập học thêm bài dưới sự chỉ dẫn của các nhà sư và các chú tiểu lớn hơn chúng tôi vài tuổi. Có đói thì cứ ra sau bếp xin cơm chay mà dùng. Chúng tôi thì thường hay núp sau các cây cột chùa to đùng nhẵn bóng để xem các sư cụ tụng kinh hàng giờ hay tẩn mẩn nhìn ngắm những bức tượng tranh vẽ Phật uy nghi nơi chính điện và nhiều bức tranh viết đầy chữ Hán.
Ở chùa này xưa có rất nhiều chú tiểu ăn mặc giản dị, nói năng lễ độ, đi đứng khoan thai. Có cả sư cô thường kể cho chúng tôi nghe nhiều câu chuyện về lòng nhân ái của đức Phật từ bi, về kiếp luân hồi, về chuyện gieo gió gặp bão, về lòng hiếu thảo thông qua các truyện Tấm Cám, Thạch Sanh - Lý Thông, Mục Liên - Thanh Đề... làm chúng tôi nhớ mãi cho đến hôm nay.
Ngày lễ Tết, ngày lễ Phật Đản, ngôi chùa chật cứng người đến cúng bái, khói nhang cay cả mắt, lễ vật chất đầy các điện. Xong lễ, mọi người xuống phía sau dùng bữa cơm chay đạm bạc nhưng ấm cúng tình người trong tiếng chuông thong thả êm êm.
Chiều nay tôi đến chùa quê xưa để thắp mấy nén hương nhớ về nguồn cội. Cảnh cũ nhưng người đã khác rồi. Hàng sao nay đã cằn cỗi suy kiệt đến nao lòng. Đây cái sân đất để lũ trẻ bảy ba năm xưa bắn bi, đánh đáo vẫn còn nguyên vẹn. Đây những pho tượng Phật sáng ngời nhân đức với thế gian. Nghe nói hòa thượng trụ trì xưa viên tịch khá lâu. Không còn thấy sư cô kể chuyện năm nào. Vẫn mái ngói âm dương, vẫn sân chùa đỏ au lót bằng gạch Tàu, vẫn tiếng chuông chùa cổ trầm mặc suy ngẫm việc đời, việc đạo.
Tôi thấy mình chợt bé nhỏ vô cùng trước không gian trầm mặc uy linh của ngôi chùa cổ kính. Chợt nghĩ trong bộn bề cuộc sống hôm nay, người ta đua nhau làm giàu, đua nhau xây nhà cao tầng, nhà hàng, khách sạn ngất trời, chi những khoảng tiền khổng lồ cho những thú vui xa xỉ... Hình như họ đã quên rằng ở bất cứ đâu trên đất nước này vẫn có bóng dáng và linh hồn những ngôi chùa xưa đang tồn tại, đã và đang trở thành những chứng nhân của lịch sử cuộc đời.
Thương quá chùa quê.
Triệu Mỹ Ngọc