Sau hơn 10 năm quản lý, sử dụng lô đất rừng có diện tích 2,2 ha, cấp lần thứ nhất năm 1998, ổn định, không xảy ra tranh chấp, bỗng dưng năm 2010, gia đình bà Lê Thị Hải, ở phường Quyết Tiến (thành phố Lai Châu) bị gia đình ông Lê Như Trang kiện vì sử dụng cả thửa đất rừng hơn 12.000 m2 của nhà ông được UBND huyện Tam Đường (cũ) cấp năm 2002... Lúc này, tìm hiểu sâu về lô đất nhà mình và các hộ hàng xóm xung quanh, bà Hải mới phát hiện ra nhiều chuyện “vô lý”.
Sổ đỏ chồng sổ đỏ Bà Hải cho rằng, UBND huyện Tam Đường (cũ) đã làm trái luật khi cùng một mảnh đất rừng, năm 1998 đã cấp quyền sử dụng cho nhà bà, đến năm 2002 lại cấp cho người khác khi chưa hết thời hạn sử dụng, chưa có quyết định thu hồi đất hay thu hồi “sổ đỏ” mảnh đất đó; cũng như việc chính quyền địa phương đã cấp cho nhà bà và các hộ hàng xóm hai “sổ đỏ” đất rừng ở hai thời điểm khác nhau mà không có quyết định thu hồi đất và thu hồi “sổ đỏ” cấp lần một.
Gia đình bà Hải phản ánh vấn đề bức xúc với phóng viên. |
Hơn nữa, vào tháng 8/2011, Ban thường trực Hội Luật gia tỉnh Lai Châu tư vấn việc gia đình bà Hải được cấp “sổ đỏ” năm 1998 đến nay chưa có một quyết định nào của cơ quan có thẩm quyền thu hồi thì “sổ đỏ” này vẫn còn nguyên giá trị pháp lý. Việc gia đình ông Lê Như Trang được cấp “sổ đỏ” năm 2002, sau thời điểm đã cấp “sổ đỏ” cho gia đình bà Hải và có diện tích thực tế trùng vào diện tích đất đã cấp cho gia đình bà là trái pháp luật, vi phạm Luật Đất đai.
Nhiều lần, bà Hải đã làm đơn gửi UBND thành phố Lai Châu về việc này, mong chính quyền xem xét, trực tiếp giải quyết, nhưng chỉ được hướng dẫn sang tòa án. Khi tòa sơ thẩm giải quyết việc này, đã yêu cầu UBND thành phố Lai Châu xác định ranh giới, mốc giới các lô, thửa đất của nhà bà Hải, ông Trang. Bằng phương pháp mới, thiết bị xác định tọa độ GPS, UBND thành phố Lai Châu xác định hai lô đất cấp lần một năm 1998 của nhà bà Hải và ông Trang không trùng nhau, ranh giới rõ ràng.
Hai thửa đất cấp năm 2002 cho hai gia đình cũng không trùng nhau, ranh giới rõ ràng. Nhưng thửa đất cấp năm 2002 của gia đình ông Trang trùng lên lô đất cấp năm 1998 của bà Hải với diện tích hơn 1.300 m2. Hai “sổ đỏ” cấp năm 1998 và năm 2002 cho các hộ đều còn giá trị pháp lý như nhau. Trình tự, thủ tục giao, cấp đất hai thời điểm này cũng đều được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật.
Đất chồng lên đất Theo Nghị định 02 của Chính phủ, năm 1998, khi UBND huyện Phong Thổ (cũ) nay là thành phố Lai Châu, tỉnh Lai Châu, thực hiện giao nhận đất lâm nghiệp, các bên chủ yếu chỉ nhìn bằng mắt theo khe, suối, rồi vẽ bằng tay mô phỏng sơ đồ địa chính xác định vị trí, ranh giới đất. Đến năm 2002, theo Nghị định 163 của Chính phủ, UBND huyện Tam Đường (cũ) nay là thành phố Lai Châu, lại giao đất lâm nghiệp nhưng đã không ra quyết định thu hồi đất, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp năm 1998. Nên đến nay, trên địa bàn thành phố Lai Châu xảy ra tình trạng giữa đất thực tế người dân sử dụng không trùng khớp với sơ đồ địa chính, “sổ đỏ chồng lên sổ đỏ”, "đất chồng lên đất"… khiến phát sinh nhiều đơn, thư khiếu kiện lâu dài và vượt cấp. |
Bà Hải không nhất trí với kết quả xác định vị trí, ranh giới, mốc giới lô đất rừng gia đình bà được giao năm 1998. Vì thứ nhất cách xác định không giống như lúc bàn giao đất. Thứ hai, với các mốc giới mới xác định này thì vị trí lô đất cấp năm 1998 của gia đình bà thay đổi. Nhất là nó lại trùng vào đất của nhiều nhà hàng xóm, thậm chí đất của những nhà hàng xóm này còn được Nhà nước cấp trước năm 1998… Bà Hải thắc mắc việc này với lãnh đạo UBND thành phố Lai Châu thì được giải thích: "Tòa không bảo chúng tôi nói lên cái sai cái đúng, mà tòa chỉ yêu cầu xác định đúng mốc giới của 2 lô đất đã giao".
Đến tháng 8/2013, tại phiên tòa sơ thẩm, bà Hải nêu lại các thắc mắc này nhưng tòa cho rằng chỉ xử tranh chấp đất giữa nhà bà với nhà ông Trang. Trên cơ sở căn cứ UBND thành phố cung cấp, tòa sơ thẩm đã tuyên gia đình bà Hải phải trả lại đất cho gia đình ông Trang hơn 11.000 m2 và gia đình ông Trang trả cho gia đình bà Hải hơn 1.300 m2.
Bà Hải kháng cáo, với lý do: Thứ nhất, việc chính quyền cũ cấp “sổ đỏ” cho nhà ông Trang là trái pháp luật. Thứ hai, năm 1998, khi giao đất, cán bộ kiểm lâm huyện chỉ tay vị trí đất nhà bà, bao gồm toàn bộ mảnh đất nhà ông Trang được cấp năm 2002. Theo mốc giới mới UBND thành phố xác định lô đất nhà bà được giao năm 1998 thì vị trí lô đất thay đổi và trùng lên đất nhiều nhà hàng xóm… Nhưng đến tháng 3/2014, tòa phúc thẩm cũng cho rằng chỉ xử tranh chấp đất giữa nhà bà Hải với nhà ông Trang, nên tòa tuyên y án và hướng dẫn gia đình bà Hải việc xác định, bàn giao vị trí, tọa độ, mốc giới lô đất gia đình bà được cấp năm 1998 thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND thành phố Lai Châu.
Đành ngậm ngùi “chấp nhận” phán quyết của tòa án, bà Hải quay về làm đơn đề nghị chính quyền thành phố Lai Châu xem xét, xác định, bàn giao thực địa mốc giới, vị trí lô đất mà nhà bà được cấp năm 1998.
Bài và ảnh: Nguyễn Công Hải
Bài cuối: Càng gỡ, càng rối