Giải phóng mặt bằng chậm là nguyên nhân cơ bản khiến các công trình xây dựng trên cả nước chậm tiến độ. Vấn đề này tiếp tục được tái khẳng định tại Hội thảo “Thời gian thực hiện dự án đầu tư xây dựng ở Việt Nam – thực trạng và giải pháp”, do Tổng hội Xây dựng Việt Nam tổ chức sáng 15/12, tại Hà Nội.
Theo ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, hàng chục nghìn dự án đã và đang triển khai hầu hết đều bị kéo dài, không đạt tiến độ đề ra, nhất là các dự án sử dụng vốn nhà nước, làm giảm hiệu quả đầu tư. Về thời gian giải phóng mặt bằng (GPMB) cho các công trình xây dựng, bình quân mất 20 tháng. Nhiều công trình kéo dài 5 – 7 năm, thậm chí hàng chục năm.
Cục quản lý Xây dựng và chất lượng công trình giao thông, Bộ GTVT phản ánh, mỗi năm, ngành đưa vào khai thác hàng ngàn km đường bộ, hàng trăm cầu đường bộ, đường sắt, cùng các cảng biển, cảng hàng không… giá trị xây lắp 30 – 40 nghìn tỉ đồng/năm. Tuy nhiên, phần lớn các công trình xây dựng của ngành đều bị chậm tiến độ vì không được giao mặt bằng đúng thời gian. Các vướng mắc, khiếu nại của người dân liên quan đến GPMB như giá đền bù, phương thức đền bù không rõ ràng, không được giải quyết dứt điểm, gây cản trở đến quá trình thi công.
Nguyên nhân khiến GPMB chậm là do cơ chế, chính sách quy định về đền bù, liên quan trực tiếp đến quyền lợi, đời sống người dân bất cập như giá đền bù thấp, thiếu nhất quán và không phù hợp; nơi ở và điều kiện tái định cư cho người bị thu hồi đất “không bằng và không tốt hơn nơi ở cũ”. Đặc biệt là tình trạng cơ sở hạ tầng không đồng bộ, nhà tái định cư chất lượng kém và nhanh xuống cấp. Tỉ lệ nhà tái định chuyển cho chủ khác chiếm 50 – 70% căn hộ.
Ông Phạm Văn Khương, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch đầu tư Hà Nội cho biết, trong 118 dự án của Hà Nội bị chậm tiến độ có tới 69 dự án là do không giải phóng được mặt bằng. Công tác GPMB chậm là tồn tại nhiều năm nhưng không thể khắc phục.
Theo các chuyên gia tại hội thảo, Nhà nước cần nghiên cứu thay đổi sang phương thức đền bù theo giá thị trường, khi khoản đền bù đủ để người dân lựa chọn nơi ở mới phù hợp với khả năng tài chính, sinh hoạt và môi trường sống mặt bằng sẽ được giải phóng nhanh, công trình được triển khai đúng tiến độ sẽ sớm phát huy hiệu quả.
Bảo Lâm