Nhiều năm qua, người dân hai thôn Bồ Mưng, xã Điện Thắng Bắc và thôn Tứ Câu, xã Điện Ngọc, huyện Điện Bàn (Quảng Nam) hết sức khốn đốn trước tình trạng khai thác cát trái phép gây sụt lún, sạt lở đoạn bờ sông Tứ Câu nằm giáp ranh giữa hai thôn. Mặc dù người dân hai thôn đã nhiều lần kiến nghị lên các cấp chính quyền nhưng sự việc vẫn chưa được giải quyết.
Cát tặc tung hoành
Khoảng một giờ sáng, có mặt tại đoạn sông Tứ Câu chảy qua hai thôn Bồ Mưng và Tứ Câu, chúng tôi nhận thấy có hàng chục chiếc ghe máy với hệ thống vòi rồng ngang nhiên nạo vét cát dưới sông. Trên bờ, những chiếc xe cần cẩu chờ sẵn, thực thi vận chuyển cát đến những xe tải lớn đang đứng bên cạnh. Theo ước tính sơ bộ, trên đoạn sông này có khoảng 10 bến khai thác cát một cách công khai.
Những chiếc ghe máy, xe cần cẩu khai thác, vận chuyển cát ngày càng lộng hành khiến bờ sông sạt lở. |
Những người dân nơi đây cho biết, vấn nạn khai thác cát tại địa phương đã xuất hiện khoảng 10 năm trước với quy mô nhỏ lẻ, thế nhưng thời gian gần đây, cát tặc trở nên lộng hành hơn bất chấp sự ngăn cản của người dân và chính quyền địa phương.
Dẫn chúng tôi ra đoạn sông đang oằn mình trong sự tham lam và nhẫn tâm của những tên "sa tặc", anh Huỳnh Phước Thành, một người dân địa phương lắc đầu ngao ngán. Đã biết bao đêm, suốt 10 năm qua, anh và nhiều người dân hàng đêm phải nghe tiếng động cơ ầm ầm hút cát sông mà không thể làm gì được. Tác hại do việc khai thác cát là vô cùng lớn, nhưng bà con vẫn chỉ biết im lặng, vì thấp cổ kêu không thấu trời.
Anh Thành cho biết: “Khuya nằm ngủ nghe tiếng máy nổ ầm ầm mà thấy bực lắm. Tối khuya bà con ở đây đổ ra bờ sông yêu cầu dừng việc khai thác nhưng chúng vẫn phớt lờ. Cũng vì cát bị hút đến cạn kiệt khiến nước sông ở đây nhiễm mặn, canh tác của nông dân vì thế cũng bị ảnh hưởng, vụ hè thu vừa rồi dân ở đây gần như mất trắng bởi lúa không thể phát triển nổi trong môi trường nước nhiễm mặn”.
Để tránh bị phát hiện, ban ngày những chiếc ghe máy này chỉ thực hiện việc khai thác cát gần bờ với số lượng nhỏ. Chúng chỉ thực sự hoạt động vào thời gian từ 1 - 4 giờ sáng vì khi đó lực lượng công an xã và người dân khó phục bắt. Điều dễ nhận thấy ở những bến khai thác cát này đó là sau một đêm lại xuất hiện những đống cát cao ngất ngưởng đồng thời đôi bờ sông cứ theo đó bị bào mòn, sạt lở.
Cơ quan chức năng ở đâu?
Trưởng thôn thôn Tứ Câu, Huỳnh Thuận, tỏ ra bức xúc: “Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị lên xã để cấp trên giải quyết, nhưng vẫn chưa thấy ai vào cuộc. Nghe đâu, nhiều lần chính quyền xã cũng đã yêu cầu các đơn vị khai thác dừng việc hút cát dưới lòng sông, nhưng thực hư vẫn chưa thấy kết quả.
Cách đây một năm xã đã cho mời ba chủ ghe gồm: Hai ghe máy của bà Nguyễn Thị Tín và hai ghe máy hợp đồng khai thác chung của ông Nguyễn Viết Chiến và Võ Văn Mười về UBND xã để xử phạt hành chính. Sau đó phòng tài nguyên môi trường huyện cũng cử người về triệu tập các chủ ghe nói trên để xử lý. Nhưng tình trạng khai thác cát thì vẫn không thay đổi".
Ông Huỳnh Thuận, Trưởng thôn Tứ Câu chua xót chứng kiến nạn “cát tặc” thường xuyên khai thác. |
Dẫn chúng tôi ra một điểm khai thác cát thuộc vào dạng nhiều nhất trên sông, bà Lê Thị Tươi thôn Tứ Câu cho hay: Bọn khai thác cát ở đây đã lâu, chính quyền cấp trên còn không giải quyết dứt điểm được, thì vài ba người ở thôn, xã nhằm nhò gì.
Người dân bức xúc, kiến nghị và làm đơn gửi các nơi nhưng hồi âm thì chẳng thấy đâu. Thậm chí, họ còn bị một số "đầu gấu" vào nhà dọa nạt, trấn áp. Bà Tươi ngao ngán nhìn xuống dòng nước, rồi vội vã đi khi thấy hai người thanh niên vừa dừng xe máy, đeo kính đen, đang bước lại chỗ chúng tôi đứng...
Một số hộ dân giấu tên ở thôn Bồ Mưng thì cho biết: Vì đoạn sông này nằm ranh giới giữa hai thôn Bồ Mưng và Tứ Câu nên "cha chung không ai khóc". Tình trạng này dễ hiểu hơn khi đây là khu vực ranh giới giữa huyện Điện Bàn (Quảng Nam) và huyện Hòa Vang (thành phố Đà Nẵng).
Chỉ có người dân là khổ trước những kẻ khai thác cát ngày càng lộng hành và có dấu hiệu sự tiếp tay của chính quyền các cấp... Kiến nghị của người dân thì ngày một nhiều, nhưng nói nhiều thì sợ "vạ miệng”. Bọn cát tặc thì ngang nhiên coi lòng sông như của nhà mình.
Tình hình khai thác cát tại sông Tứ Câu đang diễn biến rất phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống kinh tế, môi trường cũng như sức khỏe của người dân địa phương.
Điều lo lắng và hoài nghi của người dân là tại sao các cơ quan chức năng vẫn chưa xử lý và không có động thái gì quyết liệt. Chính vì thế, sự hoài nghi về một sự cấu kết nào đó ngày càng lớn hơn trong lòng người dân...
Bài và ảnh: Thành Giang - C. Tam