Các lệnh trừng phạt đang có tác động lớn đến nền kinh tế Belarus. Ảnh: Emerging-europe.com
Mạng tin Trung và Đông Âu IntelliNews ngày 8/5 dẫn nhận định của Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Minsk (BEROC), bà Kateryna Bornukova, cho rằng các lệnh trừng phạt của phương Tây áp đặt lên Belarus và Nga trong hai tháng qua sẽ ảnh hưởng nặng nề hơn đến Minsk so với Moskva, vì nhu cầu nước ngoài đối với các sản phẩm trung gian của Belarus không cao bằng nhu cầu đối với các nguyên liệu thô của Nga.
Theo bà Bornukova, chính quyền Belarus có thể sẽ làm tình hình trở nên tồi tệ hơn vì nước này có lịch sử ứng phó với các thách thức kinh tế trong quá khứ là tăng cường sự kiểm soát của nhà nước đối với nền kinh tế nhiều hơn là tự do hóa.
Bà Bornukova lưu ý, nguy cơ của cuộc khủng hoảng kinh tế hiện tại của Belarus là “chưa từng có” không phải chủ yếu do biến động của tỷ giá hối đoái và lạm phát cao mà thay vào đó là do nước này thực sự mất thị trường xuất khẩu, dẫn đến các vấn đề về tài chính.
Do đó, nhiều công ty Belarus sẽ gặp khó khăn trong việc trả nợ cho các chủ nợ nước ngoài và trong nước trong tương lai gần, mặc dù chính quyền Belarus nhận thức được điều này. Trong cuộc họp báo vào cuối tuần qua (6/5), Bộ trưởng Kinh tế Belarus Aleksandr Chervyakov thông báo mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng của các biện pháp trừng phạt từ phương Tây đối với nền kinh tế Belarus càng rõ ràng hơn.
Vấn đề xuất khẩu của Belarus
Các sản phẩm cơ khí, thực phẩm, dầu mỏ và phân bón chiếm từ 25-30% mặt hàng xuất khẩu toàn cầu của Belarus. Nhưng kể từ đầu tháng 4/2022, hai nhà máy lọc dầu của Belarus đã giảm gần một nửa quy trình xử lý do các lệnh trừng phạt và hiện chủ yếu lọc dầu cho thị trường nội địa.
Trong khi đó, Belarus đang phải đối mặt với những vấn đề lớn trong việc tiếp cận thị trường phân bón kali ở Brazil, Ấn Độ, EU và có thể cả ở Trung Quốc do các lệnh trừng phạt của phương Tây. Ba trong số năm mỏ của nhà sản xuất kali lớn nhất Belarus Belaruskali được cho là sẽ đóng cửa, và công ty thậm chí phải vay nợ để trả lương cho công nhân.
Hơn nữa, trong dự báo mới nhất của mình, Fitch Ratings đánh giá khả năng kết nối giữa hai nền kinh tế Belarus và Nga sẽ giảm 8% trong năm nay do hoạt động kinh tế nói chung giảm mạnh.
Trong quý 1/2022, GDP của Belarus giảm 0,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Không có thị trường xuất khẩu mạnh ở Nga và không có khả năng tiếp cận các thị trường nước ngoài khác do các lệnh trừng phạt, sự sụt giảm GDP này không phải là dấu hiệu tốt cho khả năng của Belarus đạt được mức tăng trưởng cao đáng ngạc nhiên của năm ngoái là 2,3%, khi họ tận dụng lợi thế của giá hàng hóa cao trên thị trường toàn cầu.
Thay vào đó, dự đoán mới nhất của Fitch về việc Belarus giảm 5% GDP năm 2022 có vẻ khả thi hơn.
Như nhận định của bà Bornukova, sự ổn định tài chính vĩ mô của Belarus thực sự đang đối mặt với một kịch bản “chưa từng có” hiện nay. Giải pháp của Chính phủ Belarus cho vấn đề này là kiểm soát tài chính chặt chẽ hơn đối với cả khu vực nhà nước và tư nhân, đồng thời tăng cường trao đổi kinh tế với Nga. Tuy nhiên, điều này sẽ làm tăng chi tiêu của chính phủ nhằm duy trì các doanh nghiệp kém cạnh tranh. Trong khi đó, việc tăng khả năng tiếp xúc với thị trường Nga sẽ gặp thách thức do ngày càng biến động và không an toàn, điều mà Fitch Ratings dự đoán sẽ bị thu hẹp lại.
Tuần trước, Nga đã gia hạn thanh toán cho Belarus một năm đối với khoản vay hơn 1 tỷ USD. Tuy nhiên, cả bà Bornukova và Fitch Ratings đều không chắc chắn về khả năng Nga có thể hỗ trợ tài chính nhiều hơn cho Belarus trong thời gian còn lại của năm 2022 và đặc biệt là vào năm 2023.
Mặc dù Belarus có thể thực hiện các khoản thanh toán năm nay đối với nợ nhà nước của mình, nhưng triển vọng tăng trưởng hạn chế của Belarus, vị thế dự trữ quốc tế yếu và không có khả năng tăng cường nguồn thu ngoại tệ thông qua xuất khẩu sẽ khiến Minsk khó đáp ứng các khoản thanh toán bằng trái phiếu ngoại tệ năm 2023.