Sản xuất chế biến cá hộp xuất khẩu tại nhà máy thực phẩm đóng hộp KTC, Công ty cổ phần thương mại Kiên Giang. Ảnh minh họa: Lê Huy Hải/TTXVN
Phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi nhanh với TS. Lê Quang Minh (Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội) xoay quanh vấn đề này.
Ông có nhận xét thế nào về mức thuế đối ứng với hàng hóa Việt Nam khi vào thị trường Mỹ được giảm từ 46% xuống còn 20%?
Việc Mỹ giảm mức thuế đối ứng cho hàng hóa Việt Nam từ 46% xuống còn 20% là một kết quả tích cực của các nỗ lực đàm phán giữa hai chính phủ. Mức thuế 20% được xem là "tương đối phù hợp" trong bối cảnh Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu hàng đầu vào Mỹ tại khu vực Đông Nam Á và có thâm hụt thương mại lớn.
Đây vừa là thách thức nhưng cũng là động lực để Việt Nam tiếp tục cải cách và nâng cao năng lực cạnh tranh. Theo sắc lệnh được chính quyền Mỹ công bố, mức thuế 20% được áp dụng cho Việt Nam sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 7/8, đồng thời với việc áp thuế cho các nước. Tuy nhiên với hàng hóa đã được xếp lên tàu, đang trên hành trình và được thông quan trước 12h01 ngày 5/10/2025 vẫn được áp dụng mức thuế cũ của Sắc lệnh 14257.
Mức thuế 20% liệu có ảnh hưởng tới lợi thế cạnh tranh của Việt Nam không thưa ông?
Mức thuế 20% của Việt Nam cao hơn một chút so với một số nước trong khu vực ASEAN như Thái Lan, Campuchia, Indonesia, Malaysia, và Philippines (đều ở mức 19%). Điều này có thể làm giảm nhẹ lợi thế cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam so với các đối thủ trực tiếp này.
Tuy nhiên phải đặt trong bối cảnh Việt Nam là quốc gia xuất khẩu sang Mỹ hàng đầu Đông Nam Á, năm 2024, Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ 136 tỷ USD, nhập khẩu 13 tỷ USD, tức xuất siêu gấp 10,5 lần. Trong khi đó, Thái Lan xuất siêu chỉ 3,5 lần, Indonesia 2,8 lần, Philippines 1,6 lần và Campuchia - dù xuất siêu tới 43 lần - nhưng quy mô chỉ bằng 1/10 Việt Nam.
Đáng chú ý, khả quan là mức thuế này vẫn thấp hơn đáng kể so với các đối thủ cạnh tranh lớn khác như Ấn Độ (25%), Canada (35%), và đặc biệt là Trung Quốc (50%). Điều này cho thấy Việt Nam vẫn là một đối tác quan trọng của Hoa Kỳ và có vị thế tương đối tốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Mức chênh lệch không quá lớn với các nước láng giềng được cho là sẽ không tạo ra tác động lớn đến việc dịch chuyển đầu tư.
Giải pháp ứng phó và những việc cần chuẩn bị tiếp theo với các bộ ngành, doanh nghiệp là gì, thưa ông?
Từ những kết quả đã đạt được, các bộ, ngành cần tiếp tục đàm phán, kiên trì đối thoại với phía Mỹ để tìm kiếm khả năng giảm thêm mức thuế, có thể cho từng ngành hàng cụ thể, nhằm tạo một môi trường thương mại công bằng và cùng có lợi.
Thông tin về đàm phán thương mại đối ứng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, Bộ Công Thương cũng đã cho biết, trong thời gian tới, hai bên sẽ tiếp tục thảo luận và triển khai các công việc tiếp theo hướng đến hoàn thành thỏa thuận về thương mại đối ứng trên nguyên tắc cởi mở, xây dựng, bình đẳng, tôn trọng độc lập, tự chủ, thể chế chính trị, cùng có lợi và cân nhắc tới trình độ phát triển của nhau. Hai bên cũng sẽ nỗ lực thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư ổn định, hài hòa lợi ích, tương xứng với mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ.
Đồng thời, chúng ta cần tiếp tục cải cách, minh bạch hóa thị trường, đặc biệt là trong các quy định về xuất xứ hàng hóa để chống gian lận thương mại và chuyển tải bất hợp pháp, vốn là một trong những quan ngại của phía Mỹ; cung cấp thông tin, hướng dẫn và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.
Phía doanh nghiệp cần nâng cao năng lực nội tại, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), tăng tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm, và xây dựng thương hiệu riêng để nâng cao giá trị gia tăng và giảm sự phụ thuộc vào gia công, thoát khỏi vị thế “công xưởng gia công” như trước. Các doanh nghiệp cũng cần chủ động đàm phán với các đối tác nhập khẩu tại Mỹ để chia sẻ gánh nặng thuế quan; Rà soát và cắt giảm các chi phí sản xuất, vận hành không cần thiết để bù đắp phần lợi nhuận bị ảnh hưởng để tối ưu hóa chi phí; đa dạng hóa thị trường, chủ động tìm kiếm và mở rộng các thị trường xuất khẩu mới để giảm thiểu rủi ro khi quá phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.
Trân trọng cảm ơn ông.