Đây là đánh giá của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp, tại buổi tọa đàm về mô hình sắp xếp, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức ở Hà Nội, ngày 21/8.
Quang cảnh buổi tọa đàm. Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN
Đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Phương án tổng thể đối với 40 địa phương, đơn vị và 256 công ty nông, lâm nghiệp (bao gồm cả 8 công ty thuộc Bộ Quốc phòng, 4 công ty của tổ chức chính trị - xã hội) theo 6 mô hình sắp xếp. Phương án tổng thể thành phố Hà Nội chưa được phê duyệt, do địa phương đề nghị thay đổi mô hình sắp xếp.
Các công ty đã hoàn thành sắp xếp chuyển sang hoạt động theo mô hình mới là 160 công ty, đạt 62,5%. Bao gồm: mô hình công ty TNHH một thành viên 100% vốn nhà nước thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh 19 công ty, đạt 90,48%; mô hình công ty TNHH một thành viên 100% vốn Nhà nước thực hiện nhiệm vụ sản xuất cung ứng sản phẩm dịch vụ công ích 59 công ty, đạt 98,33%; công ty cổ phần 49 công ty, đạt 48,04%; công ty TNHH hai thành viên 15 công ty, đạt 38,46%; chuyển thành Ban quản lý rừng 5 công ty, đạt 100%; giải thể 13 công ty, đạt 46,43%.
Các công ty đang thực hiện, dự kiến hoàn thành sắp xếp trong năm 2019 chuyển sang hoạt động theo quy định pháp luật theo mô hình mới là 69 công ty, bằng 29,95% tổng số công ty phải sắp xếp theo phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ. Đến 30/6/2019, cả nước còn 27 công ty chưa thực hiện hiện sắp xếp, chiếm 10,54% tổng số công ty phải sắp xếp theo phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ.
Theo Thứ trưởng thường trực Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Công Tuấn, kết quả ban đầu quan trọng tạo sự chuyển biến mới về quản lý các công ty nông, lâm nghiệp theo cơ chế thị trường.
Nhiều địa phương, doanh nghiệp thực hiện đạt kết quả tốt như: Lào Cai, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Khánh Hòa, Bình Định, Kiên Giang, Quảng Nam, Kon Tum, Long An, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Tổng công ty Lâm nghiệp Việt Nam.
Tuy nhiên, một số địa phương, đơn vị xây dựng phương án tổng thể chưa rà soát toàn diện, nên sau khi phương án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tiếp tục đề nghị điều chỉnh mô hình sắp xếp làm chậm tiến độ như: Quảng Ninh, Nghệ An, Cà Mau, Hà Nội, Tổng công ty Cà phê Việt Nam.
Việc sắp xếp các công ty nông, lâm nghiệp còn chậm, đặc biệt là đối với sắp xếp theo mô hình thành lập công ty TNHH hai thành viên trở lên như: Bà Rịa - Vũng Tàu, Tuyên Quang, Hòa Bình, Bình Thuận, Bắc Giang, Tổng công ty Cà phê Việt Nam và giải thể như: Yên Bái, Quảng Ngãi, Tổng công ty Cà phê Việt Nam…
Từ thực tế của địa phương, ông Đỗ Đức Duy, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái cho biết, nếu nhà nước không nắm cổ phần chi phối thì không chọn được nhà đầu tư chiến lược theo Nghị định 126/2017/NĐ-CP về chuyển doanh nghiệp nhà nước và công ty TNHH một thành viên do doanh nghiệp nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần. Bên cạnh đó, việc xử lý tồn tại sau cổ phần hóa rất khó. Bởi, nếu nhà nước không được chọn nhà đầu tư chiến lược thì rất khó thay đổi được phương án sản xuất kinh doanh. Còn nếu nhà nước nắm trên 51% sẽ lựa chọn được nhà đầu tư chiến lược, nhưng nhà đầu tư lại không mặn mà.
Ông Đỗ Đức Duy kiến nghị, Chính phủ cần nghiên cứu sửa đổi Nghị định 126/2017/NĐ-CP theo hướng cho phép chọn nhà đầu tư chiến lược cả trong trường hợp nhà nước không nắm cổ phần chi phối. Đây là phương án khả thi hơn cả. Hoặc Chính phủ ban hành một nghị quyết chuyên đề để tháo gỡ vấn đề này.
“Trường hợp nhà nước chỉ được phép chọn nhà đầu tư chiến lược khi nắm giữ trên 51% vốn điều lệ, Chính phủ cần có cơ chế, chính sách để bổ sung vốn nhà nước”, ông Đỗ Đức Duy nói.
Lý giải việc đề nghị điều chỉnh mô hình sắp xếp, ông Đặng Huy Hậu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, tỉnh sở hữu đất rừng nhiều, nhưng dưới đất rừng có nhiều khoáng sản. Do đó, tỉnh hướng đến phương án thành lập công ty TNHH hai thành viên trở lên. Tuy nhiên, với mô hình này, tỉnh lại gặp khó khăn trong lựa chọn thành viên thứ hai. Nghị định 118/2014/NĐ-CP sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp quy định còn chung chung, nên tỉnh gặp nhiều khó khăn trong triển khai. Tỉnh Quảng Ninh đề nghị Chính phủ cần có hướng dẫn chi tiết để các địa phương cả nước áp dụng.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp phát biểu chỉ đạo. Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN
Phát biểu tại buổi tọa đàm, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thời gian tới trong quá trình thực hiện, đánh giá kỹ hơn 4 thành tố quan trọng trong quá trình này là sắp xếp, đổi mới, phát triển, sản xuất hiệu quả.
“Sắp xếp chỉ là giai đoạn đầu, vấn đề là sẽ đổi mới, phát triển và hiệu quả cuối cùng đạt được là điều quan trọng”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Phó Thủ tướng gợi ý một số vấn đề các bộ, ngành, địa phương trong thời gian tới cần rà soát, nghiên cứu kỹ để tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình sắp xếp như phá sản đối với công ty lâm nghiệp. Nếu không cho phá sản thì cần nghiên cứu cơ chế tài chính đặc thù để xử lý tắc nghẽn khi giải thể. Với trường hợp cổ phần hóa, quy định trường hợp nào nhà nước nên nắm giữ chủ yếu vốn cổ phần, trường hợp nào có thể bán hết và trường hợp nào cần giữ đủ để có quyền phủ quyết cần tính toán kỹ. Vấn đề này sẽ dành quyền ưu tiên cho các địa phương đề xuất.