Phó Thống đốc khẳng định: Mong muốn về giảm lãi suất của doanh nghiệp là chính đáng, ngành Ngân hàng cũng không muốn lãi suất huy động và cho vay cao, song Việt Nam còn phải tính tới sự ổn định vĩ mô, tỷ giá… tựu trung là ổn định hệ thống ngân hàng.
Phối hợp chặt chẽ chính sách tiền tệ, tài khoá
Theo các diễn giả, trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến số bất định, nội tại nền kinh tế cũng đang đối mặt với nhiều bài toán khó khăn trên nhiều lĩnh vực, như chậm giải ngân đầu tư công, vướng mắc pháp lý và sự suy yếu của thị trường bất động sản, áp lực điều chỉnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Phó Thống đốc NHNN Việt Nam Phạm Thanh Hà nhấn mạnh: Bối cảnh vĩ mô năm 2022 và những tháng đầu năm 2023 biến động nhanh và mạnh nhất trong nhiều thập kỷ, vượt khỏi mọi dự đoán trước đó. Từ suy thoái sâu trong đại dịch COVID-19, kinh tế toàn cầu nhanh chóng chuyển trạng thái thành lạm phát cao kỷ lục, lên mức hơn 8% tại Mỹ và hơn 10% tại châu Âu, hơn 80 quốc gia lạm phát từ 2 con số trở lên trong năm 2022. Lạm phát tăng cao nên xu hướng thắt chặt tiền tệ là không tránh khỏi. Cục Dự trữ Liên bang (Fed) tăng lãi suất với tần suất và mức độ nhanh nhất trong lịch sử, tăng 5% chỉ trong 14 tháng.
Diễn đàn Toàn cảnh Ngân hàng năm 2023 với chủ đề "Điều hành chính sách tiền tệ trước biến số kinh tế toàn cầu".
Thị trường quốc tế biến động mạnh, từ tiền tệ với đồng USD có thời điểm tăng giá lên mức kỷ lục trong 20 năm, đến cổ phiếu, trái phiếu và lưu chuyển dòng vốn toàn cầu. Xu hướng tăng lãi suất, bán can thiệp ngoại tệ diễn ra tại nhiều nước mới nổi và đang phát triển nhằm bảo vệ đồng nội tệ trước áp lực mất giá quá mạnh, kiềm chế lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Những tháng đầu năm 2023, nhiều quốc gia đối mặt với rủi ro suy thoái kinh tế kèm lạm phát cao, thương mại toàn cầu giảm, khủng hoảng tại một số ngân hàng ở Mỹ, châu Âu tiếp tục đặt ra thách thức cho điều hành chính sách tiền tệ trên toàn thế giới.
“Trong bối cảnh môi trường quốc tế biến động phức tạp, khó lường, là một nền kinh tế nhỏ có độ mở rất lớn như Việt Nam, nội tại còn nhiều khó khăn thách thức, công tác điều hành chính sách tiền tệ, nhất là điều hành lãi suất, tỷ giá, tín dụng gặp rất nhiều khó khăn để xử lý hài hòa nhiều mục tiêu mâu thuẫn nhau”, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà nhấn mạnh.
Làm sao để vừa hỗ trợ kinh tế phục hồi sau đại dịch mà vẫn bảo đảm kiểm soát lạm phát trong bối cảnh giá cả, lạm phát toàn cầu tăng cao, vừa giảm áp lực mất giá mạnh của đồng Việt Nam mà vẫn phải giữ ổn định mặt bằng lãi suất, vừa bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng trong khi vẫn phải bảo đảm nhu cầu tín dụng cho nền kinh tế, đồng thời triển khai các giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho khách hàng vay vốn. Đó là những vấn đề khiến các chuyên gia tài chính rất trăn trở.
Theo Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà, nhiệm vụ đặt ra hết sức thách thức nhưng được sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ngành ngân hàng đã chủ động, linh hoạt, thích ứng nhanh với tình hình trong điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng, phối hợp chặt chẽ các bộ, ngành để chung tay, góp sức, đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp, người dân khắc phục các khó khăn, đạt được các mục tiêu vĩ mô đặt ra.
“Cần phối hợp chặt chẽ hơn chính sách tiền tệ, chính sách tài khoá, cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh, cải cách hành chính. Cụ thể, chính sách tiền tệ cần đa mục tiêu hơn, thêm trọng tâm ổn định tiền tệ - tài chính. Chuyển trạng thái từ chặt chẽ, thận trọng... sang ‘nới lỏng thận trọng, hỗ trợ tăng trưởng’. Giảm lãi suất, tăng khả năng tiếp cận vốn, chính sách cơ cấu lại nợ. Hỗ trợ thanh khoản, đẩy mạnh cơ cấu lại các tổ chức tín dụng... ”, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV đề xuất.
Ngoài ra, đối với chính sách tài khoá, tiếp tục là chủ lực, nới lỏng, có trọng tâm, trọng điểm; tiếp tục chính sách giãn hoãn, giảm thuế, phí (Nghị định 12/NĐ-CP ngày 14/4/2023, giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT); đẩy nhanh hoàn thuế VAT; phối hợp đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, Chương trình phục hồi 2022 - 2023. “Dư địa của chính sách tài khoá vẫn còn”, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV nhấn mạnh.
Bà Dương Thị Thanh Bình, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ NHNN.
Theo bà Dương Thị Thanh Bình - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN), năm nay, khi các áp lực bên ngoài đã dịu hơn, ngân hàng Trung ương các nước và Fed giảm dần biên độ và cường độ tăng lãi suất, chỉ số USD Index cũng ở mức 101%, thấp hơn 11% so với tháng 11 và 12/2022. Cung cầu tiền tệ trong nước được cải thiện, thêm vào đó là các giải pháp điều hành thì tỷ giá đã ổn định, thị trường thông suốt. Ngoài ra, NHNN cũng mua lượng lớn ngoại tệ để tăng dự trữ ngoại hối
Nới lỏng chính sách tiền tệ
Các đại biểu tham gia thảo luận.
Một số chuyên gia kinh tế dự báo: Xu hướng tăng lãi suất sẽ dừng lại. Cụ thể, Mỹ và châu Âu có thể sẽ giữ nguyên mức lãi suất hiện tại từ nay đến cuối năm 2023. Các nước châu Á có thể cùng lắm sẽ chỉ tăng thêm 1 lần lãi suất nữa, sau đó lãi suất sẽ vào giai đoạn đi ngang và có thể giảm dần từ năm 2024.
“Đây là thời điểm thích hợp để NHNN tiếp tục giảm lãi suất, nới lỏng chính sách tiền tệ hỗ trợ cho tăng trưởng. Tuy nhiên, trạng thái ‘tiền rẻ’ ngập tràn sẽ không còn như trước, bởi bức tranh về nền kinh tế toàn cầu đã thay đổi sau giai đoạn chống COVID-19”, TS Cấn Văn Lực cho biết. Chuyên gia này dự báo: Từ giờ đến cuối năm Fed sẽ không tăng lãi suất nữa sau 10 lần tăng lãi suất nhanh lên mức kỷ lục kể từ năm 2007. Còn Ngân hàng Trung ương châu Âu cùng lắm chỉ có 1 lần tăng lãi suất nữa, như vậy lãi suất sẽ đi ngang đến cuối năm 2023. Nếu tình hình kinh tế của Mỹ, của thế giới xấu đi thì khả năng họ bắt đầu đảo chiều lãi suất vào đầu năm tới. Đó là tín hiệu tích cực đối với kinh tế Việt Nam.
Còn các ngân hàng Trung ương ở châu Á khả năng có thể có 1 lần tăng lãi suất nữa rồi cũng sẽ đi ngang. Việt Nam đã đi trước một bước khi đã giảm lãi suất điều hành về mức 5,5% trong tháng 3 vừa qua và thị trường hy vọng NHNN sẽ tiếp tục giảm lãi suất điều hành về mức 4% đến trong năm 2025. Đây là mức tương đối thấp so với trước đại dịch COVID-19.
Đề cập tới tỷ giá, TS Cấn Văn Lực cho rằng, biến động của tỷ giá USD/VND ở mức trên 3% là chấp nhận được. Dự báo năm 2023, khi Mỹ không tăng lãi suất nữa, kinh tế Mỹ tăng trưởng thấp hơn, USD mất giá và các đồng tiền khác sẽ tăng giá trở lại, trong đó có VNĐ. Từ đầu năm đến nay, VNĐ đã tăng giá 0,7 - 0,8% so với USD. TS Cấn Văn Lực dự báo tỷ giá cơ bản cả năm 2023 sẽ ổn định, VNĐ nếu có mất giá thì chỉ khoảng 0,5 - 1%.
"Thời gian tới, NHNN điều hành tỷ giá phù hợp với điều kiện thị trường, can thiệp thị trường khi cần thiết, phối hợp đồng bộ các biện pháp và công cụ chính sách tiền tệ để bình ổn thị trường ngoại tệ, góp phần kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Tiếp tục điều hành tăng trưởng tín dụng theo chỉ tiêu định hướng 14 - 15% cả năm 2023; chỉ đạo tổ chức tín dụng hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ, kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng", Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà cho biết.
Cần sớm có kịch bản riêng để mọi việc không trở nên xấu đi
TS Võ Trí Thành cho rằng: Việt Nam cần sớm có kịch bản riêng để mọi việc không trở nên xấu đi, bên cạnh việc thúc đẩy tiêu dùng nội địa, đầu tư công, tạo công ăn việc làm, bơm vốn trong nền kinh tế. Nội tại nền kinh tế đang đối mặt với nhiều bài toán khó khăn trên nhiều lĩnh vực, như chậm giải ngân đầu tư công, vướng mắc pháp lý và sự suy yếu của thị trường bất động sản, áp lực điều chỉnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp…
Do đó, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các Bộ, ban, ngành, địa phương, cùng tham gia xây dựng gói giải pháp chung tổng thể, nhằm tăng cường tính liên kết giữa các chính sách nói chung và giúp gia tăng hiệu quả chính sách tiền tệ nói riêng. Bên cạnh đó, gia tăng hiệu quả thực thi các gói hỗ trợ phục hồi sản xuất của doanh nghiệp.