Vụ đông xuân ở miền Bắc và vụ hè thu ở miền Nam đang bước vào cao điểm sử dụng phân bón và “đến hẹn lại lên”, giá phân đạm urê trong nước lại có dịp “nhảy nhót”. Vậy đâu là giải pháp hiệu quả bình ổn thị trường phân đạm trong nước, khi các giải pháp tình thế mang tính mệnh lệnh hành chính được thực thi thời gian qua đã chứng tỏ không hiệu quả?
Chưa “gãi” đúng chỗ
Hiện tại, với vai trò “anh cả” đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu đạm urê trong nước, Tổng Công ty Phân đạm và Hóa chất Dầu khí (DPM-đạm Phú Mỹ) vẫn “cố sức” thực hiện vai trò bình ổn thị trường với giá bán 8.500 đồng/kg, thấp hơn giá các loại phân đạm nhập khẩu khác khoảng 1.000 đồng/kg. Tuy nhiên, những nỗ lực bình ổn này của DPM vẫn chưa mang lại lợi ích tối đa cho người nông dân bởi hệ thống phân phối phân bón còn tồn tại nhiều tầng nấc trung gian khiến giá đạm Phú Mỹ thực tế đến tay nông dân vẫn trên 9.300 đồng/kg ở thời điểm hiện nay. Đây là bất cập lớn bởi DPM được hưởng ưu đãi về giá khí, không phải mất các loại thuế nhập khẩu và cước vận chuyển.
|
Vận chuyển sản phẩm phân đạm sản xuất ở Nhà máy đạm Phú Mỹ (Bà Rịa-Vũng Tàu). Ảnh: Hà Thái – TTXVN |
Đại diện Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) cũng phải thừa nhận chính sách bình ổn giá đạm trong nước với mục đích tốt đẹp ban đầu đã “gậy ông đập lưng ông”. Theo Chủ tịch PVN Đinh La Thăng, mặc dù giá bán đạm Phú Mỹ thấp hơn giá thị trường từ 10-15% nhưng hầu như nông dân không được hưởng lợi. Thậm chí, chính sách này chỉ làm lợi cho khâu trung gian; thậm chí còn vô tình “đẩy” thị trường đến chỗ khan hàng do doanh nghiệp không dám nhập khẩu, dẫn tới sốt giá giả tạo.
Từ góc độ của doanh nghiệp kinh doanh phân bón, đại lý cấp I phân bón DPM của Nam Định, ông Trần Quốc Toản lại chỉ ra bất cập trong chính sách bán hàng theo giá trần của đạm Phú Mỹ hiện nay. Theo ông Toản, hiện nhu cầu sử dụng đạm Phú Mỹ rất lớn nhưng nguồn cung từ nhà máy lại không thể đáp ứng vào cao điểm mùa vụ. Trong khi đó, chính sách bán hàng theo giá trần của Phú Mỹ đã khiến các doanh nghiệp thụ động chờ giá đạm Phú Mỹ để nhập hàng, dẫn tới tình trạng thiếu nguồn hàng.
Thực thi đồng bộ
Theo Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Nguyễn Trí Ngọc, bên cạnh giải pháp hướng dẫn nông dân sử dụng tiết kiệm phân bón, việc tổ chức lại hệ thống phân phối phân bón chính là giải pháp rất quan trọng để đảm bảo mức chênh lệch giá từ nhà sản xuất đến “tay” người nông dân ở mức thấp nhất.
Đại diện Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cũng cho rằng, các doanh nghiệp cần mở rộng mạng lưới cung ứng phân bón trực tiếp cho người nông dân nhằm tăng cường kiểm soát giá bán trong hệ thống, hạn chế sự tăng giá bất hợp lý trong khâu lưu thông. Bên cạnh đó, giải pháp chủ động dự trữ phân bón trước mùa vụ để sẵn sàng cung ứng ra thị trường khi có biến động lớn về giá hoặc mất cân đối cung cầu cũng rất quan trọng.
Tuy nhiên, từ góc độ nhà sản xuất kinh doanh, Tổng Giám đốc DPM Cao Hoài Dương cho biết, việc thực hiện nghiêm túc dự trữ 70.000 tấn phân bón trước mùa vụ để can thiệp thị trường kịp thời khi sốt giá (như chỉ đạo của Chính phủ) là giải pháp cần thiết nhưng điều này đồng nghĩa với việc DPM phải chấp nhận đọng 600 tỷ đồng trong kho khiến việc kinh doanh bị giảm hiệu quả, nhất là trong điều kiện lãi suất vay ngân hàng ở mức cao như hiện nay. Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam Nguyễn Đình Hạc Thúy lại cho rằng, trong giai đoạn biến động giá dầu thô, giá nguyên nhiên liệu đầu vào như hiện nay, bình ổn thị trường phân đạm cần phải hiểu là bình ổn về nguồn cung giữa phân bón sản xuất trong nước và phân bón nhập khẩu trên cơ sở tính toán mức giá hợp lý. Điều này sẽ đảm bảo cho nhà sản xuất, nhập khẩu có lãi và người nông dân chấp nhận được.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa nhấn mạnh: Tình trạng thiếu nguồn cung giả tạo như thời gian gần đây chính là hệ lụy của việc bao cấp giá phân bón. Trong khi Việt Nam vẫn phải nhập khẩu khoảng 2 triệu tấn phân bón các loại/năm, muốn đảm bảo cung cầu, giá phân bón trong nước phải bám sát giá thế giới. Năm 2011 này, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các cơ quan quản lý đề xuất Chính phủ thực hiện cơ chế điều hành giá phân bón để hài hòa lợi ích của nhà sản xuất, doanh nghiệp nhập khẩu cũng như người tiêu dùng.
Nguyễn Kim Anh