Thông qua quy định hoàn thuế GTGT gỡ 'điểm nghẽn' cho doanh nghiệp nông sản

Trước khi tiến hành biểu quyết, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Theo Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, về đánh giá tác động các nội dung chính sách tại dự thảo luật, Chính phủ đã có Báo cáo số 1170, trong đó tại phụ lục kèm theo báo cáo đã bổ sung đánh giá tác động đến hệ thống pháp luật, ngân sách nhà nước, người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý thuế của từng nội dung chính sách trong dự thảo luật.

Đối với việc sửa đổi quy định về sản phẩm nông sản, báo cáo cho biết, Chính phủ đã chỉnh sửa về mặt kỹ thuật soạn thảo, về cách thể hiện tại Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2016 đã được thực hiện ổn định qua nhiều năm.

Đối với việc sửa đổi quy định về phế phẩm, phụ phẩm, phế liệu, đây là nội dung chỉnh lý về mặt kỹ thuật soạn thảo để đảm bảo minh bạch chính sách, góp phần khuyến khích việc thu hồi, tái sử dụng phụ phẩm, phế phẩm của các sản phẩm nông nghiệp; tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn trong ngành nông nghiệp, qua đó góp phần giảm tác động tiêu cực đến môi trường.

Đối với thức ăn chăn nuôi, việc sửa đổi quy định về thức ăn chăn nuôi là để đảm bảo sự đồng bộ giữa các loại hàng hóa có cùng mục đích sử dụng như thức ăn chăn nuôi, dược liệu; đồng thời cũng đảm bảo công bằng giữa thức ăn chăn nuôi sản xuất trong nước và thức ăn chăn nuôi nhập khẩu. Từ đó tạo động lực giúp doanh nghiệp giảm giá bán để hỗ trợ cho người chăn nuôi.

Đối với điều kiện hoàn thuế, Chính phủ đã bổ sung nội dung về đánh giá tác động, trong đó đã có báo cáo và tỷ lệ hồ sơ hoàn thuế theo quy định hiện hành. Việc bãi bỏ quy định này góp phần rút ngắn thời gian hoàn thuế cho doanh nghiệp, đảm bảo đúng trách nhiệm và quyền lợi riêng rẽ của bên mua và bên bán. Việc hoàn thuế sẽ thực hiện thống nhất theo quy định của Luật Quản lý thuế vừa được Quốc hội thông qua, đảm bảo hiệu quả, chặt chẽ.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng gồm 2 điều.

Trước đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, sửa đổi này được Chính phủ đánh giá là cấp bách và cần thiết để kịp thời khắc phục hậu quả thiên tai, bão lũ, sớm khôi phục sản xuất kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp, đồng thời tháo gỡ "điểm nghẽn" trong hoàn thuế giá trị gia tăng.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2008 đã quy định sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường của tổ chức, cá nhân tự sản xuất, tự đánh bắt và khâu nhập khẩu thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng. Nếu trường hợp bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã khác ở khâu thương mại hoặc cho người tiêu dùng thì người tiêu dùng cuối cùng mới thuộc đối tượng áp dụng mức thuế suất 5%.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, quy định trên đã dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp phải đi mua bán hóa đơn lòng vòng qua nhiều khâu, dẫn đến tình trạng gian lận thuế.

Để xử lý vướng mắc này, năm 2016, Quốc hội đã bổ sung vào Luật quy định cho phép doanh nghiệp không phải kê khai tính nộp thuế giá trị gia tăng đầu ra, nhưng được kê khai khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào đối với các chi phí rõ ràng như điện, nước, vận chuyển ở khâu thương mại; và khi bán cho người tiêu dùng thì cuối cùng vẫn thuộc đối tượng áp dụng mức thuế suất 5%. Quy định này vẫn đảm bảo được bản chất của thuế giá trị gia tăng, nhưng đồng thời khắc phục được tình trạng gian lận trong hoàn thuế giá trị gia tăng.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, khi Luật Thuế Giá trị gia tăng năm 2024 bỏ quy định trên thì lại dẫn đến những vướng mắc. Do đó, cần thiết phải quy định điều này theo Luật năm 2016. Việc sửa đổi quy định về điều kiện hoàn thuế đưa vào Luật Quản lý thuế là phù hợp.

Bộ trưởng cũng cho biết, thời gian qua, Bộ Tài chính nhận được nhiều kiến nghị từ các tập đoàn, tổng công ty như Tổng công ty Cà phê, Vinafood 1, Vinafood 2, các hiệp hội nông lâm thủy sản và cả ý kiến chính thức của Bộ Tư pháp cho rằng kê khai, nộp thuế là trách nhiệm của người bán; hoàn thuế là quyền lợi của người mua, hai trách nhiệm tách bạch. Nhưng theo quy định mới, người mua muốn hoàn thuế phải chứng minh người bán có hóa đơn, chứng từ và đã kê khai nộp thuế, điều này là “không hợp lý”, bởi người mua không thể xác minh nghĩa vụ thuế của người bán.

Khi thảo luận về dự án Luật này tại các cuộc họp tổ và hội trường, hầu hết các đại biểu đều thống nhất cần sửa đổi quy định này để tháo gỡ khó khăn trong thực tiễn, khắc phục tình trạng hiểu khác nhau giữa các địa phương, gây nên nhiều tranh chấp thuế, chậm hoàn thuế, chi phí tài chính tăng, thậm chí tạo kẽ hở cho gian lận.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn tỉnh Vĩnh Long) đánh giá cao chủ trương của dự thảo, khi mở rộng phạm vi đối tượng không chịu thuế và làm rõ chính sách áp dụng đối với sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt trong khâu bán ra và nhập khẩu. Theo Đại biểu, việc bổ sung trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã bán sản phẩm chưa chế biến cho doanh nghiệp, hợp tác xã khác là cần thiết, phản ánh đúng thực tế giao dịch trong chuỗi nông sản.

Đại biểu Trần Hữu Hậu (Đoàn tỉnh Tây Ninh) cho rằng, việc sửa đổi khoản 1, Điều 5 là “rất kịp thời và cực kỳ quan trọng”. Đại biểu phân tích, hàng năm các doanh nghiệp xuất khẩu phải tạm nộp một lượng vốn rất lớn để nộp thuế giá trị gia tăng, sau đó chờ hoàn thuế, cơ chế này khiến nhiều doanh nghiệp mất cơ hội kinh doanh. Trong bối cảnh mỗi % lợi nhuận đều là "sống còn" trên thị trường quốc tế, việc bỏ cơ chế “nộp rồi hoàn” sẽ giúp doanh nghiệp mạnh lên đáng kể. Thêm vào đó, nếu giữ quy định cũ, hàng nghìn doanh nghiệp và hàng nghìn cán bộ thuế phải thực hiện lượng lớn thủ tục hoàn thuế, tạo áp lực và tiềm ẩn rủi ro tiêu cực từ cơ chế “xin – cho”. Vì vậy, Đại biểu đánh giá cao bước đi của Chính phủ và đề nghị Quốc hội sớm thông qua để tạo "cú hích" mạnh cho ngành nông sản.