Luis Francisco Báez Hernández (1936-2015) là nhà báo, nhà văn Cuba chuyên viết về các hoạt động của lãnh tụ Fidel Castro huyền thoại. Ông cũng là người từng phỏng vấn nhiều nhân vật nổi tiếng thế giới như Tướng Omar Torrijos, cựu Tổng thống Panama; Tổng thống Chile Salvador Allende; nhà lãnh đạo Phong trào nhân dân giải phóng Angola (MPLA) Angostino Neto; lãnh tụ Triều tiên Kim Il Sung và Giáo Hoàng Jean Paul XIII… Cách đây đúng 50 năm, ông đã đến thăm đất nước Việt Nam đang phải trải qua cuộc đấu tranh gian khổ vì độc lập dân tộc và có dịp phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Bác Hồ tiếp Đoàn nhà báo Cuba 20/7/1965. Tác giả Luis Baez đứng bên phải Bác, nhà báo Gabriel Molina bên trái và ngoài cùng bên phải là Đại sứ Cuba Mauro Garcia Triana. |
Ông nhớ lại: “Sau một chuyến đi dài từ La Habana sang châu Á, qua CHDCND Triều Tiên, Trung Quốc và đến Việt Nam đêm hôm trước thì sáng sớm hôm sau chúng tôi được đánh thức dậy để đi gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đại sứ Cuba lúc đó Mauro García Triana và Vụ trưởng Vụ Thông tin báo chí Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Trang cùng đi với tôi và Gabriel Molina, phóng viên báo Granma đến ngôi nhà sàn nhỏ của Người trong khu vườn Phủ Chủ tịch, vốn là một dinh thự được xây dựng từ những năm đầu thế kỷ 20 theo kiến trúc cổ điển Pháp dành cho Toàn quyền Đông Dương. Mặc dù đã từng được nghe kể nhiều về phong cách giản dị của Hồ Chí Minh, nhưng khi nhìn thấy Người bước xuống từ ngôi nhà sàn nhỏ bé và tiến lại phía chúng tôi giữa hai hàng rào hoa râm bụt và những khóm hoa hồng đỏ rực thì chúng tôi vẫn không khỏi ngạc nhiên. Hồ Chí Minh quả thực là hiện thân của sự giản dị, khiêm nhường, từ cách ăn mặc không khác gì một người nông dân bình dị, cho đến nụ cười đôn hậu và cách nói chuyện tự nhiên với những câu chào hỏi bằng tiếng Tây Ban Nha làm cho không khí buổi gặp gỡ trở nên thân mật và không có chút gì là khách sáo.
“Tôi không bao giờ có thể quên được buổi sáng ngày 20/7/1965 đó và câu chuyện với Chủ tịch Hồ Chí Minh hôm ấy đã cho chúng tôi hiểu rõ: Hồ Chí Minh là một trong những nhân vật phi thường của thời đại mình. Hồ Chí Minh phi thường chính trong sự giản dị và trong sáng của Người.
Những người nông dân Việt Nam bình dị nhìn thấy ở Người niềm hy vọng và tinh thần sẵn sàng hy sinh vì thắng lợi cuối cùng của dân tộc. Toàn thể nhân dân Việt Nam nhìn thấy ở Người phẩm chất của vị lãnh tụ có thể tập hợp và đoàn kết tất cả các tầng lớp: nông dân, công nhân, trí thức và mọi người Việt Nam yêu nước vì một mục tiêu chung là giành độc lập, tự do cho đất nước.
Chính vì thế mà chúng ta hiểu vì sao Tổng thống Mỹ Eisenhower đã thú nhận trong hồi ký của mình rằng đích thân ông ta đã ra lệnh bằng mọi giá phải tìm cách ngăn chặn cuộc bầu cử tự do tại Việt Nam theo quy định của hội nghị Geneve, bởi vì người Mỹ biết chắc rằng 80% dân chúng nước này sẽ bỏ phiếu ủng hộ chính phủ của Hồ Chí Minh”.
David Halberstam, nhà báo Mỹ đoạt giải Pulitzer, trong cuốn sách viết về Hồ Chí Minh có nhắc lại cuộc đối thoại giữa phóng viên Mỹ David Schoebrun và nhà lãnh đạo Việt Nam, theo đó khi trả lời câu hỏi “Ngài sẽ làm gì nếu người Pháp không trao trả độc lập cho Việt Nam ?”. Câu trả lời dứt khoát của Hồ Chí Minh là: “Chúng tôi sẽ chiến đấu đến cùng”.
Hồ Chí Minh là một nhà tiên tri vĩ đại của cách mạng Việt Nam, đó là điều không phải bàn cãi-nhà báo Luis Baez khẳng định- bởi vì chính trong cuộc gặp gỡ với các nhà báo đến từ hòn đảo Cuba tự do ở Tây Bán cầu, vào tháng 7/1965, tức là 10 năm trước ngày Việt Nam toàn thắng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Như các bạn đều biết: đế quốc Mỹ đang liên tiếp thất bại trong cuộc chiến tranh đặc biệt ở miền Nam và trong việc leo thang chiến tranh phá hoại miền Bắc. Đó là vì toàn thể nhân dân Việt Nam đã đoàn kết nhất trí, triệu người như một, kiên quyết bảo vệ nền độc lập, sự thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Miền nam Việt Nam nhất định sẽ được giải phóng, đất nước Việt Nam chắc chắn sẽ được thống nhất trong dân chủ, tự do và không có sự can thiệp của nước ngoài”.
Kết thúc buổi gặp gỡ, khi tiễn chúng tôi ra về Chủ tịch Hồ Chí Minh một lần nữa nhấn mạnh: “Nhờ các bạn chuyển tới đồng chí Fidel Castro và những người anh em Cuba: dù khó khăn gian khổ đến mấy, nhân dân Việt Nam cũng quyết tâm đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lược và bè lũ tay sai. Tổ quốc Việt Nam nhất định sẽ thống nhất, hai miền Nam-Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà”.
“Sáu năm sau khi Hồ Chí Minh từ giã thế giới này, và tròn mười năm sau buổi trò chuyện với chúng tôi ở Hà Nội, lời tiên đoán anh minh của Người đã trở thành hiện thực. Hồ Chí Minh luôn luôn đặt niềm tin vào nhân dân mình và lịch sử đã chứng minh rằng Người hoàn toàn đúng”.
Phạm Hoài Nam (lược dịch)