Không thể vươn ra biển lớn, dân Bình Nam nuôi mộng đổi đời từ con tôm chân trắng. Các ao nuôi tôm sú có sẵn đã dần chuyển sang nuôi tôm chân trắng. Để mở rộng diện tích ao nuôi, không ít rừng dương, rừng phi lao chắn sóng đã bị “lén lút” san bằng. Đâu khoảng 3 năm từ 2005 đến 2007, con tôm đã giúp một số nông dân chân đất trở thành triệu phú. Có tiền, bao ngôi nhà mới khang trang, cao tầng được xây lên giữa vùng cát quê nghèo. Thế là, nhà nhà bỏ ruộng, rời biển, cầm cố tài sản lấy vốn nuôi tôm. Vậy nhưng con tôm đâu có chiều theo lòng người. Liên tiếp những vụ thất bát xảy ra, tôm chết hàng loạt vì nguồn nước ô nhiễm, khiến người dân điêu đứng. Nhiều gia đình nuôi tôm phải tán gia bại sản, bước đường cùng phải bán trâu bò, nhà cửa để trả nợ. Có người vì không còn khả năng trả nợ phải đi hầu tòa. Chính quyền xác nhận, đã có hàng chục hộ dân nợ nần điêu đứng vì con tôm chân trắng. Từ 140 ha, bây giờ, địa phương chỉ còn nuôi cầm chừng hơn 70 ha dọc ven sông Trường Giang. Một nửa còn lại bỏ hoang cho nước biển xâm thực, hay cho rêu cỏ mọc hoang hóa.
Ngư dân vót tre sửa lại thuyền nan tại biển Vịnh Giang. |
Theo lãnh đạo địa phương, người dân lẫn chính quyền xã Bình Nam đang chờ đợi kết quả phân tích của cơ quan chức năng về nguyên nhân tôm chết.
Hơn 4 năm trước, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chọn xã Bình Nam xây dựng Trung tâm phát triển trại kiểm định tôm giống với quy mô rộng 20 ha. Nhưng đã bao năm qua, dự án đến nay vẫn chưa đi vào hoạt động, hỏi ra mới biết do còn vướng 3,2 ha chưa thể giải phóng mặt bằng, nên người dân vẫn mỏi mòn đợi. Đến nay, người dân vẫn chưa được ngành nông nghiệp khuyến cáo là nên dừng bỏ hay tiếp tục nuôi. Và thế là người dân cứ thấp thỏm chờ đợi, chờ đợi trong nỗi nợ nần bủa vây.
Luẩn quẩn cái nghèo
Bao bọc địa bàn xã là triền cát trắng. Hai thôn Đông Tác và Nghĩa Hòa (Bình Nam) hoàn toàn phụ thuộc vào nước trời. Bởi, nơi đây không có kênh mương, không có hệ thống cấp nước thủy lợi phục vụ tưới tiêu. Nghề nông thì bấp bênh. Năm nào được mùa thì mới cho năng suất tối đa 40 tạ/ha (năng suất lúa bình quân toàn tỉnh hơn 55 tạ/ha), thế là đã mừng lắm. Để cứu hàng trăm héc ta lúa, cây màu không bị héo úa vì hạn, ngành nông nghiệp Thăng Bình đã từng bỏ tiền tỷ đào móc kênh mương, giải thủy đồng ruộng. Thế nhưng, sau thời gian, dự án dang dở do không phát huy hiệu quả. Chủ tịch UBND xã Trần Văn Tốt khẳng định, địa phương không chuyển được cơ cấu cây trồng, do hoàn toàn phụ thuộc vào nước trời. Vụ hè thu, nhiều đồng đất hầu như bỏ hoang. Vào tháng 6-7, tận dụng trời mưa, dân bắt đầu gieo sạ. Đến mùa thu hoạch nếu xảy ra mưa lớn, ruộng đồng ngập úng, coi như tiêu tan cả mùa vụ, và dân sẽ thấp thỏm trước cái họa đói hiện hữu ngay trước mắt. Hằng năm, Bình Nam đưa ra chỉ tiêu giảm từ 2-3% hộ nghèo nhưng khó thực hiện. Đơn giản vì năm nào thời tiết “trái nết”, dịch bệnh xảy ra, năm đó hộ nghèo lại tăng vọt.
“Cả xã có 2.600 hộ, thì có hơn 650 hộ nghèo, tức chiếm tới hơn 1/5 số hộ. Tỷ lệ hộ nghèo bình quân của Bình Nam cao nhất trong số các xã, thị trấn thuộc huyện Thăng Bình. Có nhiều trường hợp vừa thoát nghèo xong, chỉ sau một vụ mùa thất bát là tái nghèo. Việc giảm nghèo trên địa bàn khó mang tính bền vững vì không có căn cơ!” Chủ tịch UBND xã Bình Nam Trần Văn Tốt thở dài khi công bố những số liệu. Còn anh Võ Đình Thanh, cán bộ về xã Bình Nam công tác theo Đề án 500 của Chính phủ thì lắc đầu: “Hạ tầng cơ sở yếu kém, dịch vụ nghèo nàn khó thu hút đầu tư. Gần 200 thanh niên, lao động chính của địa phương đi làm thuê khắp nơi, chỉ còn người già, trẻ em, phụ nữ ở lại quê. Vì hộ nghèo đông nên các chương trình, chính sách vận động người dân phát triển kinh tế - xã hội gặp khó khăn vô cùng!”.
Vào mùa đánh cá nhưng biển Bình Nam vẫn vắng lặng trong mùa biển động.
Bài và ảnh:Gia Ly - Trần Hữu