Tìm giải pháp quản lý phù hợp
Ông Nguyễn Đức Tuân, Giám đốc Trung tâm ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT/CC), Cục An toàn thông tin (ATTT - Bộ TT&TT) cho biết, môi trường mạng mở ra nhiều cơ hội học tập, giải trí và phát triển cho trẻ em, nhưng cũng tiềm ẩn vô số rủi ro, từ thông tin xấu, độc hại đến các hành vi quấy rối, bạo lực mạng, xâm hại, lừa đảo... trẻ em không thể nhận thức, nhận diện, tự bảo vệ mình. Không những thế, gần đây, xu hướng lừa đảo, tấn công vào nhóm yếu thế trên môi trường mạng như trẻ em, người già có xu hướng ngày càng gia tăng.
Trẻ em vào mạng chơi games thường xuyên hơn trong dịp hè.
Theo báo cáo của VNCERT, tại Mỹ có 72% phụ huynh sử dụng các sản phẩm phần mềm kiểm soát, quản lý thói quen sử dụng thiết bị của con cái. Đối với các doanh nghiệp (DN), theo thống kê của Fortunebusinessinsights, thị trường các sản phẩm bảo vệ trẻ em đã đạt 1,25 tỷ USD năm 2023, dự kiến đạt 1,4 tỷ USD năm 2024 và 3,54 tỷ USD năm 2032, với tỷ lệ tăng trưởng kép khoảng 12,3%.
Tại Việt Nam, hiện chưa có số liệu thống kê cụ thể về thị trường sản phẩm bảo vệ trẻ em, nhưng thực tế, hầu hết phụ huynh, giáo viên đều có nhu cầu sử dụng các sản phẩm tốt để bảo vệ, quản lý việc sử dụng Internet của trẻ em. Đây là thị trường tiềm năng để các DN có thể khai thác, tận dụng cơ hội.
Thị trường sản phẩm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng tại Việt Nam xuất hiện nhiều giải pháp. Bên cạnh các sản phẩm của nước ngoài là các giải pháp đến từ các DN trong nước như: SafeGate Family của SCS, Mobile Guard của CyRadar, Cyber Purify, V-Safe... “Đây là tín hiệu đáng mừng thể hiện sự vào cuộc của các DN trong và ngoài nước trong việc phát triển sản phẩm an toàn bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, góp phần vào sự nghiệp bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng”, ông Nguyễn Đức Tuân cho biết.
Phát triển các sản phẩm và ứng dụng bảo vệ trẻ em cần được thực hiện trên nền tảng công nghệ tiên tiến. Các công cụ lọc nội dung, giám sát và kiểm soát truy cập cần phải luôn được cập nhật và nâng cấp công nghệ, nguồn dữ liệu để đáp ứng kịp thời với sự thay đổi nhanh chóng của Internet.
Những giải pháp này không chỉ giúp ngăn chặn nội dung không phù hợp, mà còn hỗ trợ phụ huynh trong việc quản lý thời gian sử dụng Internet của trẻ em mình, tạo ra môi trường mạng an toàn, lành mạnh cho trẻ.
Hiệp hội ATTT Việt Nam (VNISA) cùng các DN ATTT Việt Nam đã nỗ lực xây dựng yêu cầu kỹ thuật cơ bản đối với sản phẩm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Việc ban hành bộ tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) đầu tiên về sản phẩm trong lĩnh vực bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng là nền tảng cơ bản, tạo tiền đề cho các DN, tổ chức trong nước định hướng phát triển các sản phẩm Make in Viet Nam chất lượng tốt, vươn tầm quốc tế. Bộ tiêu chuẩn cơ sở cũng giúp các DN nước ngoài đánh giá lại mức độ phù hợp khi cung cấp các sản phẩm tại thị trường Việt Nam.
Bà Đinh Thị Như Hoa, Trưởng phòng kiểm định trung tâm VNCERT/CC, Cục ATTT cho biết, năm 2021, không nhiều phụ huynh biết các giải pháp bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, nhưng qua hơn 2 năm đã có nhiều tín hiệu tích cực về nhu cầu giải pháp hỗ trợ bảo vệ gia đình, trẻ em.
Phát triển hệ sinh thái bảo vệ trẻ em trên không gian mạng
Ông Vũ Thanh Thắng, Giám đốc trí tuệ nhân tạo (CAIO), Công ty An ninh mạng SCS cho biết, đặc thù lớn nhất của việc phát triển sản phẩm an ninh mạng cho trẻ em là lĩnh vực hoàn toàn mới, trong khi lĩnh vực an ninh mạng cho DN đã có thời gian kinh nghiệm gần chục năm, nên việc phát triển sản phẩm phù hợp, hiệu quả cho trẻ em gặp khó khăn hơn.
Việc VNISA giao nhiệm vụ cho Câu lạc bộ Bảo vệ trẻ em Việt Nam trên không gian mạng (VCSC) chủ trì biên soạn dự thảo TCCS có tên gọi TCCS 03:2024/VNISA “Yêu cầu kỹ thuật cơ bản đối với sản phẩm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng” và các tài liệu liên quan, kịp thời công bố trong tháng 6 - tháng hành động vì trẻ em là rất kịp thời.
Video bà Đinh Thị Như Hoa, Trưởng phòng kiểm định trung tâm VNCERT chia sẻ các biện pháp bảo vệ trẻ em trên không gian mạng:
Ông Đỗ Dương Hiển, chuyên gia bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng của Tổ chức ChildFund Việt Nam cho rằng: Phát triển sản phẩm, giải pháp cho trẻ em phải đặt trẻ em làm trung tâm. Việc tác động đến quyền riêng tư, tiếp cận thông tin của trẻ phải được làm rõ trong quá trình xây dựng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu của trẻ, cũng như yêu cầu của cha mẹ.
Từ thực tế tập huấn an toàn cho học sinh trên mạng, ông Đỗ Dương Hiển cho biết: "Có em chia sẻ là bị kiểm soát rất nhiều, thậm chí biết được mật khẩu vì nhà có camera. Đó là điều cần xem xét trong quá trình phát triển sản phẩm để đạt được sự đồng thuận giữa cha mẹ và con cái trong việc tiếp cận Internet an toàn, không làm ảnh hưởng đến quyền của các con và cũng giúp cho bố mẹ yên tâm”.
Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thu Hà, Tổ chức World Vision Việt Nam cho biết, Cục ATTT cần có cơ chế thúc đẩy, thu hút DN đầu tư vào lĩnh vực này để đảm bảo có được nhiều sản phẩm, dịch vụ và kiến tạo môi trường cho trẻ tốt nhất. Đồng hành với việc kiến tạo môi trường, các tổ chức phi chính phủ sẽ là cầu nối từ chính phủ đến DN làm sản phẩm, giải pháp tạo nên thế kiềng “3 chân” để phát triển sản phẩm, giải pháp phù hợp cho trẻ.
Một số thiết bị lọc nội dung khi trẻ em truy cập mạng.
Giám đốc VNCERT cho rằng: “Bên cạnh việc trang bị cho trẻ em kiến thức, kỹ năng phù hợp theo từng lứa tuổi (hệ miễn dịch số) để trẻ em tự nhận biết và có khả năng tự bảo vệ mình trên môi trường mạng, việc phát triển hệ sinh thái các sản phẩm, ứng dụng Việt nhằm bảo vệ và giúp cho trẻ em học tập, kết nối, giải trí một cách sáng tạo. Trong đó, phát triển các sản phẩm và ứng dụng bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng là một trong những biện pháp quan trọng nhất".
Sản phẩm bảo vệ trẻ em là công cụ hữu hiệu để bảo vệ trẻ trước các nội dung độc hại trên môi trường mạng, ngăn chặn các nguy cơ lộ lọt thông tin cá nhân của trẻ, phòng ngừa các thủ đoạn, hành vi lạm dụng, lừa đảo, phạm pháp nhắm tới trẻ em, tạo điều kiện cho trẻ có công cụ để phản ánh các hành vi xâm hại. Nghiên cứu của McAfee cho thấy, 35% trẻ em báo cáo bị bắt nạt trực tuyến ít hơn sau khi gia đình bắt đầu sử dụng phần mềm kiểm soát. Đối với cha mẹ, sản phẩm bảo vệ trẻ em giúp quản lý nguồn thông tin mà trẻ tiếp cận, thời gian trẻ sử dụng Internet, cảnh báo các nguy trẻ có thể gặp phải, qua đó có các biện pháp xử lý kịp thời.