Nhà tù Hỏa Lò minh chứng về sự hy sinh, chịu đựng gian khổ, tinh thần đấu tranh kiên cường, bất khuất trước kẻ thù của các chiến sĩ cách mạng Việt Nam. Ảnh tư liệu: Thanh Tùng/TTXVN
Trưng bày là hoạt động kỷ niệm 75 năm ngày Toàn quốc kháng chiến (19/12/1946 - 19/12/2021) và 77 năm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2021).
Trưng bày được thể hiện qua ba phần: “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, “Hà Nội vùng đứng lên” và “Tiến về Hà Nội”.
“Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến” khái quát lại những mốc lịch sử trước khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến. Trung ương Đảng và Chính phủ đã thực hiện các biện pháp đấu tranh mềm dẻo: Ký với Chính phủ Pháp Hiệp định Sơ bộ ngày 6/3/1946 và Tạm ước Việt - Pháp ngày 14/9/1946 nhằm giữ vững độc lập dân tộc và tranh thủ thời gian củng cố lực lượng kháng chiến. Nhưng “càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới”. Đêm 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến. Áng hùng văn được truyền đi, báo hiệu giờ cứu quốc đã điểm.
“Hà Nội vùng đứng lên” là bản hùng ca bất tử của quân và dân Hà Nội trong 60 ngày đêm khói lửa, chiến đấu kiên cường bảo vệ Thủ đô. Với tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, Hà Nội rầm rập chuẩn bị kháng chiến. Khi hiệu lệnh tiến công vang lên, trong phút chốc cả thành phố đã biến thành trận địa với những ụ chiến đấu, giao thông hào. Trong 60 ngày đêm khói lửa giam chân địch trong lòng thành phố, hình ảnh những Chiến sỹ quyết tử giữa làn đạn, những “đóa hoa” kiên cường trên chiến lũy, những Vệ út dũng cảm năm xưa mãi là niềm tự hào khắc ghi trong ký ức người Hà Nội. Tiêu biểu là sự hy sinh anh dũng của đồng chí Lê Gia Đỉnh - Chính trị viên của Đại đội 1, Tiểu đoàn 101 Vệ quốc đoàn trong trận chiến đấu bảo vệ Bắc Bộ Phủ (nay là Nhà khách Chính phủ); cảm tử quân Đỗ Văn Thìn trong trận chiến đấu bảo vệ khu vực chợ Đồng Xuân…
“Tiến về Hà Nội” kể câu chuyện về cuộc chiến đấu trong lòng Hà Nội thời tạm chiếm và tái hiện không khí lịch sử hào hùng của Thủ đô Hà Nội khi tưng bừng chào đón đoàn quân chiến thắng trở về (10/10/1954). Người dân Hà Nội càng thêm nức lòng, háo hức chuẩn bị cho ngày đoàn quân thắng trận trở về. Sáng ngày 10/10/1954, Trung đoàn Thủ đô giương cao ngọn cờ “Quyết chiến, Quyết thắng” dẫn đầu đoàn quân chiến thắng tiến về trong rừng cờ hoa hân hoan chào đón.
Không gian trưng bày đưa du khách quay trở lại khung cảnh đường phố Hà Nội trong 60 ngày đêm khói lửa “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”. Đó là trận địa được dựng từ những chướng ngại vật như bàn, ghế, cánh cửa, bao cát để ngăn chặn xe cơ giới của địch; là những bức tường được đục thông từ nhà này sang nhà khác để hình thành con đường bí mật trong lòng thành phố. Trên những bức tường còn in dấu những khẩu hiệu do chiến sỹ và người dân viết lên: “Sống chết với Thủ đô”, “Chết vinh còn hơn sống nhục”, “Hà Nội - Thăng Long xưa bất diệt”…
Đặt ở vị trí trang trọng, nổi bật nhất là hình ảnh người chiến sỹ quyết tử dùng bom ba càng sẵn sàng tiêu diệt xe tăng địch. Người lính trẻ trong tư thế hiên ngang, ánh mắt kiên định, bất chấp hy sinh, sẵn sàng xung phong lên tuyến đầu để bảo vệ cả thành phố phía sau. Ngoài ra, hình ảnh Hà Nội tưng bừng cờ hoa trong ngày đón mừng đoàn quân chiến thắng trở về cũng được thể hiện với điểm nhấn là chiếc xe chở đầy những bông hoa đủ màu sắc.
Trưng bày kéo dài đến hết tháng 3/2022.