Từng là một trong 51 bản khó khăn nhất, xa xôi nhất ở miền tây tỉnh Thanh Hóa, nhờ phát huy nội lực và được sự giúp đỡ của bộ đội biên phòng cùng các cấp chính quyền địa phương, đến nay bản người Mông Pù Đứa (xã Quang Chiểu, huyện Mường Lát), ở vùng biên cương xa xôi tỉnh Thanh Hóa đã thay da, đổi thịt, có những tiến bộ vượt bậc. Pù Đứa cũng trở thành một trong những bản tiến bộ nhất của đồng bào dân tộc Mông.
Nhà cửa của người dân bản Pù Đứa đã có đầy đủ tiện nghi. |
Chúng tôi đến thăm bản Pù Đứa vào những ngày cuối năm 2012. Từ bản đến trung tâm huyện lỵ Mường Lát đã có đường ô tô, nhờ đó người dân đi lại không còn vất vả như trước. Những ngôi nhà ấm cúng làm bằng gỗ của 55 hộ dân trong bản đều có sự hỗ trợ, giúp đỡ của cán bộ, chiến sỹ Đồn biên phòng Quang Chiểu, đó là những "ngôi nhà mái ấm biên cương" do bộ đội biên phòng giúp đỡ, xây dựng. Ngoài ra còn có những ngôi nhà được hỗ trợ từ Chương trình 134, 167...
Đến nay, cả 55 hộ đều có nhà khang trang, sạch đẹp và phù hợp với phong tục, tập quán của người Mông. Trong nhà, lúa, ngô cũng được chất đầy. Bà con dân bản không còn lo cái đói, cái rét như trước đây nữa. Việc học ở bản cũng rất được quan tâm. Trẻ con trong bản đều được đến trường, nên cháu nào cũng biết đọc, biết viết. Đặc biệt trong bản đã có 4 em đang học các trường đại học ở Hà Nội và Trường Đại học Hồng Đức Thanh Hóa. Đây sẽ là những cán bộ trong tương lai của bản, giúp đồng bào tiến bộ nhiều hơn trong thời gian tới.
Trong những ngày này, đồng bào nơi đây cũng đang tất bật chuẩn bị cho cái Tết của người Mông vào tháng 12 tới.
Đến thăm "ngôi nhà mái ấm biên cương" do bộ đội biên phòng hỗ trợ cho gia đình anh Lâu Văn Pó, chúng tôi chúng kiến những bồ ngô, lúa vừa thu hoạch xong, chất cao gần bằng đầu người. Ngoài những đồ đạc thông dụng, nhà Pó còn có ti vi, xe máy. Anh Pó phấn khởi cho biết: “Mấy năm gần đây dân bản không còn bị đói nữa, nhà nào cũng có lúa, ngô tích trữ trong nhà”. Chỉ ra phía sau nhà, nơi có 3 con lợn nít béo tròn đang ủi cỏ tìm ăn trong vườn, anh Pó cho biết: “Sang tháng 12 là Tết của đồng bào Mông chúng tao, tao sẽ làm thịt một con đón Tết và mời cán bộ và bộ đội biên phòng về nhà tao uống rượu cho vui”.
Hai bố con ông Lự trong một đợt đi tuần tra đường biên, cột mốc. |
Ông Lâu Văn Lự, Bí thư chi bộ bản Pù Đứa, người được cán bộ, chiến sỹ Đồn biên phòng Quang Chiểu gọi bằng cái tên thân mật "Bố Lự", không giấu được niềm vui cho biết: “So với trước đây, bản Pù Đứa giờ đã khác xa rồi. Ngày trước bản tao có tên là Pù Ngố, ở tít trên cao, cách bản Pù Đứa đến 6 cây số, đi bộ cũng phải mất gần 10 tiếng đồng hồ. Khi đó đời sống khó khăn lắm, không có ruộng trồng lúa nước, chỉ chọc lỗ trồng ngô nương, làm không đủ ăn, đói rét lắm. Đã thế lại còn nhiều phong tục lạc hậu. Khi có người bị sốt rét thì cầu thầy mo cúng bái để đuổi con bệnh đi. Người chết làm ma linh đình đến 6 ngày liền, tốn kém lắm”.
Từ năm 1965, những người lính biên phòng Quang Chiểu đã vượt núi, băng rừng lên đỉnh núi Pù Ngố vận động đồng bào chuyển về bản Pù Đứa sinh cơ, lập nghiệp. Buổi đầu lập nghiệp trên vùng đất mới cũng gặp muôn vàn khó khăn. Bộ đội biên phòng đã giúp đỡ đồng bào khai hoang được 8 ha lúa nước, 70 ha lúa nương và cầm tay chỉ việc”, hướng dẫn bà con trồng lúa nước, kỹ thuật trồng ngô lai cho năng suất cao, bởi người dân tộc Mông ở bản này có thói quen ở trên các triền núi cao phát nương làm rẫy, đời sống du canh du cư không ổn định.
“Bố Lự” nhớ lại hồi mới chuyển xuống bản mới, dân bản trồng cây không thấy quả, con vật nuôi không thấy lớn. Bộ đội Đồn biên phòng Quang Chiểu đã cử cán bộ xuống cùng ăn, cùng ở với bà con. “Nó đem giống lúa dưới xuôi lên hướng dẫn cho bà con cách gieo mạ, cấy lúa, chỉ dẫn kỹ thuật chăn nuôi, nó vừa nói, vừa làm, làm cho cái mắt ta thấy, cái bụng ta ưng, rồi bà con phải làm theo nó. Đến nay, bà con trong bản đã biết trồng ngô lai, lúa nước cho năng suất cao hơn hẳn”. Chỉ tay về phía đầu bản, nơi đàn bò no cỏ đang đủng đỉnh đi về, “Bố Lự” khoe: “Bản giờ có khoảng 200 con bò, dê và lợn cũng có khoảng 300 con. Trong bản cũng có gần 70 xe máy và cơ bản nhà nào cũng có ti vi".
Từ ngày đồng bào Mông chuyển từ bản Pù Ngố về bản Pù Đứa đến nay không còn tình trạng di cư tự do nữa. Đồng bào nơi đây một lòng theo Đảng. Phong trào bảo vệ đường biên, cột mốc, phát huy vai trò già làng, trưởng bản, người có uy tín trong bản được đồng bào tích cực hưởng ứng. Có thể nói già làng, trưởng bản, người có uy tín ở bản Pù Đứa có ảnh hưởng rất lớn trong cộng đồng dân cư, chính họ là các "thủ lĩnh" và khi họ đã vận động, thuyết phục thì không ai trong bản nghe theo lời xúi giục của kẻ xấu. Với những tiến bộ vượt bậc, bản Pù Đứa đã được đưa vào danh sách xét công nhận là bản văn hóa điểm của đồng bào Mông ở tỉnh Thanh Hóa.
Bài và ảnh: Trịnh Duy Hưng