Chiều nay, bỏ lại phố sau lưng, tôi thong dong đạp xe về quê ngoại. Quê ngoại tôi là một vùng chiêm trũng của đồng bằng duyên hải miền Trung. Mùa hạ đầy khắc nghiệt với cái nắng, cái gió khô khan. Ấy thế mà những chiếc lá sen vẫn xanh thẫm, to tròn, cái trải che mặt nước, cái vươn cao khỏi đầm, tất cả đều xòe rộng để hứng nắng, đón gió. Đến độ đầu hè là mùa sen nở rộ. Trong cái tiết trời oi nồng, ngột ngạt, sen như thiên sứ mang chút dịu mát, trong lành về cho miền quê yên ả. Đây cũng là thời điểm các cậu, các dì nặng đôi quang gánh kĩu kịt những bó sen trên đường để kịp buổi chợ sớm mai. Thường, bà cũng dậy từ lúc trăng còn tỏ để loại bỏ những cánh hoa, lấy phần nhụy bắt đầu ướp trà cho ông... Và giữa mùa sen nở thế nào mẹ cũng trổ tài nấu chè hạt sen đãi cả nhà.
Cho đến bây giờ tôi vẫn nhớ như in những đêm ngồi ngắm trăng thưởng thức món chè hạt sen mẹ nấu. Trong đầu đứa trẻ lên mười của tôi ngày ấy cứ thắc mắc sao chỉ là những hạt sen bé nhỏ, trăng trắng, qua tay những người phụ nữ miệt vườn như mẹ, như chị lại trở thành món chè tuyệt vời đến vậy. Lớn lên một tí, sự tò mò của tôi đã được thỏa mãn phần nào sau mỗi lần mon men cùng mẹ xuống bếp.
Bao giờ cũng thế, mẹ chọn những hạt sen thật tươi mới lấy từ những đài sen no tròn, ăm ắp hạt rồi dùng dao nhẹ nhàng bóc lớp màng lụa, thông tâm sen. Hạt sen bây giờ đã trắng tròn mơn mởn được rửa qua nước sạch để ráo. Công đoạn tiếp theo là hấp chín, hạt sen tươi rất nhanh bở nên chỉ cần hấp vài phút thôi. Hạt sen sau khi hấp, thả vào nước đường đun lửa vừa, khéo léo khuấy nhẹ để không bị nát. Có hôm ông ngoại nhạt miệng, muốn cho hạt sen có vị ngọt đậm hơn, mẹ phải xào kỹ với đường kính sau đó mới thả vào nước đường. Nấu nước đường làm chè sen cũng là một nghệ thuật, sao cho nước có màu trong, vị ngọt thanh. Trước khi ăn, mẹ mang cả nồi chè ướp lạnh rồi múc vào từng bát sứ trắng. Nhìn những hạt sen tươi tròn đều tăm tắp dưới đáy bát, màu hơi ngả sang vàng ngà, người ta không nỡ vội vàng ăn mà chậm rãi thưởng thức từng hạt mới cảm nhận hết hương vị có lẽ chỉ có ở vùng quê đất Việt.
Cứ ngỡ ký ức tuổi thơ đã xa thật xa, vậy mà biết bao lần phải giật mình bởi làn gió vô tình thoảng đưa hương sen từ gánh hoa rong khuất nơi góc phố. Để rồi lại thổn thức nhớ dáng mẹ, dáng bà cặm cụi thông từng tim sen tạo nên chén chè thanh ngọt. Và mỗi khi hạ đến, hương sen vẫn nồng nàn để bước chân người đi xa còn nhớ lối quê mà tìm về.
Phan Thanh Ly