Sáng 11/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Quyết toán ngân sách nhà nước năm 2010 và Bổ sung một số dự án mới sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012-2015. Buổi chiều, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Dự trữ quốc gia.
Nâng cao chất lượng điều hành quản lý ngân sách
Những băn khoăn trong vấn đề quyết toán chi ngân sách năm 2010, những bất cập trong việc quản lý điều hành ngân sách như nhu cầu lớn nhưng chi không hết, phải chuyển nguồn sang năm sau, nhiều khoản chi vượt dự toán chưa đúng với nghị quyết Quốc hội… đã được các đại biểu quan tâm thảo luận để tìm biện pháp tháo gỡ, nâng cao chất lượng điều hành quản lý ngân sách.
Phân tích những vấn đề nổi lên trong báo cáo quyết toán ngân sách năm 2010 của Chính phủ, đại biểu Bùi Đức Thụ (Lai Châu) chỉ rõ: Quyết toán chi ngân sách năm 2010 không hoàn toàn là số thực chi ngân sách nhà nước. Quyết toán này có một phần bao gồm cả số đã tạm ứng từ Kho bạc nhà nước nhưng chưa đủ điều kiện quyết toán cho năm 2010 chuyển sang năm 2011 và một số lớn là chi chuyển nguồn mà trong năm 2010 chưa chi hết. Đây là số chưa đủ điều kiện quyết toán. Việc quản lý điều hành ngân sách năm 2010 cũng còn nhiều bất cập, bội chi trên 109.000 tỷ đồng, nhiều khoản chi vượt dự toán lớn nhưng nhiều khoản chi quan trọng lại thực hiện thấp hơn dự toán được Quốc hội quyết định, chi không hết, phải chuyển nguồn lớn là điều hết sức không bình thường. Đối với ngân sách địa phương, nhiều địa phương kết dư lớn làm ảnh hưởng đến chất lượng điều hành quản lý ngân sách. Vấn đề điều hành ngân sách cũng chưa sát với nghị quyết của Quốc hội.
|
Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa, Lê Thị Hương phát biểu ý kiến về dự án Luật Dự trữ quốc gia. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN |
Các ý kiến cũng đề cập đến việc phân giao vốn nhiều chương trình mục tiêu quốc gia còn phân tán, giữa các chương trình còn có sự chồng chéo về mục tiêu, chưa thực sự chủ động lồng ghép các nguồn lực trên địa bàn để thực hiện. Đại biểu Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) phân tích: Báo cáo quyết toán đánh giá có 12 chương trình mục tiêu quốc gia nhưng có đến 8 chương trình mục tiêu quốc gia không đạt mục tiêu kế hoạch đề ra, hầu hết đều có vấn đề về mặt hiệu quả. Đại biểu kiến nghị Chính phủ nên đánh giá lại 12 chương trình này có đạt mục tiêu đề ra theo đúng lộ trình không, hiệu quả đến đâu, đạt bao nhiêu phần trăm mục tiêu. Bởi, đã là chương trình mục tiêu quốc gia thì phải có chủ trương, có thời gian, lộ trình không thể kéo hết giai đoạn này sang giai đoạn khác, năm này qua năm khác.
Cũng theo đại biểu, trong 16 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn mới có nhiều chương trình cùng mục tiêu nhưng nằm ở nhiều chương trình, cùng một nội dung nhưng rất nhiều bộ, ngành tập trung để cùng giải quyết nên tiêu chí quản lý, hiệu quả của các chương trình đánh giá chưa đầy đủ. Quốc hội cần giám sát, đánh giá đầy đủ đúng mức hơn việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, từng bước nghiên cứu thống nhất tập trung các chương trình.
Không đầu tư dàn trải, nâng cao hiệu quả dự án
Theo đề nghị của Chính phủ, 5 dự án mới chưa có trong Danh mục quy định tại Nghị quyết 12/NQ-QH13 cần được bổ sung sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 - 2015 là dự án cầu Năm Căn (Cà Mau), cầu Kim Xuyên (Tuyên Quang), dự án nhà ở sinh viên ĐH Trà Vinh, dự án Bệnh viện Ung thư TP Đà Nẵng và cụm 5 dự án thành phần thuộc dự án đường ven biển Ninh Thuận. Bên cạnh ý kiến đồng tình của các đại biểu Thạch Dư (Trà Vinh), Huỳnh Thế Kỳ (Ninh Thuận), cho rằng đây là chủ trương hợp lý, cần thiết, có ý nghĩa chính trị lớn, cũng có ý kiến không đồng tình hoặc đề nghị chỉ chọn một số dự án trong số 5 dự án đó; đồng thời đề nghị Chính phủ cần làm rõ tính hợp lý, tính cấp bách của việc bổ sung các dự án này để tăng thêm tính thuyết phục, đồng thời công khai, minh bạch các tiêu chí được bổ sung vào danh mục sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ.
Một số ý kiến đề nghị lấy từ nguồn khác, không nên lấy từ nguồn trái phiếu Chính phủ.
Đại biểu Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) đề nghị Chính phủ xem xét rút bớt số dự án, rà lại một cách nguyên tắc và thảo luận kỹ, công khai minh bạch bởi tổng số tiền chỉ có 225.000 tỷ đồng. Đại biểu cũng đề nghị Quốc hội có giám sát chuyên đề liên quan đến các công trình giao thông để trả lời hai vấn đề: Tại sao làm giao thông ở Việt Nam lại đắt như vậy và tại sao chất lượng công trình lại kém như vậy.
Giải trình thêm một số nội dung liên quan đến việc bổ sung một số dự án mới sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012-2015, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh khẳng định: Tiền cho từng danh mục công trình là do Chủ tịch UBND các tỉnh và các bộ trình lên chứ Bộ Kế hoạch và Đầu tư không điều chỉnh, không can thiệp vào. Bộ đã trình Chính phủ kế hoạch đầu tư trung hạn để các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước, trái phiếu Chính phủ tránh được việc phải “ăn đong” vốn, minh bạch hơn trong việc phân bổ vốn, tránh cơ chế xin cho. Việc bố trí ngân sách trung hạn từ 3 - 5 năm giúp cho các địa phương biết được nguồn lực đến đâu để sử dụng vốn chủ động, linh hoạt và hiệu quả, đồng vốn không bị chia cắt nhỏ cho quá nhiều dự án, từ đó tránh được sự đầu tư dàn trải, nâng cao hiệu quả dự án.
Để làm được điều này là rất áp lực nhưng Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiên quyết làm vì cái chung của đất nước, vì sự minh bạch sẽ phải làm và vì hiệu quả đồng vốn. Nếu như các Chủ tịch UBND tỉnh mà biết rằng mình có từng này tiền trong tay, họ sẽ không bao giờ bố trí dàn trải nữa. Nếu bố trí dàn trải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ dừng, thu lại tiền.
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cũng thống nhất với ý kiến của các đại biểu là những công trình dự án ngoài danh mục sẽ không bố trí vốn trái phiếu Chính phủ mà bố trí bằng vốn ngân sách và các nguồn vốn khác. Theo Bộ trưởng, 5 dự án mới được đề nghị bổ sung là những dự án quan trọng, quá bức xúc cần phải đưa vào. 5 công trình bổ sung này không cắt giảm của một địa phương, một bộ nào bởi trong tổng số 225.000 tỷ đồng, Chính phủ đề nghị đưa ra dự phòng lại khoảng 13.000 tỷ đồng để khi có một số công trình lớn trượt giá sẽ xem xét cho một số công trình lớn. Trong số này nếu được thì sẽ bố trí, nếu không sẽ hoàn trả lại quỹ dự phòng đó.
Đánh giá cao đóng góp của các đại biểu, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng khẳng định: Các ý kiến là rất xác đáng, Quốc hội đã cân nhắc rất kỹ, nhìn nhận một cách toàn diện, thận trọng khi trình Quốc hội bổ sung 5 dự án. Khi làm nghị quyết giữa năm qua, chúng ta đang trong tiến trình đổi mới cơ cấu đầu tư công, quyết định lớn nhất của Quốc hội chính là khoanh lại đầu tư công, trong đó có cả trái phiếu Chính phủ, riêng trái phiếu Chính phủ đã khoanh lại từ nay tới năm 2015 là 225.000 tỷ đồng. Quyết định đó của Quốc hội cho đến thời điểm này chưa có căn cứ để thay đổi, cho nên có bổ sung gì, có xem xét gì danh mục công trình cũng chỉ được phép nằm trong số 225.000 tỷ đồng Quốc hội đã quyết định. Chỉ có thể bàn lại danh mục một cách tổng thể khi Quốc hội quyết định nới rộng đầu tư công, điều này còn phải tính toán vì kinh tế vĩ mô của ta chưa ổn định, đầu tư công vẫn chưa được cơ cấu một cách khoa học, có quản lý chặt chẽ, đảm bảo có hiệu quả.
Băn khoăn về mục tiêu sử dụng dự trữ quốc gia
Chiều 11/6, Quốc hội họp toàn thể tại hội trường, thảo luận về dự án Luật Dự trữ quốc gia.
Các đại biểu Quốc hội cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách, tán thành sự cần thiết ban hành Luật Dự trữ quốc gia (DTQG) nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động DTQG, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn lực DTQG; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật. Nhiều ý kiến cho rằng, so với Pháp lệnh hiện hành, Dự thảo luật đã cụ thể hóa, bổ sung nhiều nội dung, hoàn thiện một bước khuôn khổ pháp lý cho hoạt động DTQG. Tuy nhiên, còn một số điểm cần được tiếp tục hoàn thiện.
Một trong những nội dung quan trọng được các đại biểu tập trung thảo luận là về mục tiêu DTQG. Theo quy định trong Dự thảo, mục tiêu DTQG nhằm phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh; phục vụ quốc phòng, an ninh; tham gia bình ổn thị trường, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô; góp phần bảo đảm an sinh xã hội; thực hiện các nhiệm vụ đột xuất, cấp bách khác của Nhà nước.
Nhiều ý kiến cho rằng, quy định về mục tiêu trong dự thảo luật là quá rộng so với nguồn lực DTQG và chưa phù hợp với bản chất của DTQG và đề nghị xem xét thu hẹp mục tiêu sử dụng DTQG dựa trên cân đối nguồn lực, bảo đảm phù hợp với bản chất DTQG, tránh dàn trải. Theo đó, nguồn lực DTQG chỉ được sử dụng trong trường hợp đột xuất, cấp bách, bất khả kháng, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế, đời sống, an sinh xã hội trên phạm vi rộng mang tính vùng, miền, toàn quốc và quốc phòng, an ninh quốc gia.
Theo đại biểu Nguyễn Văn Tuyết (Bà Rịa - Vũng Tàu), cần xác định phạm vi hẹp lại cho phù hợp với bản chất của DTQG và nguồn lực có thể đáp ứng được. Đại biểu cho rằng, bản chất của DTQG là nhằm đối phó với những vấn đề về quốc phòng - an ninh, tình huống đặc biệt nghiêm trọng nên cần xem lại mục tiêu bình ổn thị trường để tránh trùng lắp với những quy định về trách nhiệm, biện pháp, nguồn lực bình ổn thị trường trong dự thảo Luật Giá. Đại biểu Lê Văn Hoàng (Đà Nẵng) cũng đề nghị cần cân nhắc, nghiên cứu kỹ quy định DTQG được sử dụng để bình ổn thị trường và góp phần ổn định kinh tế vĩ mô vì đây là mục tiêu rất khó thực hiện và có xu hướng đi ngược lại với mục tiêu phát triển nền kinh tế cơ chế thị trường do thị trường điều tiết. Bảo đảm an sinh xã hội cũng là nhiệm vụ có phạm vi rộng, liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong khi đó, thực trạng nguồn DTQG hiện nay cũng chưa đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét thu hẹp lại mục tiêu sử dụng DTQG trên cơ sở cân đối nguồn lực, bảo đảm phù hợp với bản chất DTQG và tránh tình trạng dàn trải, không hợp lý. Nguồn lực DTQG phải được sử dụng trong những trường hợp hết sức cấp bách.
Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Hữu Hùng (Tiền Giang), do nhiều nguyên nhân khác nhau, nguồn DTQG hiện còn mỏng nên thời gian qua mục tiêu góp phần ổn định thị trường, ổn định kinh tế vĩ mô chưa đạt yêu cầu nhưng không vì thế mà bỏ mục tiêu này. Mặt khác, việc bổ sung mục tiêu góp phần bảo đảm an sinh xã hội là rất cần thiết, có ý nghĩa quan trọng để góp phần bảo đảm sự ổn định xã hội, là căn cứ để quyết định các mặt hàng DTQG và quyết định mức DTQG. Cũng đồng tình với quy định của dự thảo luật, đại biểu Bùi Đức Thụ (Lai Châu) cho rằng, thông qua việc mua, bán hàng DTQG sẽ góp phần ổn định thị trường. Đây cũng là một trong những nhân tố trong tổng thể các nhân tố điều chỉnh cung cầu cũng như các chính sách của Nhà nước. Tuy vậy, đại biểu cũng tán thành việc bỏ mục tiêu góp phần ổn định kinh tế vĩ mô; đồng thời, cũng không nên thiết kế vấn đề mục tiêu thành một điều riêng. Theo phân tích của đại biểu Lê Bộ Lĩnh (An Giang), DTQG có ít nhất 3 nguồn lực gồm: Dự trữ tài chính; dự trữ chuyên ngành; dự trữ vật chất hàng hóa thiết yếu. Do đó, cần xác định rõ phạm vi 3 nguồn lực DTQG trong luật này. Theo đại biểu, không cần thiết quy định bình ổn thị trường với tất cả các mặt hàng nhưng có những lĩnh vực dứt khoát phải có sự can thiệp của Nhà nước thông qua DTQG để bình ổn như năng lượng, lương thực.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, trong thực tế, DTQG chưa bao giờ được sử dụng để bình ổn giá, điều tiết thị trường hoặc các hoạt động không đúng bản chất của DTQG. Tuy nhiên, hoạt động DTQG, mua, bán hàng DTQG tuy không trực tiếp nhưng gián tiếp góp phần điều tiết thị trường, bình ổn giá. Vì thế, để thể hiện mục tiêu cho phù hợp với bản chất DTQG, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tiếp thu, chỉnh lý vấn đề này.
Thanh Vân - Thanh Hòa