Tập trung đột phá thể chế để phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số

Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng chủ trì và phát biểu tại Hội thảo.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Ủy viên Bộ Chính trị Nguyễn Xuân Thắng khẳng định tầm quan trọng chiến lược của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đối với sự phát triển của quốc gia nói chung và tỉnh Quảng Ninh nói riêng, đồng thời đưa ra những định hướng, nhiệm vụ, giải pháp lớn mang tính đột phá.

Ủy viên Bộ Chính trị Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh, thế giới đang trải qua những thay đổi mang tính thời đại và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (AI, dữ liệu lớn, Internet vạn vật...) đang làm thay đổi mọi phương thức sản xuất, quản trị. Đảng đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, xác định đây là động lực chính để Việt Nam đạt mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cũng coi đây là một trong những “đột phá của đột phá” mang tính chiến lược, lâu dài.

Quảng Ninh có vị trí, vai trò rất đặc biệt và nổi bật, là cực tăng trưởng quan trọng trong tam giác Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Tỉnh là một trong những địa phương đi sớm, tiên phong về đổi mới tư duy, chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ “nâu” sang “xanh”.

Nhiều năm liền, Quảng Ninh dẫn đầu cả nước về Chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX), Chỉ số hài lòng của người dân (SIPAS) và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Đi đầu về chính quyền điện tử, chính quyền số, thành phố thông minh, vận hành hiệu quả Trung tâm điều hành thông minh (IOC). Nổi lên như một "đấu thủ" mang tầm khu vực của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tiên phong đăng cai Diễn đàn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia.

Quảng Ninh với triết lý phát triển kiên định, lấy con người là trung tâm, là chủ thể, là nguồn lực chủ yếu; lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt và là con đường ngắn nhất để bứt phá đi lên. Tuy nhiên, tỉnh vẫn thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực công nghệ nền tảng, công nghệ lõi (trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, an ninh mạng…). Khoảng cách về chuyển đổi số giữa đô thị và nông thôn, khu vực kinh tế biển - du lịch với vùng miền núi, biên giới còn khá lớn. Văn hóa đổi mới sáng tạo, văn hóa chấp nhận rủi ro chưa thật sự lan tỏa sâu rộng.

Để khắc phục hạn chế và phát triển trong kỷ nguyên mới, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh 6 nhóm giải pháp lớn. Trước tiên là đột phá chiến lược về thể chế, phải coi việc phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá chiến lược về thể chế và mô hình phát triển. Tập trung xây dựng, hoàn thiện các cơ chế, chính sách đặc thù về thử nghiệm mô hình mới, hợp tác công - tư trong phát triển hạ tầng số, trung tâm dữ liệu, khu công nghệ cao, phù hợp với tinh thần phân cấp, phân quyền. Về phát triển đồng bộ hạ tầng cần xây dựng hạ tầng khoa học công nghệ và hạ tầng số xứng tầm "hạ tầng chiến lược" mới. Ưu tiên nguồn lực cho mạng lưới viễn thông băng rộng, 5G, trung tâm dữ liệu, nền tảng điện toán đám mây và hệ thống an ninh mạng. Xây dựng Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hiệu quả, kết nối chặt chẽ “ba nhà” (Nhà nước - Nhà trường - Nhà doanh nghiệp), mở rộng sang “bốn Nhà”, “năm Nhà” với sự tham gia của Nhà khoa học, Nhà đầu tư, coi doanh nghiệp là trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo.

Cùng với đó là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đây cũng là điểm mấu chốt, quyết định thành công. Đẩy mạnh đầu tư, nâng tầm Trường Đại học Hạ Long và các trường nghề; ưu tiên giáo dục STEM, kỹ năng số từ phổ thông. Cần có chiến lược thu hút, đào tạo, trọng dụng và đãi ngộ nhân tài, coi xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức số là nhiệm vụ then chốt, kiên quyết loại bỏ tâm lý sợ trách nhiệm, ngại đổi mới  - những “rào cản mềm”. Xây dựng và lan tỏa “Văn hóa số Quảng Ninh”; sử dụng công nghệ có trách nhiệm, tôn trọng đạo đức nghề nghiệp, coi chuyển đổi số là ưu tiên quan trọng để rút ngắn khoảng cách, không để ai bị bỏ lại phía sau. Phát triển mạnh du lịch thông minh, kinh tế di sản, kinh tế đêm gắn với chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn. Đồng thời, tỉnh cần tăng cường liên kết vùng và hợp tác quốc tế, chủ động kết nối sâu với Hà Nội, Hải Phòng, vùng Đồng bằng sông Hồng và mở rộng hợp tác quốc tế. Tập trung vào các lĩnh vực có lợi thế cạnh tranh của tỉnh: Logistics thông minh, du lịch thông minh, kinh tế biển xanh, năng lượng tái tạo, công nghiệp công nghệ cao.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng bày tỏ tin tưởng và kỳ vọng Quảng Ninh có đầy đủ điều kiện để trở thành một trong những “sandbox chiến lược” của cả nước trong việc cụ thể hóa các định hướng mới của Văn kiện Đại hội XIV và Nghị quyết 57-NQ/TW về khoa học công nghệ, sáng tạo đổi mới, chuyển đổi số và xây dựng con người.

Tại Hội thảo, Phó Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Vũ Quyết Tiến khẳng định tầm quan trọng của việc vận dụng sáng tạo Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị vào thực tiễn địa phương, xác định khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo - chuyển đổi số là động lực chủ yếu của tăng trưởng và đột phá chiến lược. Quảng Ninh, với vai trò là cực tăng trưởng năng động, đã kiên định chuyển đổi mô hình từ “nâu” sang “xanh”.
 

Nhờ định hướng đúng đắn, giai đoạn 2020-2025, kinh tế tỉnh duy trì tốc độ tăng trưởng cao, bình quân ước đạt 10,4%/năm. Đặc biệt năm 2025, tăng trưởng kinh tế ước đạt 14,25%, thu ngân sách đạt hơn 82 nghìn tỷ đồng và giá trị kinh tế bình quân đầu người ước đạt trên 11.000 USD. Tỉnh cũng nhiều năm liền dẫn đầu cả nước về cải cách hành chính và môi trường đầu tư.

Tuy nhiên, trước xu thế bùng nổ của khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, tỉnh nhận thức rõ nguy cơ rơi vào “bẫy thu nhập trung bình” nếu không kịp thời bổ sung động lực tăng trưởng mới. Do đó, Quảng Ninh phải tiếp tục đổi mới tư duy, định vị lại tầm nhìn, tạo lập các động lực tăng trưởng dựa trên tri thức, công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát huy cao nhất nhân tố con người. Mục tiêu xuyên suốt là xây dựng Quảng Ninh thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030 và vùng đô thị lớn mang tầm quốc tế vào năm 2045.

Tại Hội thảo, các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành thảo luận một số nội dung chính như: Mô hình tăng trưởng mới; hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; chuyển đổi số toàn diện, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và xây dựng hệ giá trị con người Quảng Ninh trong kỷ nguyên mới nhằm góp phần quan trọng giúp Quảng Ninh hoàn thiện các định hướng lớn của tỉnh giai đoạn 2026 - 2030 về mô hình tăng trưởng, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số toàn diện và xây dựng hệ giá trị con người.