Đó là nhận xét chung và cũng là thực tế đối với nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII (2007 – 2011). Bởi lẽ, theo qui định, một nhiệm kỳ Quốc hội kéo dài 5 năm. Tuy nhiên, nhiệm kỳ XII này đã được Quốc hội nhất trí thời gian hoạt động là 4 năm, để nhiệm kỳ thứ XIII được phù hợp về thời gian của nhiệm kỳ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI…
Cũng vì thời gian hoạt động rút ngắn 1 năm, nên Quốc hội khóa XII phải nỗ lực rất lớn để hoàn thành nhiệm vụ xây dựng luật, giám sát tối cao và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước.
Xây dựng luật, một khối lượng công việc đồ sộ
Nhiệm kỳ XII, Quốc hội đã thông qua được 64 luật, 11 nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua 15 pháp lệnh và 7 nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật.
Nội dung được quy định trong các văn bản luật, nghị quyết đã cơ bản bao quát tất cả các lĩnh vực và điều chỉnh được phần lớn các quan hệ cơ bản của đời sống kinh tế - xã hội.
Đặc biệt, Quốc hội đã dành nhiều thời gian, công sức để sửa đổi, bổ sung và ban hành mới các văn bản quan trọng thuộc lĩnh vực trọng điểm, phức tạp như: doanh nghiệp, đầu tư, ngân hàng, tín dụng, thuế, năng lượng, bảo hiểm y tế…, tạo sự bứt phá đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về kết quả giám sát việc thực hiện thủ tục hành chính trong một số lĩnh vực liên quan trực tiếp đến công dân và doanh nghiệp theo chương trình cải cách tổng thể hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2010. Ảnh: Thái Bình - TTXVN |
Báo cáo tổng kết hoạt động của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XII cũng khẳng định: Các văn bản luật, pháp lệnh, nghị quyết được ban hành sớm đi vào cuộc sống; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất và tính đồng bộ của hệ thống pháp luật.
Các quy định về nội dung cụ thể hơn, giúp hạn chế thấp nhất việc giao Chính phủ hoặc các cơ quan khác quy định chi tiết, nên nhiều văn bản sau khi ban hành có thể triển khai thực hiện ngay mà không phải chờ hướng dẫn thi hành. Chính vì vậy, chất lượng hoạt động lập pháp ngày càng được nâng cao…
Đổi mới nội dung và hình thức giám sát
Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các ủy ban của Quốc hội tiến hành giám sát khá toàn diện các lĩnh vực được phân công phụ trách, nội dung và hình thức giám sát được cải tiến, đổi mới, có sự lồng ghép giữa giám sát chuyên đề và giám sát thường xuyên.
Hoạt động thẩm tra các báo cáo hàng năm, giám sát văn bản quy phạm pháp luật, giám sát việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, giám sát chuyên đề… ngày một nâng cao về chất lượng và hiệu quả là những đánh giá được đông đảo cử tri và các đại biểu Quốc hội rất đồng tình.
Thực tế qua hoạt động giám sát của Quốc hội trong suốt 4 năm của nhiệm kỳ này cho thấy các đề xuất, kiến nghị qua giám sát khá cụ thể, có tính khả thi và tạo được sự đồng thuận cao, góp phần nâng cao vị thế của Quốc hội; có tác dụng tích cực trong việc hoàn thiện chính sách, pháp luật trong lĩnh vực do Hội đồng, Ủy ban phụ trách; giúp Chính phủ và các cơ quan hữu quan ở trung ương và địa phương khắc phục hạn chế, thiếu sót, đề xuất những giải pháp có hiệu quả nhằm tháo gỡ khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội…
Một thực tế rất đáng ghi nhận nữa là việc các đoàn đại biểu Quốc hội đã tiến hành khá hiệu quả hoạt động giám sát tại địa phương. Đó là những kiến nghị qua giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội đã được các bộ, ngành, cơ quan hữu quan ở trung ương và địa phương xem xét giải quyết…
Điều đó đã động viên rất nhiều các vị đại biểu Quốc hội tích cực tham gia hoạt động của các đoàn giám sát của các cơ quan của Quốc hội, của Đoàn đại biểu Quốc hội…, từ đó có điều kiện thực hiện quyền chất vấn và giám sát tối cao tại các kỳ họp Quốc hội.
Kế thừa những kết quả của hoạt động giám sát từ những nhiệm kỳ trước, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII đã thực hiện tốt thẩm quyền được quy định trong luật, đưa hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội bước đầu đạt được mục đích là đảm bảo để luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành được thực thi trong thực tế cuộc sống, phù hợp với mục tiêu đề ra; hỗ trợ tích cực cho việc thực hiện các chức năng lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Thông qua hoạt động giám sát, kịp thời phát hiện những bất cập của hệ thống pháp luật trong thời kỳ đổi mới và hội nhập để kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, ban hành mới, đồng thời phát hiện những sai phạm trong quá trình thực thi luật pháp, kịp thời kiến nghị các biện pháp xử lý phù hợp…
Đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh Dương Kim Anh chất vấn thành viên Chính phủ. Ảnh: Doãn Tấn -TTXVN |
Quyết định nhiều vấn đề quan trọng của đất nước
Có thể nói, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII tuy rút ngắn 1 năm so với bình thường nhưng lại có khá nhiều vấn đề quan trọng của đất nước được đặt lên bàn nghị sự của Quốc hội.
Với tinh thần làm việc khẩn trương, đầy trách nhiệm, các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng bằng sự đồng thuận cao, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, 5 năm (2006 - 2010) và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2001 - 2010).
Đối với những dự án, công trình quan trọng quốc gia như thủy điện Lai Châu, điện hạt nhân Ninh Thuận, sau khi lắng nghe ý kiến nhiều chiều, tham khảo nghiên cứu, giám sát và lắng nghe ý kiến cử tri, các nhà khoa học, các đại biểu Quốc hội đã nhất trí với chủ trương đầu tư.
Với tinh thần trách nhiệm cao, Quốc hội còn thảo luận, xem xét, cân nhắc toàn diện các mặt một cách nghiêm túc, kỹ lưỡng, thận trọng và quyết định chưa thông qua chủ trương đầu tư xây dựng dự án đường sắt cao tốc Hà Nội – TP Hồ Chí Minh; giao Chính phủ tiếp tục rà soát, hoàn chỉnh đề án để trình Quốc hội trong thời gian thích hợp…
Đánh giá việc thực hiện chức năng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, Quốc hội cũng khẳng định, trong nhiệm kỳ này về cơ bản đã cụ thể hóa kịp thời và đúng đắn đường lối chủ trương, chính sách của Đảng, bảo đảm nguyên tắc lãnh đạo của Đảng; thể hiện trách nhiệm cao trước cử tri cả nước; thực hiện chức năng quyết định ngày càng đầy đủ, đúng thẩm quyền, hiệu quả, phù hợp với luật pháp, có tính chất thường xuyên hơn và dần đi vào nền nếp. Về cách thức xem xét, quyết định cũng đã được thực hiện nghiêm túc theo nguyên tắc tập trung dân chủ, làm việc theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số…
Hoạt động ngoại giao nghị viện đi vào chiều sâu
Hoạt động đối ngoại của Quốc hội trong nhiệm kỳ tiếp tục được đẩy mạnh, củng cố và mở rộng trên tất cả các khu vực và các nhóm quốc gia; đưa hoạt động ngoại giao nghị viện đi vào chiều sâu, góp phần phát huy được vai trò, vị thế của Quốc hội Việt Nam trên trường quốc tế và thực hiện chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế là đánh giá không chỉ của cử tri trong nước, mà của cả bạn bè quốc tế…
Có thể nói, nhiệm kỳ này, Quốc hội đã làm được rất nhiều việc trong hoạt động đối ngoại. Đặc biệt, việc Quốc hội nước ta đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch và tổ chức thành công Đại hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á lần thứ 31 (AIPA - 31); được bầu làm Phó Chủ tịch Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới (IPU) nhiệm kỳ 2010 – 2011; đảm nhận cương vị Chủ tịch Nhóm ASEAN + 3, đã đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của ngoại giao nghị viện của Quốc hội Việt Nam, góp phần thiết thực vào tiến trình hội nhập quốc tế và khu vực của nước ta…
Thông qua con đường ngoại giao nghị viện, Quốc hội đã trực tiếp tham gia đối thoại nhiều vấn đề nhạy cảm, phức tạp liên quan đến dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo, những xung đột về quan hệ thương mại và đã thu được những kết quả tích cực.
Công tác tuyên truyền đối ngoại cũng được đẩy mạnh, góp phần vào việc thông tin, quảng bá hình ảnh của Việt Nam với bạn bè quốc tế…
Bên cạnh những thành công, hiệu quả, chất lượng… của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII vẫn còn những hạn chế nhất định trong công tác lập pháp, hoạt động giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước cũng như hoạt động đối ngoại.
Những hạn chế đó sẽ được Quốc hội rút ra bài học kinh nghiệm, đưa ra những kiến nghị để nhiệm kỳ XIII tới cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất sẽ đạt được hiệu quả cao hơn nữa trong mọi hoạt động của mình...
Tùng Lâm